ITSAS INGURUNEA

1. ITSAS INGURUNEA Zientzia esperimentalen didaktika Artitza Galparsoro Insausti

2. SARRERA DEFINIZIOA: Munduaren zatirik gehiena betetzen duen ur gazizko luzezabalera haundia da. Ekosistema garrantzitsua da. Etekin haundia atera daitekeen ingurune da. Bera zaintzeko beharra ikasleei agertu beharra dago.

3. LEHENENGO ZIKLOA 1- ZER DA ITSASOA 2- ITSASOKO ELIKADURA HARREMANAK 3- FAKTORE BIOTIKOAK 4- INGURUGUGIRO ARAZOAK

4. BIGARREN ZIKLOA 1- ZER DA ITSASOA? 2- ITSASOKO ESKUALDEAK 3- GURE ITSASOA: ITSASERTZA AZTERTZEN 4- ITSASOKO LANDAREAK 5- ITSASOKO ANIMALIAK 6- ARRANTZA.

5. BATXILERGOA 1- ZER DA ITSASOA? 2- GURE ITSASO ETA OZEANOAK 3- ITSASOKO LANDAREAK 4- ITSASOKO ANIMALIAK 5- MIKROORGANISMOAK

6. DBH 3 KO JARDUERAK ZER DA ITSASOA Itsasoko ura: sorrera eta eboluzioa Ideien bateratzea.

7. - Azalpen teorikoa: Historia eta faktore abiotikoak. Lehenengo atmosfera Tenperatura oso altuak (8000ºC) Lurrean ur lurruna CO2 eta N2 konbinatuta Bigarren atmosfera Tenperatura eta meteorito erorketa jeitsi egiten dira Lurrean ur lurruna CO2 eta N2 lurrazalera igotzen dira Denborarekin Tª asko jesiten da UR LIKIDOA AGERTZEN DA

8. Faktore abiotikoak Oxigenoa Dentsitatea Disolbatzaile unibertsala Tenperatura Presioa Kolorea Gatz kontzentrazioa

9. - Laburpen kuadro: faktore abiotikoak

10. GURE ITSASOA: ITSASERTZA AZTERTZEN. Sarrera Zer da ekosistema bat?Adibideak jarri Zerk osatzen du ekosistema bat?Adibideak jarri Zein elkarrekintza ezagutzen dituzu?Adibideak jarri

11. Itsasoa ekosistema aztertzen ITSASERTZA ITSAS AZALA ITSAS SAKONA

12. Elikadura harremanak Ekoizleak Kontsumitzailea Deskonposatzaileak

13. Kate trofikoak Zerbait lineala da. Linealitate honetan izaki batek bestea jaten du. Kate trofiko bat eraiki

15. Itsasertzean barneratuz Itsas mailaz gaineko zona Biotopoa: Olatuek etengabe zipriztintzen duten zona da, nahiz eta ur azpian ez egon ingurune gazia da. Biozenosia: Itsasoaren eraginpean egotera moldatuta dauden izakiak aurki ditzazkegu hemen Marearteko zona Biotopoa: Itsas mailaren dependentzia du, itsas maila jeisten denean bertako izakiak eguzkiaren menpe geratzen dira eta tenperatura igoera sufritzen dute. Biozenosia: Hemen aurkitzen ditugun izakiak nolabaiteko euskarria dutenak dira, olatuen menpe daudenez moldapen hori dute olatuek ez arrastatzeko. Itsas mailaz azpiko zona Biotopoa: Sakonera haundiko urak hasten dira eta hemen argi ikus daiteke sakonera haundituz doan heinean argitasuna eta eta tenperatura behera doazela. Biozenosia: Alga ugari aurkitzen dira zonalde honetan eta arrainak agertzen hasiko dira ur zutabea haundia baita.

16. ITSASERTZEKO LANDAREAK Zein landare ezagutzen dituzue itsasoan? Algen mundua ezagutuz. Landare fanerogamoak Algak Alga berdeak Alga arreak Alga gorriak

18. Itsas ertzera irteera: algak bere ingurunean. Irteeraren prestakuntza: noiz egin, zer eraman etab Tokian bertan: laginak nola hartu? Laginak nola kontserbatu? Etiketak

19. Laborategira: algen identifikazioa eta algarioa.  Identifikazio klabea 1. Kolore berdea du.......................................................... Alga berdeak (3) 1. Beste kolore bat du...................................................... 2 2. Kolore arrea du........................................................... ...Alga arreak (6) 2. Kolore gorria edo gorrixka du...................................... Alga gorriak (11)

20. Alga berdeak 3. Orria zatietan banatua agertzen da............................................. Codium 3. Orria ez da zatitua agertzen...................................................... 4 4. Sonbrilla forma du (Mediterraneokoa)................................Acetabularia 4. Beste forma bat du................................................................ 5 5. Orriak lamina baten forma du....................................... “Letxuga de mar” (1 irudia) 5. Orriak forma tubularra du................................................. Enteromorfa (2 Irudia

21. Alga arreak 6. Orria oso luzea da, metro 1 edo gehiagokoa........................... 10 6. Orria metro 1 baino txikiagoa da............................................ 7 7. Orriak abaniko edo inbutu forma du..................................... Padina 7. Orria ramifikatua da.............................................................. 8 8. Filamentu modukoa, ur azpian kolorea aldatzen zaio...... Cystoseira 8. Ez da filamentu modukoa, beti kolore arrea du......................... 9 9. Orriak akanalatua da (Atlantikokoa)............................... Pelvetia (1 irudia) 9. Orria ez du kanal forma................................................... Fucus 10. Estua da...................................................................... Himantalia (2 irudia) 10. Orria oso zabala da....................................... Laminariacea familia

22. Alga gorriak 11. Masa inkrustatu modukoa arrokak estaltzen ditu, kolore gorri-bioleta................................................ Alga inkrustatuak 11. Orria ramifikatua..................................................... 12 12. Orria kalizek gogortua....................................................... Coralina 12. Orri flexiblea................................................................ 13 13. Orri filamentosoa, txikia.............................................. Ceramium 13. Orri zabala, altura erditik ramifikatua (Atlantikokoa)..................... Musgo de Irlanda

23. Algarioa Itsasoan jaso ditugun algak hartu. Taldeka banatu: - Alga berdeak - Alga arreak - Alga gorriak Ura (geza) + alga Kartulina baten gainean jarri eta egunkariko papelen artean sartu (*) gainean pisua jarriz prentsatzeko Folio batean kolokatu eta bere identifikazio fitxa jarri:

24. ITSASOKO ANIMALIAK ARRAINAK SUPERKLASEA Arrainen mundua.

26. Laborategiko aktibitateak Arrain baten disekzioa.

28. Arrain desberdinen sailkapena. Klabe dikotomikoa erabiliz Aurkezpena arrain desberdinekin

30. ARRANTZA Irteera: Nolako da itsasontzi bat? Arrantzaleekin solasaldia Itsasontziaren egitura Arrantzaleei galderak