YAŞLILIK VE HAREKET SİSTEMİ SORUNLARI

1. YAŞLILIK VE HAREKET SİSTEMİ SORUNLARI Dr. Tiraje Tuncer Akdeniz Ü. Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı

2. yaşlanma • Fizyolojik bir olay • Yaşlı - 65 yaş üzeri popülasyon • Genç yaşlılar (65-74 yaş)Orta yaşlılar (75-84)İleri derecede yaşlılar (85 yaş ve üzeri)

3. 2020 yılında 65 yaş üstündeki kişilerin total sayısı 50 milyonu bulacak Yaşlılık çocukluk, erişkinlik gibi hayatın bir evresi ve fizyolojisi farklı

4. YAŞLILARDA GÖZLENEN HASTALIKLARIN ÖZELLİKLERİ • Genellikle birden fazla patoloji • Atipik belirtiler veya gizli seyir • Tedavi edilmediği takdirde hızlı kötüleşme • Komplikasyon gelişme riski yüksek • Genellikle aynı anda birçok ilaç kullanımı • Genellikle fonksiyon sorunu ve rehabilitasyon ihtiyacı

5. Yaşlıda hareket sistemi sorunları • Ağrılı hareket sistemi sorunları ROMATİZMAL HASTALIKLAR • Fonksiyon kaybına bağlı hareket sistemi sorunları NÖROLOJİK HASTALIKLAR

6. Romatizmal hastalıklar: • AĞRI • HAREKET KISITLILIĞI • DEFORMİTELER • FONKSİYONEL YETERSİZLİK

7. Romatizmal hastalıkların tanısında anamnez büyük önem taşır. • Öncelikle olayın enflamatuvar olup olmadığı anlaşılmalıdır.

8. İstirahat ağrısı Enaz yarım saat sabah tutukluğu Şişlik, ısı artışı Genellikle her yönde hareket kısıtlılığı Hareket ağrısı En fazla 15 dakika tutukluk Şişlik, ısı yok Genellikle bir veya iki yönde hareket kısıtlılığı Romatizmal Hastalıkta TanıEnflamatuvar Nonenflamatuvar

9. Ağrı ile ilgili yakınımlar: • Yaygın ağrı • Eklemlerde ağrı, şişlik • Bel, boyun ağrısı • Sırt ağrısı • Lokalize eklem ağrısı • ........ Şeklinde ifade edilebilir.

10. Yaşlıda Yaygın Ağrıya Neden Olan Durumlar • Hipotiroidi • Metabolik kemik hastalıkları • Paraneoplastik sendromlar • Myozitler • Romatoid artrit • Polimyalji romatika • Postviral artralji/myalji

11. 55 yaş üzeri kadın Sabah tutukluğu ile Halsizlik ile birlikte Genel semptomlar varsa PMR (polimyalji romatika) çok sık Enflam.rom.hast Myopati Enfeksiyon Endokrin boz.(özellikle hipotiroidi) Enflam.hast., enfeksiyon Vaskülit Sepsis Malignite Yaygın ağrı ile gelen hastalarda öncelikle düşünülmesi gereken durumlar:

12. Belağrısı • En sık nedeni mekanik • En önemli iş gücü kaybı nedenlerinden • Antalya’da yaşam boyu prevalansı % 48, noktasal prevalansı % 40

13. Eğilme ve oturmakla, öksürme ve hapşırmakla ağrı, bacak ağrısı-uyuşma hiperekstansiyonda ağrı, fleksiyonda rahatlama, nörojenik kladikasyon Disk hernisi Spinal stenoz (yaşlıda çok sık) Belağrısı ile gelen hastalarda öncelikle düşünülmesi gereken durumlar

14. ateş, kilo kaybı ile birlikte hareketle ortaya çıkan, istirahatle rahatlayan, 2 aydan uzun süreli ağrı orta hat lezyonu (basamak, kıllanma) bilateral yayılma nörolojik bulgu İnfeksiyon Tümör Osteoartrit (yaşlıda çok sık) Sp.listezis Santral herni Spinal stenoz Tümör Belağrısı ile gelen hastalarda öncelikle düşünülmesi gereken durumlar

15. Yaşlı kadında Yaşlı erkekte osteoporoz akseden ağrı malignite Sırtağrısı ile gelen hastada öncelikle düşünülmesi gereken durumlar

16. Eklem ağrıları • Osteoartrit • Enfeksiyon • Genç erkekte reaktif artrit • Genç kadında SLE düşünülmeli....

17. Osteoartrit- (osteoartroz) • Yaşlıda en sık görülen eklem ağrısı nedeni osteoartrit • Osteoartrit prevalansı %10-35 arasında • En önemli sakatlık nedenlerinden • En sık başvuru nedeni

18. Orta yaşlı erkek Orta yaşlı kadın Yaşlı kadın OSTEOARTRİT DAĞILIMI

19. Artrit • Yeni başlayan enflamatuvar ağrı veya artrit mutlaka tanı açısından uzman ile konfirme edilmelidir. • Bir çok enflamatuvar romatizmal hastalıkta başlangıç dönemi destrüksiyonun en fazla olduğu dönemdir • Bu nedenle erken ve doğru tanı çok önemlidir.

20. Monoartrit (yaşlıda sık) Asimetrik oligoartrit gut septik artrit bruselloz Seronegatif spondilartritler (yaşlıda nadir) Artrit özelliklerine göre düşünülmesi gereken durumlar

21. Podagra (Akut gut artriti- I. MTF eklem)

22. Simetrik poliartrit El ve ayakta diffüz şişlik, PIF tutulumu Romatoid artrit (yaşla sıklığı artıyor) SLE (yaşlıda nadir) Artrit özelliklerine göre düşünülmesi gereken durumlar

23. Romatoid artrit

24. El ve ayakta ışınsal tutulum DİF eklem tutulumu reaktif artrit psöriatik artrit Heberden nodülü (kadında) kronik tofüslü gut (erkekte) klasik psöriatik artrit Artrit özelliklerine göre düşünülmesi gereken durumlar

25. Sosis parmak

26. Klasik psöriyatik artrit

27. Heberden nodülleri

28. Romatizmal hastalıklarda tedavi yaklaşımları • Hareket tedavisi • İlaç tedavisi • Fizik tedavi • Cerrahi tedavi

29. Tedavi genellikle semptomatiktir. • Enflamatuar hastalıklarda sıcak kontrendikedir, soğuk uygulama yapılmalıdır. • Dejeneratif eklem hastalıklarında ise sıcak uygulama yapılmalıdır. • Tüm romatizmal hastalıklarda hareket tedavisinin büyük önemi vardır. • Hasta eğitimi tedavinin önemli bir bölümü olması nedeniyle burada bir örnekle incelenecektir. • Ayrıca en çok kullanılan ilaçlar olmaları nedeniyle NSAİ ilaçlar üzerinde durulacaktır.

30. Osteoartritte Hasta eğitimi • Etkilenen ekleme göre eğitim • Eklemi doğru kullanma yöntemlerinin öğretilmesi, örneğin: • Patellofemoral eklem OA olan hastanın merdiven inmekten kaçınması • Rizartrozu olan hastanın mutfak eşyalarını kullanırken yardımcı aletlerden yararlanması • Koksartrozu olan hastanın mutlaka hergün yüzüstü yatması gerektiğini bilmesi

31. Osteoartritte slogan: ağrı olmayacak kadar hareket, tutukluk olmayacak kadar istirahat!

32. NSAİ ilaçlar • Ağrıyı gidermek • Enflamasyonu azaltmak • Dolaylı olarak fonksiyonu korumak veya geliştirmek amacıyla kullanılırlar.

33. Yaşlıda ilaç dozunu etkileyen faktörler • Renal fonksiyon azalmıştır • Hepatik fonksiyon azalmıştır • Serum proteini özellikle albumin düşük olabilir • Hedef organ duyarlılığı azalabilir veya artabilir • Bir çok ilaç kullanımı vardır, bu da etkileşime neden olur

34. NSAİ hasar fosfolipidler Lökotrienler bronkospazm Araşidonik asit (+) • • sitokinler • • growth faktör • endotoksin COX-2 (indüklenir) COX-1 (yapısal) (-) (-) (-) • • NSAIDs • aspirin inhibitörler • COX-2 inhibitorler • Sitoprotektif PG • • mide • böbrek • trombosit • endotel Enflamatuvar prostaglandinler • enflamatuvar hücre birikimi ve artışına neden olur • ciltte ağrı reseptörlerini duyarlı hale getirir • hipotalamik ısı kontrolünü regüle eder

35. NSAİ ilaçlar • Yaşlılarda hemen tüm NSAİ ilaçlar kontrollü kullanılmalı ve nispeten küçük dozlarda verilmeli, kullanılan diğer ilaçlar ile etkileşimleri dikkate alınmalıdır. • NSAİ ilaçların kombine kullanımı etkiyi arttırmaz, yan etki riskini arttırır. • GİS yan etkisini azaltmak için sup., ampul formları kullanılabilir, ancak sistemik etkileri nedeniyle yine de yan etki ortaya çıkabilir.

36. GI Kanama riski Yaş 61-75 Yaş>75 Eş zamanlı Kortikosteroid ve NSAİİ kullanımı Eş zamanlı antikoagülan ve NSAİİ kullanımı Düşük doz NSAİİ Yüksek doz NSAİİ Çoklu NSAİİ kullanımı Önceki Gİ olay Rölatif risk

37. Konjestif kalp yetmezliği, kronik böbrek yetmezliği, siroz, lupus nefriti, ağır ASKH olan yaşlılarda akut böbrek yetmezliği gelişebilir. • Kardiyovasküler hastalığı olanlarda NSAİ ilaç kullanımı konjestif kalp yetmezliğine yol açabilir. • Riskli hastalarda kısa yarı ömürlü ilaçlar tercih edilerek hastalar dikkatle izlenmelidir.

38. Kısa (< 6 saat) Aspirin 0.25 Diklofenak 1.1 Etodolak 6 İbuprofen 2.1 İndometasin 4.6 Ketoprofen 1.8 Tolmetin 1 Uzun (> 12 saat) Azopropazone 15 Nabumeton 13 Naproksen 14 Fenilbutazon 68 Piroksikam 57 Tenoksikam 60 NSAİ ilaç yarı ömürleri

39. İlaç etkileşimleri

40. Oral antikoagülanlar(+) Lithium(+) Oral hipoglisemikler(+) Metotreksat(+) Digoksin(+) Antihipertansifler(-) Beta blokürler(-) ACE inhibitörleri(-) Diüretikler(-) Bazı antibiyotikler NSAİ tarafından etkilenenler

41. NSAİ’ı etkileyenler • Antiasitler • Probenecid • Omeprazol • H2 blokürleri

42. Hangi NSAİ? • Etkinlik • Tolerans • Doz uygulaması • Yan etkileri • İlaç etkileşimi • Hasta tercihi ve fiyatı dikkate alınarak seçilmelidir...

43. Davet Türkiye Romatizma Araştırma ve Savaş Derneği III. Ulusal Romatizmal Hastalıklar Kongresi 14-18 Mayıs 2008Kremlin & Topkapı Palace Antalya www.romatizma2008.org