Care Meets Real Estate

1. Care MeetsRealEstate Twitter: #vjzorg Amsterdam 29 Oktober 2013

2. Programma 13.30- 13.45 Opening Evert Uitentuis 13.45 - 14.15 Bob Advies 14.15 - 15.45 Van DrielFruijtier BTW Specialisten 14.45 – 15.15 Coresta Healthcare 15.15 - 15.30 Pauze 15.30 - 16.00 Vierstroom 16.00 - 16.45 Panel discussie 

3. Opening • Evert Uitentuis Adviseur van SIZA te Arnhem een zorginstelling die naast mensen met een verstandelijke beperking zich vooral ook richt op mensen met een ernstige lichamelijk beperking en niet aangeboren hersenletsel.

4. Care MeetsRealEstate BOB Advies Twitter: #vjzorg Amsterdam 29 Oktober 2013

6. Zo was het; 2007: Care meets Real Estate

7. 2013? Care meets Real Estate

8. Care meets Real Estate

9. Care meets Real Estate

10. Care meets Real Estate

11. Laatste pagina Plaats langdurige zorg in de zorgsector • tekst Scheiden van wonen en zorg ”verzorging” ”verpleging” Care meets Real Estate 11

12. Aantal ouderen Bron: CBS Care meets Real Estate

13. Demografische ontwikkeling Nederland: zorgvraag Profiel 2: planbare zorg (geschikt wonen) Profiel 3: planbare en/of oproepbare zorg en diensten (verzorgd wonen) Profiel 4 + dementie: onplanbare/24 uurs zorg/toezicht: (intramuraal wonen) Bron: TNO Horizonline Care meets Real Estate

14. Care meets Real Estate

15. De kans of bedreiging? • Dubbele vergrijzing • Afschaffing “verzorgingshuizen”, langer thuiswonen • Meer 1 persoonshuishoudens • Nieuwe ziektebeelden (o.a. chronisch zieken) • Grenzen aan de mantelzorg vraag vraag / aanbod naar wonen en zorg voor ouderen aanbod • Ontgroening arbeidsmarkt • Geen toename professionele capaciteit • Budget beperkingen (bezuinigingen) • Beperkte beschikbaarheid geschikte woningen 2000 2005 2010 2015 2020 Care meets Real Estate 15

16. Senioren: wonen, welzijn en zorg • Tussen de 55 en 70 jaar: Oriëntatie op volgende stap. Er is geen sprake van een push, maar van een pullsituatie vanuit een zelfgekozen woonwens voor de oude dag. Kernwaarde: Wonen • Tussen de 70 en de 80 jaar: Heroriëntatie. De nabijheid van voldoende gezondheidsvoorzieningen is een belangrijkere factor. Men probeert echter toch zoveel mogelijk in de eigen omgeving te blijven functioneren, daarbij vertrouwend op een netwerk dat sociale controle uitoefent. Kernwaarde: Welzijn • Boven de 80 jaar: Overheerst leeftijd en de daarbij behorende ongemakken als stimulus om de woonsituatie te wijzigen. Kernwaarden: Welzijn en Zorg Care meets Real Estate

17. Wat is (care) zorgvastgoed???? Begripsvervuiling. Voor de “ouderen & care” vastgoedmarkt kan je een indeling maken: Intramurale zorggebouwen Zorg/ouderen woningen in het sociale domein Zorg/ouderen woningen in het vrije segment Care meets Real Estate

18. Intramuraal vastgoed: Zorg en wonen onlosmakelijk verbonden Specifiek en langlopend Goed rendement Care meets Real Estate

19. Sociale domein: Welzijn en wonen onlosmakelijk verbonden Woningcorporatie logische partner zorginstelling Koopjes: aanleun woningen met lage huur: transitie naar meer luxe product Care meets Real Estate

20. Zorg/ouderenwoningen Wonen/welzijn/zorg: geïntegreerd product Afstemmen op doelgroep: van € 700 tot € 4000 bepalen serviceniveau Wederzijdse afhankelijkheid niet uit de weg gaan, bijv. afspraken leegstand? Care meets Real Estate

21. Strategische allianties Samenwerking Woningcorporatie, Belegger en Zorginstelling 2. Flexibele bouw voegt zich naar doelgroep Care meets Real Estate

22. Markt van lifestyles emotie mens ding experience service product commodity 1950 ………………….. 2000 ………… Care meets Real Estate

23. Tot slot • De toenemende differentiatie onder senioren vraagt om een differentiatie van het product. • Dit product strekt zich uit van het gebouw tot het gehele woon- en leefdomein (omgeving, voorzieningen, sociale structuur) • Er liggen kansen voor partijen die meer zijn dan “stenen”-beleggers: zij die willen samenwerken en geloof hebben in huurder en product • Risicodemping: de huurder is vaak niet de bewoner!

25. Care meets Real Estate

26. Care MeetsRealEstate Van DrielFruijtier BTW Specialisten Twitter: #vjzorg Amsterdam 29 Oktober 2013

27. Btw & vastgoed in de zorg Mr. G.B. (Machiel) van Driel FB

28. Hoe werkt de btw? • (Zorg-) • organisatie • Input, o.a.: • btw-aftrek? • aankoop van onroerend goed? Output prestaties: met/zonder btw? Output bepaalt input! Alleen btw-aftrek als output belast is

29. Wat brengt de btw op? Btw-opbrengst 2012: 42.071.000.000 Vermoedelijke btw-opbrengst 2013: 43.148.000.000 Begroting 2014: 44.076.000.000

30. Nieuwbouw • Casus • nieuwbouw op aangekochte grond • wel/geen sloop • gebruik voor zorgdoeleinden • verhuur deel van gebouw • Knelpunten • aankoop grond: overdrachtsbelasting? • koop-/aannemingsovereenkomst • integratieheffing • recht op btw-aftrek?

31. Verbouwing • Knelpunten • 6% of 21% btw op verbouwing? • herziening btw-aftrek verbouwingsdienst • Casus • verbouwing zorginstelling • kosten: arbeid & materiaal Let op:ingrijpende verbouwing = nieuwbouw voor de btw!

32. Verhuur (deel) gebouw • Casus • verhuur deel van gebouw aan belast presterende ondernemer • verhuur zaal aan particulieren voor feestjes en vergaderingen • Knelpunten • langlopende en kortdurende verhuur • actief of passief: verhuur plus • recht op btw-aftrek en voor welk deel? • servicekosten

33. Verkoop gebouw • Casus • verkoop gebouw door zorgorganisatie • integratieheffing bij bouw destijds • verkoop aan btw-belast/vrijgesteld presterende ondernemer • Knelpunten • verkoop nieuw (< 2 jaar) gebouw • verkoop oud (> 2 jaar) gebouw • optie btw-belaste levering? • herziening btw-aftrek

34. Btw-aftrek Vrijgestelde prestaties ≠ recht op aftrek Btw-aftrek herzien indien een gebouw wordt verkocht of het gebruik wijzigt Btw-belaste prestaties = recht op aftrek Splitsing tussen btw-belast en vrijgesteld gebruik: pro rata

35. Waar moet u op letten? • wie is uw afnemer? • koopt u van één of twee partijen bij nieuwbouw? • hoe creëert u een recht op btw-aftrek? • wanneer moet u de btw-aftrek herzien? • hoe gaat u om met kortdurende of langlopende verhuur? • verhuurt u actief of passief? • kunt u het verlaagde tarief toepassen?

36. Fiscaal gereedschap Bekijk de btw-gevolgen van uw contracten Maak uw btw-positie precies pas: niet te veel afdracht, niet te weinig aftrek Maak optimaal gebruik van btw-mogelijkheden Sla spijkers met koppen: win vooraf btw-advies in! Zet de btw-gevolgen vast via afstemming met de Belastingdienst

37. € 10.000.000 inclusief btw € 9.000.000 zorggeld € 1.000.000 btw op de kosten € 9.500.000 zorggeld € 500.000 btw op de kosten

38. Hartelijk dank voor uw aandacht! Btw onze zorg: dan komt het vast-goed! mvandriel@vandrielfruijtier.nl

39. Care MeetsRealEstate Coresta Healthcare Twitter: #vjzorg Amsterdam 29 Oktober 2013

40. Verbeteren en besparen Care Meets Real Estate

41. Even voorstellen • Johan Paul • Directeur Coresta Healthcare • Vastgoedstrategie • Verbeteren en besparen

42. Waar gaan we het over hebben? • Filosofie • Aanpak

43. Quote “Iedereen ziet wat mijn succestactieken zijn, wat niemand ziet is de strategie die ze succesvol maakt” Sun Tzu – generaal 500 v. Chr.

44. Focus op strategische doelen

45. Van strategie naar succes Prestatie-indicatoren • Gebruikerstevredenheid • Innovatie • Flexibiliteit • Productiviteit • Waarde vastgoed • Marketing en verkoop • Kosten

46. Van prestatie-indicator naar vastgoedaspect • Organisatie • Corporate Identity • Vastgoedstrategie • CREM / facility management • Duurzaamheid • Veiligheid • Gebouwintelligentie *** • Bouwprocesoptimalisatie *** • Omgevingspsychologie *** • Financiering *** • Eindgebruiker ***

47. GebouwintelligentieZorg thuis • Huishoudelijke hulp • Huisartsenzorg • Verzorging en verpleging • Begeleiding • Welzijn

48. GebouwintelligentieInstellingen • Huishouding • Procesondersteuning • Bewaking / monitoring

49. Financiering

50. Eindgebruiker