İLETİŞİM

1. İLETİŞİM www.bilgicik.com

2. Kişi, sosyal çevrede sağlıklı bir yaşam sürmek için sağlıklı bir iletişim kurmak zorundadır. Ve İnsanlar kendi aralarında iletişim kurmada oldukça yeteneklidir.

3. İletişim ve anlaşmayı sağlayan çeşitli yöntemler ve araçlar vardır. İnsanlar birbirleriyle renk, mekanik sesler, çeşitli beden hareketleri vb. yoluyla iletişim kurabilir. Örneğin trafikte araç sürücüsü ya da yaya kırmızı ışıkta durmasını bilir. Bir trafik polisi düdük çalarak veya kolunu kaldırıp elinin içini göstererek “dur” uyarısında bulanabilir. “Dur” anlamını taşıyan bir başka araçsa beyaz zeminli bir levha içinde harflerle belirtilen “DUR” yazısıdır. Son örnekte anlam, “söz”ün kodlanmış biçimi olan harflerle oluşturulmuştur. Yani dile ait bir kullanımdır. Bunlar arasında en kolay, en yaygın en hızlı, en sağlam ve en ekonomik olan dil aracılığıyla yapılan iletişim-anlaşma biçimidir. Diğerleriyle anlaşma hem sınırlı hem de zordur.

4. Gönderici______________ileti_______________ Alıcı( Konuşan, Yazan) ( söz, yazı ) ( dinleyen, okuyan )

5. Bunlardan bir eksik olsaydı insanlar, kendi aralarında iletişim ve anlaşmayı sağlayamazdı ve uygarlıktan, sosyal yaşamdan söz edemezdik. Bu bakımdan dil aracılığıyla iletişim ve anlaşma, insanoğlunun sahip olduğu en büyük meziyetlerden biridir. 5

6. Not:İletişimde kullanılan gösterge öğeleri: İletişim eylemi basit bir eylem değildir. Rus dilbilimcilerden Roman Cekıpsın ( Jakopsen) iletişimi sağlayan altı öğeden söz eder. Başta bir gönderici vardır; karşındakiyle konuşurken söz söyleyen, ders anlatan ya da bir yazıyı yazan . Göndericinin yazdığı ya da söylediği söz bildiridir. Bildiri ve alıcıyla üçlü sacayağı tamamlanmış olur. Ancak bunların dışında bildirimin oluşması için başka öğelere de ihtiyaç vardır. Bu durumda bildirinin aktarılması için iletici olmalıdır. Bu iletici yazı, söz, işaretler, çeşitli hareketler biçiminde olabilir. Bildirimin alıcı tarafından algılanıp anlaşılabilmesi için her iki tarafın da ortak olarak bildiği bir şifreleme yani kod sistemi de gereklidir. ( Her iki tarafın da bildiği veya algılayabildiği bir dil ya da bir karikatür vb. ) Altıncı öğe ise bildirimin göstergesini oluşturan bağlamdır.

7. DİL NEDİR?

8. DİL NEDİR? • DİL, İNSANLAR ARASINDA ANLAŞMAYI SAĞLAYAN DOĞAL BİR ARAÇ, • KENDİSİNE ÖZGÜ YASALARI OLAN VE ANCAK BU YASALAR ÇERÇEVESİNDE GELİŞEN CANLI BİR VARLIK, • TEMELİ BİLİNMEYEN ZAMANLARDA ATILMIŞ BİR GİZLİ ANLAŞMALAR SİSTEMİ, • SESLERDEN ÖRÜLMÜŞ SOSYAL BİR KURUMDUR.

9. DİLİN ÖNEMİ ve ÖZELLİKLERİ

10. DİLİN ÖNEMİ ve ÖZELLİKLERİ • DİL, GELİŞMİŞ BİR İLETİŞİM ARACIDIR. • DİLİN VARLIĞI, ANCAK İNSANIN VARLIĞIYLA MÜM-KÜNDÜR. • DİL, SESLERDEN OLUŞMUŞ BİR ANLAŞMA SİSTEMİDİR. • TAM ANLAMIYLA ANLATMA VE ANLAŞMA; SESLERDEN ÖRÜLÜ KURALLAR BÜTÜNÜ OLAN “DİL” İLE SAĞLANIR. • DİL, DÜŞÜNCE VE ZEKÂNIN BİR GÖSTERGESİDİR. • DİL, CANLI BİR VARLIKTIR. (adak, ayıg, sarıg, edgü, gök [kök], uçmak, yanıt, yabız vb.) • DİL, SOSYAL BİR VARLIKTIR. • DİL, BİR ORTAKLIKTIR.

11. DİLİN MİLLET HAYATINDAKİ YERİ VE ÖNEMİ

12. DİLİN MİLLET HAYATINDAKİ YERİ VE ÖNEMİ • DİL BİRLİĞİ, MİLLETİ OLUŞTURAN ÖZELLİKLERİN BAŞINDA GELİR. • BİR MİLLETİN DİLİ; ONUN TARİHİ, DİNİ VE KÜLTÜRÜYLE İÇ İÇEDİR. • MİLLET İÇİN GEREKLİ OLAN HER ŞEY, DİLDE SAKLANIR. • DİL; MİLLETİN MANEVÎ VE KÜLTÜR DEĞERLERİNİ, MİLLET OLABİLME ÖZELLİKLERİNİ BÜNYESİNDE SIMSIKI MUHAFAZA EDER. • DİL, MİLLETİ MEYDANA GETİREN BİREYLER ARASINDA ORTAK DUYGU VE DÜŞÜNCELER MEYDANA GETİRİR. • DİL, MİLLETİN BİRLİK VE BÜTÜNLÜĞÜNÜ SAĞLAYAN EN GÜÇLÜ BAĞDIR.

13. DİL - KÜLTÜR İLİŞKİSİ

14. DİL - KÜLTÜR İLİŞKİSİ • KÜLTÜR, BİR DEĞERLER BÜTÜNÜ, BİR YAŞAMA TARZIDIR. • YÜZYILLAR İÇERİSİNDE, BİR MİLLETİN DİĞER MİLLETLERDEN FARKLI OLARAK GELİŞTİRDİĞİ DUYGU, DÜŞÜNCE VE HAYAT GÖRÜŞÜ, KÜLTÜR’DÜR. • KÜLTÜR; GELENEK VE GÖRENEKLERİ, HUKUK SİSTEMİ-Nİ, AHLÂK ANLAYIŞINI, DÜNYA GÖRÜŞÜNÜ İÇİNE ALIR. • KÜLTÜR; MİLLETİN YAŞAMASI İÇİN ŞART OLAN CANLILIK VE HAREKETLİLİĞİ VERİR. • KÜLTÜRÜN EN BÜYÜK AKTARICISI, “DİL” DİR. • DİL OLMAKSIZIN KÜLTÜR AKTARIMI SINIRLI KALIR. • DİL, GEÇMİŞİ BUGÜNE, BUGÜNÜ YARINA BAĞLAR.

15. DİLLERİN SINIFLANDIRILMASI

16. I. KAYNAKLARINA GÖRE DÜNYA DİLLERİ •  1. ALTAY DİLLERİ • A. TÜRKÇE • B. MOĞOLCA • C. MANÇUCA - TUNGUZCA • D. KORECE • E. JAPONCA

17. 2. URAL DİLLERİ • A. FİN - UGOR DİLLERİ • a) FİNCE • b) MACARCA • c) UGORCA • d) PERMCE • B. SAMOYEDCE

18. 3. HİNT - AVRUPA DİLLERİ • A. ASYA KOLU:HİNTÇE, FARSÇA, ERMENİCE, HİTİTÇE • B. AVRUPA KOLU: • a) LÂTİN DİLLERİ:LÂTİNCE, FRANSIZCA, İSPANYOL-CA, PORTEKİZCE, İTALYANCA, RUMENCE • b) SLAV DİLLERİ:RUSÇA, BULGARCA, SIRPÇA, BOŞ-NAKÇA, HIRVATÇA, LEHÇE, MAKEDONCA • c) GERMEN DİLLERİ:ALMANCA, İNGİLİZCE, İSVEÇÇE, NORVEÇÇE, FELEMENKÇE, DANCA • HİÇBİR GRUBA GİRMEYENBAĞIMSIZ AVRUPA DİLLERİ (Yunanca, Arnavutça, Litvanca, Keltçe)

19. 4. HAMİ - SAMİ DİLLERİ • A. ARAPÇA • B. İBRANİCE • C. BERBERÎ DİLLERİ • D. AKADCA • E. ARAMCA

20. 5. ÇİN - TİBET DİLLERİ • A. ÇİNCE • B. TİBETÇE

21. 6. BANTU DİLLERİ (AFRİKANIN ORTA VE GÜNEY BÖLGELERİNDE YAYGIN OLARAK KONUŞULAN DİLLERDİR.)

22. 7. KAFKAS DİLLERİ • A. GÜNEY KAFKAS KOLU: GÜRCÜCE • B. KUZEYBATI KAFKAS KOLU: ÇERKEZ, ABHAZ, UBIH • C. KUZEYDOĞU KAFKAS KOLU: ÇEÇEN - LEZGİ, ÇEÇEN - DAĞISTAN, HAZAR

23. II. YAPILARINA GÖRE DÜNYA DİLLERİ

24. 1. EKLEMELİ DİLLER:TÜRKÇE, MACARCA, MOĞOLCA, FİNCE, JAPONCA, KORECE...2. ÇEKİMLİ (BÜKÜMLÜ) DİLLER:ARAPÇA, FARSÇA, LÂTİNCE, İNGİLİZCE, FRANSIZCA, RUSÇA...3. TEK HECELİ DİLLER:ÇİNCE, TİBETÇE...

25. TÜRKÇENİN DÜNYA DİLLERİ ARASINDAKİ TANIMI • TÜRKÇE, KÖKEN BAKIMINDAN ALTAY DİLLERİ AİLESİNDENDİR. • TÜRKÇE, YAPI BAKIMINDAN EKLEMELİ DİLLER GRUBUNDANDIR • TÜRKÇE, SONDAN EKLEMELİ BİR DİLDİR

26. TÜRK YAZI DİLİNİN TARİHÎ GELİŞİMİ • ANA ALTAYCA: TÜRKÇE, MOĞOLCA, MANÇUCA, TUNGUZCA, KORECE VE JAPONCANIN TEK BİR DİL OLDUĞU VAR SAYIMINA DAYALI DÖNEMDİR. • TÜRK - MOĞOL DİL BİRLİĞİ: TÜRK - MOĞOL - MANÇU - TUNGUZ DİL BİRLİĞİNİN SÜRDÜĞÜ DÖNEM. • İLK TÜRKÇE: (M.Ö. V’İNCİ YY. - MİLAT) BU DÖNEMDE TÜRKÇE; MOĞOLCA VE MANÇUCA-TUNGUZCADAN AYRILMIŞTIR. • ANA TÜRKÇE: (MİLAT - M.S. V. YY.) • ESKİ TÜRKÇE: (V. YY. - X. YY.) • ORTA TÜRKÇE: (X. YY. - XV. YY.) • YENİ TÜRKÇE: (XV. YY. - XX. YY.) • MODERN TÜRK YAZI DİLLERİ: (1911=1917=1923 - 1999)

27. TÜRKÇE KELİMELERİN ETİMOLOJİK GELİŞİMİNE ÖRNEKLER • E.T. E.A.T. - Os. T. - T.T. • ADAK > AYAK • - D - > - Y - • E.T. E.A.T. - Os. T. T.T. • ADIG > AYU > AYI • - D - > - Y - - U > - I • E.T. E.A.T. - Os. T. T.T. • EDGÜ > EYÜ / EYİ > İYİ • - D - > - Y - -Ü > -İ - E > - İ • E.T. E.A.T. - Os. T. T.T. • SARIG > SARU > SARI • - I - > - U - - U > - I • E.T. E.A.T. Os. T. - T.T. • YABIZ > YABUZ > YAVUZ • - I - > - U - - B - > - V -

28. TÜRKLERİN KULLANDIĞI ALFABELER 1. GÖKTÜRK ALFABESİ: • TÜRKLERİN KULLANDIĞI İLK ALFABEDİR. • 38 HARFTEN MEYDANA GELMİŞTİR. • SAĞDAN SOLA VE YUKARIDAN AŞAĞIYA DOĞRU YAZILIR. • HARFLER BİRBİRLERİYLE BİTİŞMEZ.

29. 2. UYGUR ALFABESİ: • TÜRKLERİN KULLANDIĞI İKİNCİ ALFABEDİR • SOĞD ALFABESİNDEN GELİŞTİRİLMİŞTİR. • 18 HARFLİ OLUP, 4 ÜNLÜ VE 14 ÜNSÜZ HARF VARDIR. • SAĞDAN SOLA DOĞRU YAZILIR.

30. 3. ARAP ALFABESİ: • İSLAMİYET’İN KABULÜNDEN SONRA KULLANILMAYA BAŞLANMIŞTIR. • 32 HARFLİ OLUP, 3 ÜNLÜ, 29 ÜNSÜZ VARDIR. • SAĞDAN SOLA DOĞRU BİTİŞTİRİLEREK YAZILIR. • HARF ŞEKİLLERİ; KELİME BAŞINDA, ORTASINDA, SONUNDA FARKLIDIR. • TÜRKÇENİN YAZIYA GEÇİRİLMESİNDE YETERSİZ KALMIŞTIR.

31. 4. LÂTİN ALFABESİ: • HARF İNKILABI’NDAN SONRA KULLANILMAYA BAŞLANMIŞTIR. • 29 HARFLİ OLUP, 8 ÜNLÜ VE 21 ÜNSÜZ VARDIR. • HER HARF, AYRI BİR SESİN KARŞILIĞIDIR. • HARFLER, ASIL LÂTİN ALFABESİNDEN FARKLIDIR.

32. 5. KİRİL ALFABESİ: • ESKİ SOVYETLER BİRLİĞİ İDARESİNDE YAŞAYAN TÜRKLERE, 1937-1940 YILLARI ARASINDA STALİN REJİMİ TARAFINDAN KİRİL HARFLERİ KABUL ETTİRİLMİŞ VE BU HARFLERDEN HER TÜRK ULUSU İÇİN AYRI AYRI ALFABELER YAPILMIŞTIR.

33. YAZI DİLİ - KONUŞMA DİLİ 1. YAZI DİLİ:BİR LEHÇE VEYA AĞIZ ÜZERİNE KURULU ORTAK DİLİN, YAZIDA KULLANILMASI SONUCU ORTAYA ÇIKAN DİLDİR. • ŞİVE:BİR DİLİN METİNLERLE TAKİP EDİLEN DÖNEM-LERİNDE AYRILAN KOLLARINA DENİR. (Türkmence, Aze-rice, Kazakça, Kırgızca, Özbekçe vb.) • LEHÇE:BİR DİLİN METİNLERLE TAKİP EDİLEN DÖ-NEMLERİNDEN ÖNCE, KENDİSİNDEN AYRILAN KOLLARINA DENİR. (Çuvaşça, Yakutça) 2. KONUŞMA DİLİ:BİR DİLİN GÜNLÜK HAYATTA KO-NUŞULURKEN KULLANILAN SESLİ ŞEKLİDİR. • AĞIZ:KONUŞMA DİLİNİN BÖLGELER ARASINDAKİ ÖZELLİKLE SES FARKLILIKLARINA DAYALI KOLLARINA DENİR. (Ankara ağzı, Denizli ağzı, Rize ağzı, Diyarbakır ağzı, Erzurum ağzı, Kastamonu ağzı, Rumeli ağzı vb.)

34. TÜRKÇENİN ZENGİNLİĞİ ve BÜYÜKLÜĞÜ • LEHÇE VE AĞIZLARIYLA BİRLİKTE TÜRKÇE; GENİŞ BİR COĞRAFYADA KONUŞULAN BİR DİLDİR. • LEHÇE VE AĞIZLARIYLA BİRLİKTE TÜRKÇE KO-NUŞAN İNSAN SAYISI; GAYRİRESMÎ RAKAMLARA GÖRE, 250.000.000’DUR. • LEHÇE VE AĞIZLARIYLA BİRLİKTE TÜRKÇEDE, BULUNAN KELİME SAYISI; TAHMİNİ BİR MİLYONDUR. • TÜRKÇE, EN ESKİ YAZILI METİNLERE SAHİP YAŞAYAN DİLLERDEN BİRİDİR. • BUGÜN; MOĞOLİSTAN’DAN ÇİN’E, AFGANİSTAN’DAN MAKEDONYA’YA, BOSNA -HERSEK’TEN BULGARİSTAN’A KADAR PEK ÇOK YERDE TÜRKÇE KONUŞULMAKTADIR. • TÜRKÇENİN KONUŞULDUĞU YERLERİN YÜZ ÖLÇÜMÜ, YAKLAŞIK 11 MİLYON KM2 ’ DİR. • 1989 YILI RESMÎ RAKAMLARINA GÖRE 142.500.000 KİŞİ TÜRKÇE KONUŞMAKTADIR. • TDK TARAFINDAN SÜRDÜRÜLEN VE TAHMİNÎ OLARAK 2020 YILINDA BİTECEK OLAN BÜYÜK TÜRKÇE SÖZLÜ-ĞÜ’NDE BİR MİLYON; BÜYÜK TÜRKİYE TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ’NDE İSE ÜÇ YÜZ BİN KELİME BEKLENMEKTEDİR. • TÜRÇENİN OLGUNLAŞMIŞ İLK YAZILI METİNLERİ, M.S. 8. YÜZYILDA DİKİLEN GÖKTÜRK ANITLARI’DIR. • TÜRKÇENİN TARİHİNİ, ALTIN ELBİSELİ ADAM MEZARI’ NDA BULUNAN BİR CÜMLELİK YAZI İLE M.Ö. 5. YÜZYILA GÖTÜRMEK DE MÜMKÜNDÜR.

35. TÜRK MİLLETİNİN SOSYAL HİYERARŞİK YAPILANMASI • BODUN = BUDUN = MİLLET : Türk • ULUS: Oğuzlar (Türkiye Türkleri, Azeriler, Türkmenler, Gagavuzlar) • Kıpçaklar (Kazaklar, Kırgızlar, Tatarlar, Hakaslar, Tuvalar vb.) • Çağataylılar (Uygurlar, Özbekler) • BOY: Kayı, Bayındır, Kınık vb. • OYMAK = AŞİRET: Karakeçili vb. • OBA = KÖY • AİLE

36. TARİHTE “MİLLET” ADINI “DEVLET” ADI OLARAK KULLANAN TÜRK DEVLETLERİ • GÖKTÜRK DEVLETİ • TÜRKİYE CUMHURİYETİ • TÜRKMENİSTAN

37. TÜRK DİLİ İNKILÂBI • TÜRK DİLİ İÇİN İLK BİLİNÇLİ SADELEŞTİRME GİRİŞİMİ, TANZİMAT DEVRİ’NDE YAPILMIŞTIR. • İKİNCİ GİRİŞİM; ÖMER SEYFETTİN VE ZİYA GÖKALP’İN ÖNCÜLÜĞÜNDE GELİŞEN “YENİ LİSAN” HAREKETİDİR. • ÜÇÜNCÜ VE EN KÖKLÜ, EN BİLİNÇLİ GİRİŞİM İSE ATATÜRK’ÜN ÖNDERLİĞİNDE OLUŞTURULAN “TÜRK DİL İNKILÂBI” DIR.

38. ATATÜRK’ÜN DİL İNKILÂBI İLE ULAŞMAK İSTEDİĞİ HEDEFLER • DİLİMİZİ YABANCI ETKİLERDEN KURTARMAK. • KONUŞMA VE YAZI DİLİ ARASINDAKİ FARKLILIKLARI ORTADAN KALDIRMAK. • TÜRK DİLİNE MİLLÎ BİR GELİŞME YOLU ÇİZMEK. • ÖĞRETİM BİRLİĞİNE PARALEL OLARAK EĞİTİMİ MİLLÎLEŞTİRMEK. • ÖĞRETİMİ, MİLLÎ BİR EĞİTİM DİLİNE KAVUŞTURMAK. • TÜRK DİLİNİ HAK ETTİĞİ SEVİYEYE GETİRMEK İÇİN BİLİMSEL ÇALIŞMALAR YAPIP, DİLİMİZİN GÜZELLİK VE ZENGİNLİKLERİNİ ORTAYA ÇIKARMAK. • TÜRK DİLİNİ, MİLLÎ KÜLTÜRÜMÜZÜN EKSİKSİZ BİR İFADE VASITASI YAPMAK. • TÜRK DİLİNİ, İŞLEK VE ZENGİN BİR KÜLTÜR DİLİ DURUMUNA GETİRMEK.

39. TÜRK DİLİ İLE İLGİLİ ATATÜRK’TEN ÖZDEYİŞLER • “TÜRK DİLİ, TÜRK MİLLETİ İÇİN MUKADDES BİR HAZİNEDİR. • ÇÜNKÜ, TÜRK MİLLETİ; GEÇİRDİĞİ NİHAYETSİZ BADİRELER İÇİNDE AHLÂKINI, GELENEKLERİNİ, HATIRALARINI, MENFAATLERİNİ; KISACA, BUGÜN KENDİ MİLLİYETİNİ YAPAN HER ŞEYİ DİLİ SAYESİNDE KORUDUĞUNU GÖRÜYOR. • TÜRK DİLİ, TÜRK MİLLETİNİN KALBİDİR, ZİHNİDİR.” • “TÜRK DİLİNİN KENDİ BENLİĞİNE, ASLINDAKİ GÜZELLİK VE ZENGİNLİĞİNE KAVUŞMASI İÇİN BÜTÜN DEVLET TEŞKİLÂTIMIZIN DİKKATLİ, ALÂKALI OLMASINI İSTERİZ.”

40. KÜLTÜR İLE İLGİLİ ATATÜRK’TEN ÖZDEYİŞLER • “TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN TEMELİ KÜLTÜRDÜR.” • “MİLLÎ KÜLTÜRÜMÜZÜ ÇAĞDAŞ UYGARLIK SEVİYESİNİN ÜSTÜNE ÇIKARACAĞIZ” • “MİLLÎ KÜLTÜRÜN HER ÇIĞIRDA AÇILARAK YÜKSELMESİNİ, TÜRKİYE CUMHURİYETİ’ NİN TEMEL DİLEĞİ OLARAK TEMİN EDECEĞİZ.” • “ASIL UĞRAŞMAYA MECBUR OLDUĞUMUZ ŞEY, YÜKSEK KÜLTÜRDE VE YÜKSEK FAZİLETTE DÜNYA BİRİNCİLİĞİNİ TUTMAKTIR.”