målstreken

1. Rapport om språkskifte i Valdres og Sogn og Fjordane målstreken

2. Prosjektet Målstreken • 3-årig pilotprosjekt i Noregs Mållag og Valdres Mållag • arbeid for å motivere til å halde på nynorsk som hovudmål • «Mål og Meining» krev tiltak mot språkskifte målstreken

3. Kartlegging av språkskifte • Fyrste store undersøking • Valdres vår 2009 • Rapport hausten 2009 • Firda vår 2010

4. Firda vgs – elevar frå heile S & Fj • Valdres vgs – elevar frå Valdres • S og Fj – nynorsk på alle kantar • Valdres – fleirspråkleg målstreken

5. Språkskifte • Valdres 75 % • Firda 5 % • Halvparten skiftar ved overgangen til ungdomsskulen målstreken

6. Foreldra sin geografiske bakgrunn • Valdres: 40 % har begge foreldre frå Valdres • Firda: 68 % har begge foreldre frå S & Fj • Fleire «importerte» ektefeller i Valdres • Dei som held på nynorsk, har i større grad begge foreldre frå Valdres (59 %) • Mindre språkleg stabilitet i Valdres er truleg viktig årsak målstreken

8. Dialektbruk målstreken

9. I S & Fj: Foreldra bidreg i større grad til dialektbevaring: • 77 % dialekt med foreldre • 56 % dialekt med kameratar • I Valdres: liten forskjell målstreken

10. Vestlendingar og valdrisar på Oslo-tur • Meir trass hjå vestlendingane: • S & Fj: 81 % dialekt • Meir dialekt i Oslo enn med kameratar og med far og mor • Valdres 70 % dialekt (av nynorskbrukarane) • Omtrent som med kameratar og med mor og far • Men meir bokmål i Oslo enn med kameratar og med far og mor • Valdreselevane viser større vilje til å tilpasse seg målstreken

11. målstreken • Forholdet til nynorsk: • Valdres 80 % • Firda 90 %

12. Forholdet til bokmål: • Begge stader ca 65 % • 1 av 3 er negative • Protest mot majoriteten? målstreken

13. Forhold til engelsk: • Valdres: 55 % negative • Språkleg usikre? målstreken

14. SMS: • Valdres: dialekt og bokmål • S og Fj: dialekt og nynorsk målstreken

15. Årsaker til å halde på nynorsk: • Meir fornuft i Valdres • Meir følelsar ved Firda målstreken

16. Årsaker til å skifte målform • Instrumentelle årsaker: ”Bokmål er det man hører, ser og bruker hele tiden.” ”Det var vanskelig for meg og skrive rett på nynorsk fordi bøker og tidsskrifter er på bokmål.” ”Fordi til tross for at dialekten er nær lik nynorsk, leser og hører man mye mer bokmål gjennom media.” • Negative haldningar: meir i Valdres enn i S & Fj • Framhevar det negative ved nynorsk, ikkje det positive ved bokmål målstreken

17. Ufrivillig skifte i Valdres? ”Det vart berre slik, for då eg kjøpte bøker var det berre att bokmål og det var lang ventetid på nye.” ”Eg veit ikkje, det berre blei slek. Ingen spesiell grunn.” ”Ingen spesiell grunn, men er lettere å selge bokmålsbøker enn nynorskbøker.” ”Alle ble satt opp i 1. klasse som bokmålselever. Jeg ’gadd’ ikke skifte. Hadde jeg blitt satt opp som nynorskelev, hadde jeg fortsatt med nynorsk.” ”Eg skifta frå nynorsk til bokmål fordi eg snakka bokmål heime. Seinare har eg ynskt eg hadde nynorsk. Eg syns oppfølging av nynorsk på ungdomsskulen er dårleg.” målstreken

18. Framtidig språkbruk målstreken

19. Framtidig bustad: meir urbane vestlendingar • I ein by: • Valdresungdom: 13 % • Firdaungdom: 49 % • «Heime»: • Valdresungdom: 58 % • Firdaungdom: 25 % målstreken

20. Den kulturelle verdien av nynorsk: • Valdres nynorskbrukarar: 84 % • Valdres alle: 55 % • S & Fj nynorskbrukarar: 94 % målstreken

21. Den praktiske nytten av bokmål: • Valdres 30 % • Firda 10 % målstreken