ANLATIM BOZUKLUKLARI

ANLATIM BOZUKLUKLARI

A) Yapısal Bozukluklar: Özne Yüklem uyumsuzlukları Tümleç eksikliği Tamlama Uyumsuzlukları Fiillerle ilgili uyumsuzluklar Eklerle ilgili uyumsuzluklar Noktalama eksikliği B) Anlamsal Bozukluklar : Gereksiz sözcük kullanımı Karıştırılan sözcükler Çelişen sözcükler Söz dizimi bozukluğu Yanlış karşılaştırma Mantık hataları Deyim ve atasözü yanlışlıkları ANLATIM BOZUKLUKLARI

Yapısal Bozukluklar Özne – Yüklem Uyumsuzlukları Tekillik-Çoğulluk Bakımından Uyumsuzluk ÖZNE YÜKLEM Ben+sen Biz Ben+o Biz Sen+o Siz

Sen ve o aynı yolun yolcususun. yolcularısınız • Sen ve o yarın görüşürsün.  görüşürsünüz • Ali, Ahmet ve ben dün size uğramıştım. uğramıştık • O akşam ben kendi odama, Fatma da kendi odasına çekilmişti.  çekilmiştik

Özne – Yüklem Uyumsuzlukları : • Topluluk isimleri özne ise yüklem tekil olur;ancak topluluk isimleri çoğul eki alıyorsa yüklem de alabilir. *Bizim takım sahaya çıktılar. • Takımlar nihayet sahaya çıktılar. • Ordular uzun süredir savaşıyor.

Özne – Yüklem Uyumsuzlukları : • Bitki,hayvan,cansız varlık ve organ isimleri çoğul durumda özne ise yüklem tekil olur. • Nedense köpekler sabaha kadar havladılar. (havladı ) • Çiçekler sıcaktan kurumuşlar. (kurumuş ) • Bu sıralar çok sağlam yapılmışlar. (yapılmış )

İnsan dışı varlıklar kişileştirme yolu ile çoğul özne olmuşsa, yüklem de çoğul olabilir. • Martılar bize selam getirdiler. • Dağlar beyaz şallarını omuzlarına attılar.

Eylem isimleri ,çoğul özne ise yüklem tekil olur. • Gülüşmeler çok uzun sürdüler. (sürdü ) • Tartışmalar sabaha kadar devam ettiler. (etti ) • Sayı sıfatıyla belirtilen öznelerin yüklemi tekil olur. • İki kişi bankayı soymuşlar. (soymuş ) • Derse on öğrenci girmediler. (girmedi )

Zaman kavramları tekil yüklem alır: • Mart ayları en soğuk aylardır.  aydır • Aylar, yıllar su gibi akıp geçtiler.  geçti • Öznede belgisiz zamir ya da belgisiz sıfat varsa yüklem tekil olur. • Hiçbiri sizi görmüyorlar. (görmüyor ) • Birçok kişi aynı sorunu tartışıyorlar. (tartışıyor )

Saygı,sitem,küçümseme gibi durumlar için özne tekil de olsa yüklem çoğul yapılabilir. • Ahmet Bey bizi hatırlamadılar / hatırlamadı. • Ayşe Hanım odasında yoklar / yok .

Olumluluk- olumsuzluk uyumu • “kimse, hiçbiri, hiç kimse” olumsuz • “hepsi, herkes” Olumlu • Herkes onu seviyor, üzmüyordu. • Herkes onu seviyor, kimse üzmüyordu.

Hiç kimse okula gelmedi, geziye gitti. • Hiçbiri anlatılanlara inanmadı; kendi fikrinde ısrar etti. • Hepsi dersten önce kütüphanede toplansın; sakın dışarı çıkmasın. • Hiçbiri düzenli çalışmamış, sınıfta kalmıştı. • Önceki gün sokakta kimse kalmamıştı, eve kapanmıştı. • Herkes sorunun doğru cevabını bulmaya çalışıyor, sorunun yanlış olabileceğini düşünmüyordu.

Özne Yanlışlığı veya Eksikliği • Cümlede öznenin bulunmamasından,öznenin gereksiz ekler almasından ya da özne olmayacak bir sözün özne gibi kullanılmasından kaynaklanır. • Dernek müdürünün yetkileri alındı ve kovuldu. • O insanların sayısı azalıyor, bulunmaz oluyor. • Belediye tarafından yaptırılan dört katlı binanın pencereleri takıldı ve hizmete girdi. • Yaşlı adamın parası alınarak evine gönderildi. • Viraja hızlı giren aracın lastiği patladı ve kaza yaptı.

Hastanın durumu gittikçe kötüleşiyor,yerinden kalkamıyordu. • Filmin güzelliği herkesi etkiledi;çünkü güzel çekilmişti. • Sinirleri bir hayli bozulmuş; çok üzülmüştü.) • Eskişehir’de havalar açık; artık sisten, kirden arınmış durumda • Kitabın birinci baskısındaki yanlışlar düzeltilerek yeniden basıldı • Bu kişinin geliri nedir,kimlerle konuşur, nerede oturur? • Çocuğun karnı acıkmıştı ve uykusuzdu. • Soruyu çözemedi; çünkü çok zordu.

Yüklem Yanlışlığından Doğan Anlatım Bozuklukları: Yüklemle ilgili yanlışlıklar, yüklemin çatı,kişi,zaman,yardımcı eylemler, ek eylemler gibi noktalarda cümleye uygunluk göstermemesidir. • YÜKLEM EKSİKLİĞİ • Kahvaltıda peynir,ekmek ve çay içtik. • İçkiyi az sigarayı hiç içmem. • Çocuklarıyla bazen çok bazen de hiç ilgilenmezdi. • Bu konuda bir sen, bir de ben varım.

YAN CÜMLECİK YÜKLEMİ EKSİKLİĞİ (Fiilimsi eksikliği) • Kimin dürüst,kimin dürüst olmadığını biliyor. • Suçlamaların yersiz ve doğru olmadığını söyle. • Baloya güzel bir elbise ve pahalı mücevherler takarak gelmişti. • Bu geziye okulumuz öğrencilerinden çalışkan ve disiplin cezası almayanlar katılabilecek. • Sabahları erken kalkar ve sakin havada koşuyordu. (zaman uyumsuzluğu )

EK FİİL EKSİKLİĞİ • Annem yemek pişiriyor, biz de ona yardım ediyorduk. • Boyu kısa , bedeni de pek biçimli değildi. • Aldığı şeyler hem pahalı hem de kaliteli değilmiş.

Etken –Edilgen Uyumsuzluğu: • Bütün sorunlar halledilip öyle gidecekti. • Bütün sahipsiz hayvanlar toplanıp şehir dışına götürecek. • Sorular çok dikkatli okuyarak çözülsün. • Çok emek harcanıp az para kazanabilmiş.

Yardımcı Fillerin Yanlış Kullanılması : “et- ve yap- “yardımcı fiillerinin birbirlerinin yerine veya gerekmediği hâlde kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar: • ayar yap-( ayarla-) • bekleme yap- (bekle-) • etki et- (etkile-) • gecikme yap- (gecik-) • kuşku et- (kuşkulan-) • şüphe et- (şüphelen-) • umut et- (um-)

Tümleç Eksikliğinden Doğan Anlatım Bozuklukları • Nesne Eksikliği: • Suçlunun evini bastılar,yakalayıp polise teslim ettiler. • Yardıma muhtaç olanlara yardım eder, doyururdu. • Evin onarımını haftaya bitirecek , sonra da satacak. • Size teşekkür etmek ve kutlamak istiyor.

Sana telefon açmış,merak ediyormuş. • Onun sıcacık sesi bize ulaşır, mutlu ederdi. • Yazılarında, halkı soyanlara çatar,yerin dibine batırırdı.

Dolaylı Tümleç Eksikliği: • Kayaya yaklaşıyor muyuz, yoksa uzaklaşıyor muyuz? • Düşman kenti bombaladı ; ama giremedi. • Çukurova'nın toprağı insanı diriltir, umut verir. • Sizi önemseyen ve inanan insanlar var. • Gençlerden çok şey bekliyoruz;fakat değer vermiyoruz. • Kadının odaya girmesiyle çıkması bir oldu. • Bu evden nefret ediyordu ;ancak darda kalınca geliyordu.

Zarf (edat)Tümleci Eksikliği: • Her zaman senin yanındayım, seni yalnız bırakmayacağım. • Hiçbir zaman kendini düşünmedi, ailesinin mutluluğu için çalıştı. • Yeni yetişen sanatçılara yardım eder,ilgilenirdi. • Bir daha seni görmek ve karşılaşmak istemiyor.

Arkadaşlarını aradı,sonra buluştu. • Kötü bir beste yaptığımda beni eleştirir ve tartışırdı. • Senin sorunlarını çözmeye çalışıyor; başa çıkmak için uğraşıyoruz.

Tamlama Yanlışları: • Bir sıfatla bir adın ortak tamlanana bağlanması • Doğa ve toplumsal olayları inceledik. • Dün epik ve aşk şiirleri okuduk. • Askeri ve devlet okullarına giriş sınavı yapılacak. • Gençlik, duygusal ve kişilik sorunları yaşıyor. • Politik ve ahlak yozlaşması önemli bir sorundur.

Çoğul anlamı taşıyan bir sıfattan sonra gelen ad tekil olmalıdır: • Birçok seneler geçti. • Bizde iki türlü düşünürler vardır. • Her türlü tedbirler alındı. • Birçok festivaller düzenlendi bu yaz. • Bin türlü çiçekleri derledim sana.

Tamlayan Eki Eksikliği: • Her önüne gelen aklına esen sözcüğü dilimize mal etmesi yanlıştır. • Bu duygular geçici ve insanı yanıltıcı olduğu bilinmelidir. • Büyük emek harcanarak yazılan eserler bilimsel bir yaklaşımla değerlendirilmesi gerekir.

Tamlayan Eksikliği: • Arkadaşına yardım ederek mutlu olmasını sağladı. • Öğrenciye bir şey vermeden gelişmesini umma. • Tanıdıklarından alışveriş yaparak para kazanmalarına katkıda bulunurdu. • Çocuklarıyla her konuyu konuşur , yanlışa düşmemelerine çalışırdı.

Tamlama Yanlışları: • Yanlış kurulmuş tamlamalar mantık hatası da oluşturur. • Geçen yıl sıfır kollu elbiseler modaydı.(kolsuz elbise) • Sıfır hatayla projesini tamamladı. (Projesini hatasız tamamladı.) • Babam manyak para gönderiyor. • Korkunç güzel bir programdı. (korkunç olan güzel değildir)

Eklerin Yanlış Kullanılması: • Sorun, arkadaşlarımızın bizi bu konuda iyi aydınlatmamış olduğundan kaynaklanıyor./ olmasından • Bisikletsürmesini yeni öğreniyormuş. / sürmeyi Gereksiz iyelik eki

Gereksiz Ek Kullanımı: • İhaleye birçok yerli ve yabancı firmalar katılmıştı. • Bu bestesi onun en tanınmış eseridir. • Babamın başı ağrıdığında aspirin içerdi.

Eklerle ilgili örnekler • Öğrencilerin başarısına ilgilenmek gerekir. • Bizi en çok sevindiren onun bu sınavı kazandığıdır. • Biricik arzumuz sınavı kazanmak ve iyi bir bölüme girmemizdir. • Yazarlarımızın köy yaşantısına ilgilenmeleri toplumumuz açısından çok yararlıdır.

Uzun yıllardan bu yana bu köyde yaşardım. • Bu yazı kısa zamanda yerine ulaşılabilir. • Konutlar daha sağlam yapılanabilirdi.

Noktalama Yanlışları: • Yabancı dükkândaki eşyaları beğenmedi. Yabancı, dükkândaki eşyaları beğenmedi. • Kadın şoförü şöyle bir süzdü. Kadın, şoförü şöyle bir süzdü. • Misafir odasına doğru yürüdü. Misafir, odasına doğru yürüdü. • Genç sürücüye bir şeyler söyledi. Genç, sürücüye bir şeyler söyledi.

B)ANLAMSAL BOZUKLUKLAR:GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANIMI • Cümleden çıkarıldığında anlam bozulmuyorsa o sözcük gereksizdir. • Karşılıklı mektuplaşmamız bir yıl kadar sürdü. • Mazide kalmış eski günlerimi hatırladım. • Bu konuda herkesin fikir ve görüşünü almalısınız.

Şirketimizdeki mevcut sorunlar günden güne artıyor. • Milli maçın oynanacağı gün yaklaştıkça ülkedeki heyecan gittikçe artıyor. • Problemi çözebilecek alternatif seçenekler sunulabilir aslında.

Bu sorunu çözmek için üç saat süre ile uğraştılar. • Çocukların davranış biçiminde gariplikler görülüyordu. • Yazar, bunları hazır formüllerden, birtakım ilkelerden yola çıkarak değil; yaşanmış deneyimlerden yola çıkarak yeniden buluyor. • Bütün gün tarlalarda hiç ara vermeden çalıştık. • Köye kadar yaya yürümek zorunda kaldık. • Oysa küçük çocuğun ise annesini görmekten başka bir isteği yoktu.

YANLIŞ ANLAMDA KULLANILAN KELİMELER • Deterjandan elleri tahrip oldu • Dünden itibaren yağmur yağıyor. • Öğretim hayatını tamamlayıp işe başladı. • Camdan yankılanan ışık gözlerimi kamaştırdı. • Ormanda yetişen bir köknar fidanını salondaki saksıya ekemezsiniz.

Son dakikada attığı gol takımın kazanmasına yol açtı. • Böyle hareketler demokrasinin zarar görmesini sağlayacaktır. • Üstgeçit olmayan kavşaklarda trafik kazası şansı daha yüksektir. • Bu sorun Türkiye’ye özel bir durumdur. • Fabrikadaki işçilerin fiyatlarının düşük tutulması iş verimini azaltıyor.

Bu kadar çekimser olmana gerek yok; girişken ol. • Bunca yağmura karşılık barajlarda yeterince su birikmemiş. • Bu iki olay arasındaki ayrıntıyı kimse hesaba katmıyor. • Ahmet Bey, saygılı kişiliğiyle çevresine örnek olmuştu.

Bu eski makineler artık işlemlerini yerine getiremiyor. • Yaşantısının en zor günlerini sürgüne gönderildiği Malta’da geçirdi. • Toprağın oluşumunda başta gelen etkin, rüzgârdır. ,

Yapılışları yanlış olan kelimeler • alıkoyulan (alıkonulan) • bakkalcı (bakkal) • çekilebilinir (çekilebilir) • çirkinletmek (çirkinleştirmek) • dolayında (dolaylarında) • güzelletmek (güzelleştirmek) • kaçtırıldı (kaçırıldı) • madden (maddeten) • pahalılatmak (pahalılaştırmak) • verilebilinir (verilebilir)

BİRBİRİYLE ÇELİŞEN SÖZCÜKLERİN KULLANILMASI • Kesinlikle yarın gelebilirler. • Şüphesiz bu olayı herkes duymuş olmalı. • Aşağı yukarı bundan tam iki yıl önceydi. • Gönderdiğim paketi eminim bugüne kadar almış olmalısınız. • Yanılmıyorsam, onunla görüştüğünüzü tahmin ediyorum.

SÖZ DİZİMİ YANLIŞLARI • 80 bin civarında göz taramasından geçirilmiş hastamız var. • Yolu Sultanahmet’e düşenler Fransız Müzesinde sergilenmekte olan Fransız ressamların eserlerini görebilirler. • En doğal vatandaşın hakkını koruyamıyorlar. • Mobilyalarınız ücretsiz evinize teslim edilir.

SÖZ DİZİMİ YANLIŞLARI • Kervansaraylar her yolda kalan insanın sığınağı idi. • Meyveler ,çok denizde kaldıkları için çürümüş • Adım adım Bursa’yı gezdik.

Açıklık İlkesine Aykırılık Bazı cümlelerden iki farklı anlam çıkabilmektedir. Karşılaştırma Hataları: *Adam,politikayla karısından çok ilgileniyor. *Bu kötü insanlara sizden çok kızıyorum. *Sen onu benden çok aradın.

Açıklık İlkesine Aykırılık Zamir Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları: • Buraya geldiğini duydum.  ( kimin? : onun –senin) • Ehliyetini polis almış öyle mi? • Bana ne söyleyeceğini biliyorum. • Geleceğini ben biliyordum. • Yarışmada birinci olduğuna sevindim.

MANTIK HATALARI • Yiyecek bir lokma ekmeğimiz hatta yemeğimiz bile kalmamıştı. • Bu yazıyı değil okumak, anlamak bile imkânsız. • Beyin zarı iltihabı tedavi edilmezse, ölüme hatta sara nöbetlerine yol açar. • Şimdi de önümüzdeki haftanın önemli programlarını hatırlayalım. • Bütün bildiklerimi ve bilmediklerimi oğluma öğreteceğim.

ATASÖZÜ VE DEYİM YANLIŞLIKLARI • Görünen köy göz istemez. • Ona yardım et, elinden geleni ardına koyma. • Sütten dili yanan ayranı üfleyerek içer. (yoğurdu, yer) • Kurt kocayınca ayının maskarası olurmuş. (köpeğin)

ANLATIM BOZUKLUKLARI