TR-Grid Oluşumu (TR-Grid Altyap ısı ve AB Projeleri)

1. TR-Grid Oluşumu(TR-Grid Altyapısı ve AB Projeleri)

2. Grid nedir? • Günümüzde TR-Grid altyapısı için Grid = “Kümelerin kümesi” • Dev sanal süperbilgisayar + Paylaşım kültürü • Coğrafi olarak dağıtık bulunan kaynakların bütünleştirilmesi • Orta katman (“middleware”) denilen yazılım yardımı ile sağlanmaktadır. • Globus  açık kaynak kod • EDG, LCG, gLite  6.ÇP projelerinde geliştirildi, diğer birçok yazılımdan servisler içermektedir

3. Grid: e-Bilim için bir temeldir Hesaplama Kaynakları Yazılımlar Grid Sensor Ağları Cihazlar Veriler Araştırmacılar Şekiller Ian Foster sunumundan alınmıştır. Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 20073/32

4. Dev bir kaynak • Bütün bir sistem gibi davranabilen dev bir kaynak topluluğu İşlemci gücü, Veri depolama alanı, Veritabanı, Uygulama, Cihaz (teleskop vb.), Araştırmacı, Deney, Proje, Kütüphane, … • Ana unsur  İşbirliği! • Kaynaklardan yararlanmak için, kaynak vermelisiniz!

5. Internet ve … Ağlar Ağlar Ağlar Ağlar Ağlar … Ağlar Internet

6. … Grid Kümelerin Kümesi Kümelerin Kümesi … Kümelerin Kümesi Küme Küme Küme Küme Küme Küme … Küme Grid

7. Grid : Yöntemler • Gelişim Sürecinde 3 Yöntem • “Dedicated Clusters” ile Grid –> EGEE • Süperbilgisayarlar ile Grid –> Deisa Grid Altyapısı • Masaüstü bilgisayarlar ile Grid –> @home Projeleri • Sonuç

8. Günümüzde e-Altyapının stratejik yapı taşları Gigabit bağlantılarla bağlı AB süperbilgisayarları grid altyapısı,>120 Tflop/s (2009 senesinde >1 Pflop/s) (€15M - CNRS) . 40000 işlemci, ~20PB depolama alanı, eğitim, 27ülke, 71 üye, YEF, Biyoinformatik... (32 M € - CERN) DEISA GÉANT EGEE Güneydoğu Avrupa için grid altyapısı SEE-GRID GRID . ALTYAPISI Testyatakları e-Altyapılar Araştırma IST AVRUPA AKADEMİK AĞI IPv6 destekli Avrupa Araştırma Ağı (93 M€ - DANTE) Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 20078/32

9. Avrupa Grid projeleri • “Dedicated Clusters” ile Grid ~40K işlemci, ~20PB veri alanı, 32M€ AB Kaynağı • Ana proje EGEE(-II) (Enabling Grids for E-sciencE) • Desteklenen bölgesel projeler SEE-Grid (South-Eastern European Grid), EUMEDGRID (Akdeniz Ülkeleri), EU-ChinaGrid, BalticGrid, NorduGrid, EELA (Latin Amerika Ülkeleri), … • Bağlantı kurulan Grid yapıları TeraGrid (US), …

10. Avrupa Grid projeleri • Süperbilgisayarlar ile Grid DEISA (“Distributed European Infrastructure for Supercomputer Applications”)

11. Avrupa Grid oluşumu • EGI (“European Grid Initiative”) Ulusal Grid oluşumları ile tamamlanacaktır: • NGI1 (National Grid Initiative1) • NGI2 (National Grid Initiative2) • … • NGIn (National Grid Initiativen) • Avrupa Grid oluşumuna katılmak için (projelerde yer almak, altyapıyı kullanmak, vb.), Ulusal Grid oluşumu içinde yeralmak gereklidir.

12. Grid çalışmaları ULAKBİM koordinasyonunda hesaplama kaynaklarının grid altyapısı altında toplanması amacı ile 2003 yılında TR-Grid Oluşumu adı altında başlatılmıştır. Ulusal kullanıcı kitlesini bilgilendirmek Bölgesel uygulamalar geliştirmek Ulusal grid altyapısını kurmak Uluslararası grid projelerine katılmak ... ULUSAL GRID OLUŞUMU TR-Grid Ulusal Grid Oluşumu

13. Türkiye’den Grid Projelerine Katılım • SEE-Grid (2004-2006) ULAKBİM, Bilkent Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi • SEE-Grid-2 (2006-2008) ULAKBİM, Bilkent Üniversitesi, Koç Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi • EUMEDGRID (2006-2008) ULAKBİM, Boğaziçi Üniversitesi • EGEE-2 (2006-2008) ULAKBİM

14. Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 200714/32 GÉANT2 ve uluslararası bağlantılar TEN 155 ağı IPv6 test yatakları 6NET, 6IX gibi IPv6 testbeds 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Grid destekli altyapılar EGEE2, SEE-GRID2 gibi Çerçeve Program Projeleri GÉANT ve uluslararası bağlantılar IPv6 kullanımı Grid destekli altyapılar EGEE, DEISA, SEE-GRID Grid test yatakları DataGrid, CrossGrid, GridLab, GRIP, GRIA Girişimler Grid Araştırma Projeleri: GRIDCOORD, NEXTGRID, COREGRID, AKOGRIMO, SIMDAT gibi 5. ÇP 6. ÇP 7. ÇP Ulusal Altyapılar

15. Avrupa Grid Projeleri Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 200715/32

16. EGEE Hedefler • Yeni hesaplama kaynaklarını kabul edebilecek kararlı, dengeli ve güvenli bir grid ağı oluşturmak • Kullanıcılara güveli bir servis sağlayabilmek için sürekli geliştirilen ve bakımı yapılan bir grid ortakatmanı sağlamak • Bilimsel çalışma yapan kullanıcıların dışında endüstriden de yeni kullanıcılar bulmak • ~30 M Euro AB destekli olmak üzere toplam 100M Euro Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 200716/32

17. EGEE - 2 ULAKBİM'in ROLÜ • Network Aktiviteleri • NA2 – Ulusal ve uluslarası tanıtım ve işbirliği • NA3 – Ulusal eğitim faaliyetleri • Özel Servis Aktiviteleri • SA1 – Grid altyapısı yönetim, destek, işletimi BÜTÇE • Toplam: ~35M Euro • TÜBİTAK: 360K Euro (%50 AB desteği) Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 200717/32

18. SEE-GRID-2 ULAKBİM'in Rolü • WP3 – Ulusal Grid Sertifika Otoritesinin işletilmesi, P-GRADE portal için geliştirme ve test desteği verilmesi • WP4 – Belirlenecek uygulamaların grid ortamına taşınması, test edilmesi ve kullanıcı yardım masası desteği • WP5 – Ulusal ve uluslarası eğitim ve çalıştaylar düzenlemek ve katılmak • Proje başlamadan Türkiye’den toplam 6 proje başvurusu yapıldı. BÜTÇE • Toplam: ~2M Euro • TÜBİTAK Payı: ~190K Euro (%100 AB desteği) Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 200718/32

19. EUMEDGRID(Empowering eScience Across the Mediterraen) EUMEDGRID, Akdeniz Bölgesinde bilimsel çalışmaları desteklemek için öncelikle EGEE ve diğer ilgili (Balkanlar, Kuzey Avrupa, Latin Amerika ve Uzak Doğu Asya) grid yapılarına enentegre olabilecek bir Akdeniz grid altyapısı kurulmasını amaçlamaktadır. ULAKBİM'in Rolü • WP3 – Pilot test yatağı ve srvislerinin kurulumu ve bölgesel destek sağlanması • WP4 – Bölgesel grid uygulaması geliştirmek • WP5 – SEE-Grid ve EGEE'de edinilen tecrübeyi Akdeniz Bölgesine taşımak Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 200719/32

20. EUMEDGRID BÜTÇE • Toplam: ~2M Euro • TÜBİTAK Payı: ~79K Euro (%90 AB desteği) Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 200720/32

21. Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 200721/32 TR-Grid Sertifika Otoritesi • Grid altyapılarında kullanıcıların çalışabilmesi ve sunucuların birbirleri ile güvenli konuşabilmesi için PKI sertifikalarına ihtiyaç vardır. • Kendi kullanıcılarını yetkilendirebilmeleri için her ülkenin en az bir grid sertifika otoritesi olması beklenmektedir. • Grid sertifika otoriteleri GridPMA tarafından onaylanır. EUGridPMA Avrupa içinde yetkilendirmeyi yapan organizasyondur. • SEE-Grid proje ortakları arasında üçüncü sertifika otoritesini ULAKBİM yönetmektedir. Yrd. Doç. Dr. Erol Şahin Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği

22. Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 200722/32 - TR-Grid Projeler - Yrd. Doç. Dr. Erol Şahin Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği

23. Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 200723/32 - TR-Grid Çalışanlar - Yrd. Doç. Dr. Erol Şahin Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği

24. TR-Grid Altyapısı • TUGA projesi kapsamında yer alan üniversiteler • Boğaziçi Üniversitesi • Çukurova Üniversitesi • Erciyes Üniversitesi • İstanbul Teknik Üniversitesi • Orta Doğu Teknik Üniversitesi • Pamukkale Üniversitesi

25. Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 200725/32 - Yeni Altyapı - Yrd. Doç. Dr. Erol Şahin Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği

26. TR-Grid Altyapısı • TÜBİTAK ULAKBİM küme bilgisayarı üzerinde çalışan mevcut kullanıcıları ve yeni başvuran küme kullanıcılarının işlerine hızlı bir şekilde devam edebilmeleri için iki büyük küme kuruldu: • TR-01-ULAKBIM – 114 işlemcili 2003 yılından beri hizmet veren ULAKBİM kümesi • TR-03-METU – 312 çekirdekli, 24 Tbyte ham depolama alanına sahip ODTÜ kümesi • TR-10-ULAKBIM – 300 çekirdekli 24 Tbyte ham depolama alanına sahip ULAKBİM kümesi • Bütün kaynaklara yüksek performanslı erişim için iki site birbirine 20 Gbps hızda bağlandı • Birçok paket programa, kütüphaneye ve derleyicilere bu kümelere bakan kullanıcı arayüzü makineleri ile kolayca ulaşmak mümkün

27. Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 200727/32 - Siteler - Yrd. Doç. Dr. Erol Şahin Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği

28. Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 200728/32 - Siteler - Yrd. Doç. Dr. Erol Şahin Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği

29. Ulusal Grid Çalıştayı, Ankara, 1 Mart 200729/32 - Siteler - Yrd. Doç. Dr. Erol Şahin Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği

30. TR-Grid Kullanıcılar • ULAKBİM ve ODTÜ’deki kullanıcı arayüzlerinde açılmış 105 kullanıcı hesabı vardır. • 76 kullanıcı grid üzerinde iş koşturmak için TR-Grid sertifikası edinmiştir. • Kullanıcıların bize bildirdiği 40 adet konferans yayını ve makale bulunmaktadır. • 23 farklı üniversiteden kullanıcıya hizmet veriliyor.

31. TR-Grid Altyapısı