1 / 42

MINBIZIAREN PREBENTZIOA

MINBIZIAREN PREBENTZIOA. Minbiziaren intzidentzia eta minbiziak eragindago hilkortasuna gutxitzeko burutu ahal dugun ekintza-multzoa. Minbiziaren prebentzioa. MINBIZIAREN HISTORIA NATURALA. Klinika aurretiko fasea. Fase klinikoa. Sintoma eta/edo zeinu klinikoak agertzea. Esposizioa.

quiana
Download Presentation

MINBIZIAREN PREBENTZIOA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. MINBIZIAREN PREBENTZIOA

  2. Minbiziaren intzidentzia eta minbiziak eragindago hilkortasuna gutxitzeko burutu ahal dugun ekintza-multzoa. Minbiziaren prebentzioa

  3. MINBIZIAREN HISTORIA NATURALA Klinika aurretiko fasea Fase klinikoa Sintoma eta/edo zeinu klinikoak agertzea Esposizioa Gaixotasuna agertzea Goiz detektatzea Sendatzea A B C Ezintasuna Hiltzea Lehen mailako prebentzioa Bigarren mailako prebentzioa Hirugarren mailako prebentzioa PREBENTZIO-MAILAK

  4. Lehen mailako prebentzioa

  5. Lehen mailako prebentzioa • Helburua: Gaixotasuna ez agertzea. • Zer egin dezakegu? • Pertsonen esposizioa gutxitu gai kartzinogenoen aurrean. • Arrisku-faktoreen kontrako sendotasuna (erresistentzia) gogortu. • Osansungarriak ez diren ohiturak aldarazi biztanlerian eta ohitura osasungarriak sustatu.

  6. Lehen mailako prebentzioa • Baldintzak: • Arrisku faktoreak zein diren jakin behar dugu. • Ohitura kaltegarriari eusteak dakarren arriskua ezagutu behar dugu. • Ohitura aldatzea erabaki behar dugu. • Ohitura aldatze horri eutsi egin behar diogu.

  7. Minbiziaren aurkako Europako kodea (1) • Ez erre. • Ez edan akohol gehiegi. • Gizentzea sahiestu. • Ariketa fisikoa egin. • Jan frutak eta barazkiak, oparo. • Babestu eguzki-izpietatik. • Kartzinogenoen eta gai arriskutsuen aurkako legegintza bete, esposizioa gutxitzeko.

  8. Minbiziaren aurkako Europako kodea (2) • Zoaz medikuarenera honelakoren bat baldin baduzu: agertu berria den koskorrik, sendatzen ez den zauririk edo formaz, neurriz edo kolorez aldatu den orbanik. • B hepatitisaren aurkako txertoa hartu.

  9. Jokabideak: Erretzea • Heriotza-kausa oso garrantzitsua eta prebenitzeko erraza. Erretzeari uztea, ordea, ez da batere erraza. • Erretzeari lotutako minbiziak: laringekoa, ahokoa, hestegorrikoa, faringekoa, birikakoa, maskurikoa. • Hauekin ere zerikusia omen du: pankreako minbizia, giltzurrunekoa eta umetoki-lepokoa.

  10. Jokabideak: Alcohola edatea • Alcoholak minbizi hauek pairatzeko arriskua handiagotzen du: ahokoa, hestegorrikoa, faringekoa, laringekoa, gibelekoa eta bularrekoa. • Alcohol eta tabako hartzeak minbizi izateko arriskua areagotzen du.

  11. Jokabideak: Fruta eta barazkiak • Frutak eta barazkiak jateak minbizi mota hauek pairatzeko arriskua jaisten du: kolonekoa, ahokoa, faringekoa, hestegorrikoa, urdailekoa, prostatakoa eta birikakoa.

  12. Jokabideak: Gantza hartzea • Gantzetan (gantz-azido saturatuetan) aberatsak diren janariak minbizi hauekin daude lotuta: koloneko, prostatako, birikako eta endometrioko minbiziekin.

  13. Jokabideak: Eguzkiaren aurkako babesa • Larruazal argia dutenen artean ohikoa da larruazaleko minbizia. Eguzkiaren eta argi artifizialaren aurrean denbora gutxiago igarotzeak melanoma izateko arriskua jaitsi dezake.

  14. Jokabideak:Pisua eta ariketa fisikoa • Loditasunari eta ariketa fisikorik ezari aurrea hartzeak ohiko minbizi batzuk izateko arriskua gutxitzen du (kolonekoa, bularrekoa, umetokikoa, giltzurrunekoa…).

  15. Minbiziaren prebentzioa: Inguruneko faktoreak • Erretzaile pasiboak • Aireko kutsadura (autoak, lantegiak, pestizidak…) • Lantegietako kartzinogenoak • Medikuntza arloko erradiazioa

  16. Bigarren mailako prebentzioa

  17. Bigarren mailako prebentzioa • Zenbait tumor gaizto edo gaiztotzear dauden zenbait lesio garaiz hautemateko eta tratatzeko burutu ahal dugun ekintza-multzoa (screening- edo bahetze-programak)

  18. BMP: ezaugarriak • Tumor zehatz bat goiz detektatzeko egin behar da. • Minbizi hori pairatzeko arriskua duen biztanleria osasuntsua zein den zehaztu behar dugu. • Gaitza detektatzeko egiten den probak erraza izan behar du. • Gaixotasunaren fase goiztiarra tratatzeko terapia eraginkorren bat izan behar dugu.

  19. Zer da bahetze- edo screening- programa bat? • Sintomarik gabeko minbizi edo gaiztotzear dagoen lesio bat duten pertsonak ezagutzeko egin ditzakegun ekintza-multzoa. • Minbizi mota zehatz bat paira dezakeen biztanleria osoari eskaini behar zaio eta gehiengoari egin behar zaio.

  20. Bahetze-programak • Umetoki-lepoa • Bularra • Prostata • Kolona eta ondestea

  21. Bahetze-programak: Umetoki-lepoa • Umetoki-lepoko minbizia garaiz detektatzeko programa: Umetoki-lepoko zitologia. • 18 urtetik edo sexu harremanak hasten direnetik aurrera.

  22. Bahetze-programak: Bularra • Bularreko minbizia garaiz hautemateko programa: Mamografiak. • 50 urtetik aurrera.

  23. Bahetze programak: Prostata • Prostatako minbizia garaiz hautemateko programa: Plasmako PSA (>4ng/ml) • 50 urtetik aurrera.

  24. Bahetze programak: Kolona eta ondestea • Gorozkietan ezkututako odola: sentiberatasuna eta espezifikotasuna mugatuak dira. • Kolonoskopia: Eraginkorra. Garestia da eta mediku espezializatuak behar dira. • Osakidetzak programa bat jarri du abian (50 eta 69 urte bitartean).

  25. Hirugarren mailako prebentzioa

  26. Hirugarren mailako prebentzioa • Tratamendua eta birgaitze-programak, gaixotasunak sorturiko arazoak sendatzeko edo arintzeko. • Gaixoen pronostikoa eta bizi-kalitatea hobetzea du helburu.

  27. MINBIZI ERREGISTROAK

  28. Minbizi/tumor-erregistroa Informazio sistema bat da non, esparru zehatz batean, minbizi-diagnostikoa izan duten pazienteen datuak bildu, gorde, analizatu eta interpretatu egiten diren.

  29. Minbizi erregistroak: Motak • Populazio erregistroak • Ospitaleetako erregistroak

  30. Populazio erregistroak Geografiaren eta administrazioaren ikuspuntutik ondo zehaztuta dagoen esparru batean, lehenengo aldiz minbizi-diagnostikoa izan duten pazienteen datuak biltzen ditu (e.b. Euskadiko Minbizi Erregistroa).

  31. Populazio erregistroak • Epidemiologiari zuzenduta daude • Intzidentzia ikerketak • Joera ikerketak • Prebalentzia ikerketak • Biziraupen ikerketak

  32. Ospitaleetako erregistroak Ospitalean zainduak (diagnostikatuak edo/eta tratatuak) izan diren minbizidun pazinteen datuak biltzen ditu.

  33. Ospitaleetako erregistroak • Jarduera klinikoari zuzenduta daude • Minbizidun pazienteei emandako osasun- laguntzaren kalitatea neurtzeko balio dute. • Ospitaleetako kudeaketan, baliabideak planifikatzeko baliagarriak dira. • Ikerketa lanetarako informazioa ematen dute.

  34. Minbizia Basurtuko Ospitalean: Gizonezkoak

  35. Minbizia Basurtuko Ospitalean: Emakumezkoak

  36. Aitor F. de Larrinoa Santamaria aitor.larrinoasantamaria@osakidetza.net aitor.fernandezdelarrinoa@ehu.es Anatomia Patologikoko Zerbitzua Basurtuko Ospitalea

More Related