Limo 2014

1. Limo 2014 Waarom huwelijkse voorwaarden een schijnzekerheid bieden bij een economische crisis – dus: allemaal de BV in!

2. Hermus Notaris ruim 12 ½ jaar • 12 ½ jaar Hermus Notaris 2001-2013 Een overzicht: • 1992 – Nieuw Burgerlijk Wetboek • 2001 – Belastingplan (box 1, 2 en 3) • 2003 – Nieuw Erfrecht • 2010 – Nieuwe Wet schenk- en erfbelasting – tariefstructuur - constructies • 2010 – Tros Radar: het radar tweetrapstestament • 2010 – juni: Jabulani – alles kan; alles mag • 2012 – Nieuw huwelijksvermogensrecht – beleggingsleer • 2012 – Defiscalisering vruchtgebruik – kent u de kracht van vruchtgebruik? • 2012 – De flex BV: alles kan alles mag – de 5 standaarden van Hermus Notaris • 2013 – AWBZ en vermogenstoets – Eigen woningregeling en scheiding • 2015 – Europese Erfrechtverordening Pensioen – 2023 – Notariswet: de leeftijd tot 70 jaar (2026)

3. Hermus Notaris Speerpunt 2014: • Kent u de kracht van vruchtgebruik – het Jabulani keuzetestament: voor ondernemers met legaat onderneming tegen inbreng – Bedrijfsopvolgingsfaciliteiten voor de schenk- en erfbelasting – geen ongeoorloofde discriminatie! • De algehele volmacht en het levenstestament • De executeur-afwikkelingsbewindvoerder • Het resultaat: de turboverdeling fiscaal heel voordelig en als extra voordeel: de AWBZ • De eenmalig grote vrijgestelde schenking in 2014 voor aflossing hypotheek, aankoop of verbouwing eigen woning (€ 100.000,00)

4. Agenda Limo 26-3-2014 • Het nieuwe huwelijksvermogensrecht 2012 • De huwelijkse voorwaarden uit Son en Breugel: het Belgische stelsel met Hollands Koopmanschap • Het “oude” alternatief: het Amsterdams verrekenbeding – oppotten is toch sparen dus delen! – de frustratie van de ondernemer – veel problemen • De valkuil: artikel 61 Faillissementswet – de frustratie van de echtgenote! • Huwelijkse voorwaarden wijzigen gedurende huwelijk: de vermogensklem ter bescherming van schuldeisers • De uiteindelijke oplossing: toch maar de B.V. in ………

5. De nieuwe wettelijke gemeenschap van goederen Omvang en belang van uitsluitingsclausules bij schenkingen en testamenten De nieuwe bestuursregeling De beleggingsleer Dat wordt rekenen!!

6. De wettelijke algehele gemeenschap van goederen vóór 2012 Boedelmenging • Algehele gemeenschap van goederen omvat: • Aanbrengsten • Erfenissen • Schenkingen • Aanwinsten

8. Problemen Problemen bij de “oude” wettelijke gemeenschap van goederen: • Het Nederlandse systeem sluit niet aan bij buitenland (België, Duitsland) • Degene van wiens zijde een goed in de gemeenschap is gevallen – is bestuursbevoegd • (De man verdient vaak 2 maal zoveel geld - vrouw koopt meubels – man daarna bevoegd!). • Nieuwe woning aangekocht na echtscheidingsverzoek opnieuw verdelen!

9. Wettelijke gemeenschap van goederen (oud) is eigenlijk geen algehele gemeenschap! M V Schenking en erfenis met uitsluitings-clausule: blijft privé

10. Het wetsvoorstel • Goed nieuws: Nederland kiest voor de zuiderburen! • Aanbrengsten apart • Erfenissen apart • Schenkingen apart • Aanwinsten: delen (vgl. ook Duitsland)

11. Het wetsvoorstel tot aanpassing van de wettelijke gemeenschap van goederen – lijkt op België: privé goederen – blijven privé! Aanbrengsten, erfenissen, schenkingen blijven privé M V Aanwinst Gemeen.

12. De politiek • Het amendement Anker (CU) wast de oren met het mooie wetsontwerp! • Terug naar af: de literatuur briest: • “een onthoofd wetsontwerp” • Daar moeten we het mee doen: het is niet anders. De oplossing blijft dus: huwelijkse voorwaarden maken!!! • Toch is het jammer: een door “Den Haag” gemiste kans. Maar D66 probeert het nog een keer!

13. Het amendement Anker – de oren gewassen!!! Een onthoofd wetsvoorstel! Aanbrengsten erfenissen en schenkingen : alles gemeen!!!

14. Bestuur nieuw Nieuwe bestuursregeling: • Registergoederen (onroerend goed): tenaamstelling beslissend. • Overige goederen: roerende goederen en gelden: ieder afzonderlijk bevoegd. • Probleem: maar als een erfenis in de gemeenschap valt kan de ander opa’s zakhorloge verkopen en leveren aan derden! Daar is een herstelwet voor gekomen (nog net op tijd). Erfgenaam bevoegd. Een gelukkige aanvulling in de wet: uitsluitingsclausule maakt goederen privé.

15. Nieuw: De wettelijke gemeenschap van goederen 2012 Maak dus een uitsluitingsclausule: dan erfenis en schenking weer privé! M V

16. Wettelijke gemeenschap van goederen (nieuw) lijkt op oud (behoudens beleggingsleer) M V Schenking en erfenis met uitsluitings-clausule: blijft privé

17. Beleggingsleer • Man heeft geërfd: 100 (mits met uitsluitingsclausule) • Vrouw heeft geërfd 50 (mits met uitsluitingsclausule) • Woning aankoop: 350 • Hypotheek: gezamenlijk: 200

18. Nieuw: De wettelijke gemeenschap van goederen 2012 Maak dus een uitsluitingsclausule: dan erfenis en schenking weer privé. 100 M 50 V Woning 350 Hypotheek 200

19. Het nieuwe huwelijksvermogensrecht Wat is splinternieuw en modern ook internationaal? De beleggingsleer Nederlanders zijn handelaren – beleggers!

20. De beleggingsleer Economische deelgerechtigdheid man 100 + 100 (halve lening aflossen) = 200 Economische deelgerechtigdheid vrouw 50 + 100 (halve lening aflossen) = 150 Deel man: 200/350 in waarde woning (+ of -) Deel vrouw: 150/350 in waarde woning (+ of -)

21. De beleggingsleer (Art. 1:87 BW)

22. Beleggingsleer • Hoe bij aankoop? – in waarde t.t.v. verwerving • Hoe bij verbouwing? – in waarde voor verbouwing + verbouwingskosten • Hoe bij aflossing? Annuiteit!! (waarde verandert voortdurend): in deel lening – tijdstip niet relevant.

23. Ander nieuws • Ook nieuw is de Inlichtingenplicht aangaande privé vermogen. (geen verantwoording – wel inlichtingen) • Ontbinding van de gemeenschap op een eerder moment: niet als de echtscheiding is ingeschreven maar al bij het verzoek.

24. Ontbinding gemeenschap • We zagen: een aankoop na indienen van een verzoek tot echtscheiding maakte tot 1-1-2012 een goed gemeenschappelijk! Dat is ongewenst. • De wetgever (2012) lost dat op: nadat het verzoek is ingediend, wordt de gemeenschap bevroren (ontbonden): aanwinsten erna blijven privé. De nieuwe woning blijft privé. • Mbt de oorspronkelijke woning: samen bevoegd! (ook al zegt het kadaster anders).

25. Oude stijl (voor 2012): M V Nieuwe stijl (2012):

26. Oude stijl (voor 2012): M V

28. 2012: Verzoekschrift echtscheiding bevriest de gemeenschap M V

30. Casus! • Gemeenschap van goederen voor 1 dag! • Ongehuwden: man og 6 mio; vrouw og 4 mio • Aangaan huwelijk of partnerschap: samen 10 mio (beperkte gemeenschap van goederen) • Verzoek tot echtscheiding: verdelen: man 4 mio vrouw 6 mio • Besparing overdrachtsbelasting over: 2 mio!! • (in casu ging het mis – geen enkele affectie)

31. Beperkte gemeenschap en overdrachtbelastingbesparing • HR in 2013 ging over het aangaan van een partnerschap voor 1 dag met het doel om belasting te besparen! HR vindt dat Fraus Legis. (zo kort dat de plichten van geen reële praktische betekenis konden zijn) • Maar als een huwelijk (of partnerschap) een reëel doel heeft met rechten en plichten met wel praktische betekenis, dan mag je later een beperkte gemeenschap aangaan en ontbinden (HR 1993) ook met het oog op echscheiding! • Maar pas op: gemeenschap van slechts 1 of meer bepaalde goederen: kan schenking zijn!

32. Verzoek en intrekking Een valkuil: verzoek wordt vaak samen ingediend • Intrekken verzoek kan alleen!! • Stel: verzoek loopt en een ouder van de man ligt op sterfbed: erfenis dreigt aan de man toe te komen want gemeenschap is bevroren. • Vrouw trekt verzoek in – agg herleeft - en incasseert halve erfenis (tenzij uitsluitingsclausule was gemaakt).

33. Tip bij echtscheidingsverzoek: maak tegelijk huwelijkse voorwaarden • Dat is dus de omgekeerde situatie: maak naast de verdeling tijdens huwelijk tevens notariële huwelijksvoorwaarden: (maar dan in omgekeerde vorm: 2 vermogens!) dan kan de vrouw niet meer terug! Want: het huwelijk blijft dan wel in stand, de vermogens worden apart door huwelijkse voorwaarden. Intrekken echtscheiding heeft dan geen zin: De felbegeerde erfenis komt niet meer binnen!

34. Huwelijkse voorwaarden • 1980: van de huwelijken is gesloten onder huwelijkse voorwaarden: 15%. • 2009: is dat gestegen naar: 26,2% • 62% daarvan was in 1980 een verrekenstelsel; • In 2009 is dat teruggelopen naar 50% (vanwege vele procedures en onduidelijkheden) • De beperkte gemeenschap wint terrein: globaal van 10% naar 23,8% - wellicht komt het in de wet??

35. 3 vermogens stelstel (gemeenschap van vruchten en inkomsten cq. aanwinsten) • Model Hermus: het Belgische stelsel gecombineerd met Hollands koopmanschap! • Huwelijkse voorwaarden – gemeenschap van aanwinsten (en opgepotte winst), • maar aanbrengsten, erfenissen, schenkingen, en de onderneming (behoudens reserves!) blijven privé. • Investering van de een in gemeenschappelijke vermogen: naar rato van inbreng: meer rendement = beleggen!

36. Faillissement - 3 vermogens stelstel (gemeenschap van vruchten en inkomsten cq. aanwinsten) Faillissement - 3 vermogens stelstel (gemeenschap van vruchten en inkomsten cq. aanwinsten) Faillissement omvat privé en gem. vermogen Gem. M V

37. Huwelijkse voorwaarden met 2 vermogensHet Amsterdams model • Uitsluiting van iedere gemeenschap van goederen • De correctie: beloning van de niet ondernememende echtgeno(o)t(e): het jaarlijks delen van onverteerde (overgespaarde) inkomsten – beloning voor huishoudelijke arbeid • Dat leidt tot een verrekenvordering na ieder jaar • Dames: let op opgepotte winsten – ook bij een B.V.

38. Het Amsterdamse verrekenbeding Een cijfervoorbeeld M verdient 100 V verdient 50 huishoudpot - 60 M stort 40 V stort 20 Over: 60 30 Verrekenen - 15 ------------------ +15 Over ieder: 45 45

39. uitsluiting van gemeenschap (u.g.) • Faillissement omvat privé vermogen maar pas op zie later !

40. Verrekenbeding • Wat moet worden verrekend bij een onderneming? • -eenmanszaak; maatschap;besloten vennootschap • Vaak wordt niet verrekend! • Het verrekenbeding is een bron van misverstanden en strijdige uitspraken

41. Verrekenbeding • Heel kort door de bocht: vruchten van arbeid moeten worden verrekend – ingehouden winsten (reserves) - maar: continuiteit van bedrijf niet in gevaar brengen! Dat is de basis. • Voldoende weerstandsvermogen houden • Hoe verrekenen? Schuldigerkenning of een betalingsregeling treffen.

42. Verrekenbeding • Ontslagvergoeding – niet verrekenen • Schadevergoeding na auto ongeval: wel verrekenen • Smartengelduitkering: niet verrekenen • WIR premies – deels want meer te maken met investeren in onderneming dan met arbeid • Pensioenpremies – niet verrekenen! – is verteren.

43. Verrekenbeding • Wat als er niet periodiek is verrekend? • Dan vertaalt de periodieke verrekenplicht van overgespaarde inkomsten zich naar een finale verrekenplicht van gevormd (herbelegd) vermogen. • Dit noemt men de beleggingsleer (meer dan de nominale som van bespaarde inkomsten) • Ook een faillissemenscurator kan nakoming vorderen (tenzij uitgesloten?)

44. Verrekenbeding Los daarvan speelt: wat met de waarde van aandelen? • Autonome waardestijging van (aangebrachte) aandelen blijft buiten de verrekening – maar een deel van de waardestijging kan worden toegerekend aan: vrucht van arbeid – dus dat deel delen. • Aandelen verkregen (gekocht) met (deels) vrucht van arbeid (verdiend geld) - voor dat deel in de tegenprestatie: verrekenen de waarde van de aandelen. (1:136 BW – hetgeen onder aanwending van te verrekenen vermogen is verkregen moet worden verrekend)

45. Verrekenbeding Lenen en aflossen En wat nu als een lening wordt gebruikt voor de aankoop van: aandelen en de lening uit overgespaarde inkomsten wordt afgelost? HR: Slot-Ceelen (2001) : waarde aandelen moet worden verrekend. Ook het deel van rentebetalingen mag daarin worden meegewogen.

46. Verrekenbeding wat als een lening wordt aangegegaan voor een huis en de lening uit overgespaarde inkomsten wordt afgelost? - verrekenen! Aflossen is beleggen en dat is dan weer het bruggetje naar de beleggingssfeer! Economische deelgerechtigdheid in het huis. nb. bij een huis: als er verrekend moet worden (aflossing): een grotere waarde verrekening dan bij aandelen – aandelen stijgen nl. niet alleen autonoom (maar deels ook door arbeid en die inkomsten worden al apart verrekend).

47. De beleggingsleer (Art. 1:87 BW)

48. Verrekenbeding Lenen en rentebetalen Maar HR Schwanen-Hundscheid (2006): bij een woonhuis: rentebetalingen worden gezien als huishoudkosten (verteren) en kunnen niet tot verrekening leiden. (aflossing dus wel).

49. Verrekenbeding • Maar nu de praktijk: diverse uitspraken over rente: • Beleggingspand – Hof den Haag (2013): rentebetaling had kunnen worden bespaard – betalen van rente is dus investeren – dus wel verrekenen de waarde • Boerderij – Hof Arnhem (2013): rentebetaling leidt niet tot vermogensvermeerdering – dus niet verrekenen!

50. Verrekenbeding: een over het paard getild fenomeen (Hermus 1982) • Wie het weet die mag het zeggen!!!!!! Mening Subelack in blad Echtscheidingsbulletin (2014) – rente kan onder omstandigheden investering zijn – dan meedelen in rendement. (“geobjectiveerde partijbedoeling”) Zo ook Van Mourik/Verstappen.