380 likes | 567 Views
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Katedra Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin Warszawa. Majstrowanie przy genach. dr hab. Wojciech Pląder. Plan wykładu. Definicja GMO Historia i kierunki rozwoju GMO Otrzymywanie roślin transgenicznych
E N D
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Katedra Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin Warszawa Majstrowanie przy genach dr hab. Wojciech Pląder
Plan wykładu • Definicja GMO • Historia i kierunki rozwoju GMO • Otrzymywanie roślin transgenicznych • Przykłady genetycznie modyfikowanych • roślin • Korzyści gospodarcze • Badania nad bezpieczeństwem GMO • Stanowisko oponentów GMO i propozycje • Podsumowanie
GMO – organizmy posiadające nową/e własność/i, powstałą/e w wyniku włączenia do ich genomu dodatkowej informacji genetycznej przy zastosowaniu metod inżynierii genetycznej • Roślina genetycznie ulepszona • Jedzenie Frankensteina
Technologie rolnictwa - postęp • Uprawa i selekcja • Hodowla mieszańcowa • Mutageneza i selekcja • Kultury komórkowe • Zmienność somaklonalna • Kultury izolowanych zarodków • Poliembrionia • Kultury pylnikowe • Rekombinowane DNA • Selekcja w oparciu o markery • Genomika • Bioinformatyka 2,000 BC 19-ty wiek Początek 20 w Środek 20 w Lata 1930 1940 1950 1970 1980 1980 1990 2000
Kierunki innowacji w biotechnologii • Cechy jakościowe • Plon (asymilacja tlenu i azotu, biosynteza skrobi) • Przydatność do przetwórstwa • Czas przechowywania • Rozmnażanie: bariery krzyżowalności, męska sterylność, partenokarpia • Składniki pokarmowe (nutraceutyki) • Makro: białka, węglowodany, tłuszcze, włukna • Mikro: witaminy, minerały, antyutleniacze, izoflawonoidy, fitoestrogeny, taniny • Składniki anty pokarmowe: eliminacja alergenów i toksyn • Smak • Ozdobne : kolor, morfologia, zapach, trwałość
Kierunki innowacji w biotechnologii cd. • Cechy agronomiczne • Stresy biotyczne • Odporność na owady • Odporność na choroby • Wirusy, bakterie, grzyby, nicienie • Tolerancja na herbicydy • Stresy abiotyczne • Susza, zimno, gorąco, zasolenie, słabe gleby • Nowe produkty • Oleje • Białka: nutraceutyki, terapełtyki, szczepionki • Polimery • Źródła odnawialne • Bio paliwa, tworzywa syntetyczne
Jak się robi GMO? Wykorzystanie naturalnego sposobu transformacji - wprowadzania genów (konstrukcji genowych) przez Agrobacterium tumefaciens, wywołującą raka bakteryjnego.
Otrzymywanie roślin transgenicznych - transformacja KONWENCJONALNA HODOWLA NAMNOŻENIE GENU (KLONOWANIE GENU) BAKTERIA SPOŻĄDZENIE KONSTRUKCJI GENOWEJ TRANSFORMACJA ROŚLINY IZOLACJA DNA (University of Nebrasca)
Transformacji ulegają tylko pojedyncze komórki.Jak z jednej komórki odtworzyć całą roślinę? Kultury tkankowe = Kultury in vitro
Lycopersicon esculentum Lycopersicon peruvianum Back- cross series Tomato Cultivar
Przykład uszkodzeń owoców bawełny (zdjęcie u góry) oraz ich braku na odmianie Bt (u dołu)
fuzarium Objawy uszkodzeń na kukurydzy
Soja odporna na herbicyd • Zalety: • Roundup – nowoczesny herbicyd, biodegradowalny, stosowany w małych dawkach, • Ogólne mniejsze zużycie herbicydów, mniejsze zanieczyszczenie środowiska, mniej zużytych opakowań, • Zmniejszenie ilości zabiegów, mniej spalonego paliwa, mniej robocizny, tańszy produkt, • Wysokie plony o dobrej jakości.
Efekt partenokarpii u ogórka spowodowany wprowadzeniem konstrukcji genowej DefH9 iaaM Kontrola nietransgeniczna Linie transgeniczne Słabszy efekt fenotypowy Pożądanyefekt fenotypowy
Pole dla hodowli radiacyjnej promień 100m 89 TBq Co-60 źródło umieszczonecentralnie Osłona 8m wysokości Institute of Radiation Breeding Ibaraki-ken, JAPAN http://www.irb.affrc.go.jp/
Pear radiation bred CA http://www.irb
To mogłoby być niezdrowe Nie zjem już nic, co jest genetycznie modyfikowane
Korzyści gospodarcze z uprawy GMO • u ośmiu gatunków zwyżka plonów o 2 mln ton, co dzięki zmniejszeniu zużycia pestycydów o 23 mln kg przyniosło oszczędności rzędu 1,2 mld dolarów w kosztach produkcji, http://technology.open.ac.uk/cts/peg/index.htm • uprawy soi tolerancyjnych na herbicydy w latach 1995-98 dały oszczędności w zużyciu herbicydu od 0 do 10% w zależności od roku, lokalizacji i stopnia zachwaszczenia http://www.ncfap.org/ • u kukurydzy i bawełny wprowadzenie odporności typu Bt zmniejszyło zużycie pestycydów w latach 1996-2004 o 8 mln kg(Ann Rev Entom, 2002.47;845-881)
Korzyści gospodarcze z uprawy GMO • gdyby 12 krajów spośród UE-15 wprowadziło odmiany GMO u kukurydzy, buraka cukrowego i ziemniaków na połowie powierzchni uprawy tych gatunków, wtedy nastąpiłby wzrost plonowania równoważny 1,0 mld EUR i zmniejszyło zużycie pestycydów o 9,8 mln kilogramów(Benbrook, C.M., 200 4, BioTech InfoNet Technical Paper Number 7) • jeżeli UE wprowadziłaby odmiany GMO na połowie powierzchni uprawy rzepaku, buraka cukrowego, kukurydzy i bawełny, wtedy zmniejszyłoby się: o 14,5 mln kg zużycie pestycydów, o 20,5 mln litrów zużycie oleju napędowego oraz o 73 000 ton emisja dwutlenku węgla (National Center for Food and Agric Policy, Washington, 2002 ) • nie wprowadzenie odmian tolerancyjnych na herbicydy u buraka cukrowego pozbawiło w latach 1996-2000 belgijskich plantatorów ca 15 mln EUR(Bennett, R., et alPlant Biotechn J, 2004 )
Niektóre dane o badaniach nad bezpieczeństwem odmian GMO w Europie: • w ostatnich latach w Niemczech oceniono ryzyko ekologiczne na wybranych elementach środowiska w 110 projektach na kwotę 37 mln DM w okresie 1997 – 2000r. i 14 mln. EURO w latach 2001 – 2004r. (Bartsch, 2004), • w UE w okresie 1985 – 2000r., 400 zespołów zrealizowało projekty na kwotę 700 mln EURO(EC,2001)
W stosunku do odmian GMO wprowadzonych do uprawy niewykazano działania szkodliwego na organizm ludzki, czy środowisko.
Analiza efektów niezamierzonych w roślinnych GMO Roślina Zmiany fenotypowe Tkanka Zmiany fenotypowe Analiza sekwencji DNA (miejsce insercji) DNA Zmienione profile ekspresji genów mRNA Białka Zmienione profile białek Zmienione profile metaboliczne Metabolity Różne poziomy integracji w celu wykrycia efektów niezamierzonych Kuiper H.A. Et al., 2001. The Plant Journal 27; 503-528
Los DNA z transgenów • DNA transgeniczne znaleziono w organach świń karmionych • kukurydzą Mon 810 (Catholic Univ. Coure w Raffale Mazza) • DNA tworzące transgen nie ulega pełnemu strawieniu, • albowiem można je znaleźć w mięśniach, nerkach, wątrobie, • krwi oraz śledzionie zwierząt karmionych przez 35 dni Mon 810 • [Cry 1A (b)], ale tylko fragmenty nigdy cały gen; • znaleziono fragmenty genów natywnych kukurydzy • (zeina, Sh-2) we wszystkich badanych organach poza mięśniami; • PRZENIESIENIE FRAGMENTÓW DNA ZACHODZI NIEZALEŻNIE • OD FAKTU, CZY JEST ONO TRANSGENICZNE • CZY NIETRANSGENICZNE. • (Europ Biot News (2006; vol 5; 44)
Niektóre nowe GMO • Ziemniaki transgeniczne odporne na zarazę ziemniaczaną – Plant Science Sweden AB, • gen odp. rpi-blb1 i rpi-blb2; doświadczenia będą przeprowadzone w Szwecji, w 10 miejscowościach do 2010r. • Ziemniaki transgeniczne o podwyższonej zawartości cukrów prostych w bulwach – Institut of Experimental Botany of Czech Acad Sci; okres 2006 – 2010r., okręg Plzensky • Ryż transgeniczny Bt – Iran, 2005r. na pow. 4000 ha. (Europ Biot News (2006; vol 5; 44)
INTERNATIONAL COALITION TO PROTECT THE POLISH COUNTRYSIDEMIĘDZYNARODOWA KOALICJA DLA OCHRONY POLSKIEJ WSI
Sir Julian Rose, ekolog, właściciel gospodarstwa ekologicznego Hardwick Estate Jadwiga Łopata właścicielka małego gospodarstwo ekologicznego
Materiały źródłowe http://www.organicconsumers.org/clothes/failing021204.cfm http://www.gmwatch.org/archive2.asp?arcid=5985 opinie prof. dr hab. Jana Narkiewicza-Jodko http://www.zm.org.pl/?t=zielone_mazowsze http://www.radiomerkury.pl/index.php?op=radioartykul&id= 10769&grupa=news 01-07-2005 23:44 Environmental News Network (ENN.com) Information from the Biotechnology Programme of Friends of the Earth Europe Społeczny Instytut Ekologiczny, www.sie.most.org.pl Greenpeace http://greenpeace.pl/StopGmo/ http://altercampagne.free.fr/ Federacja Zielonych GAJA, www.gajanet.pl DEFENDER – gazeta Obrońców Gospodarstw Rodzinnych, Bio Journal, Ekologiczny Serwis Informacyjny
Propozycje W EKOCENTRUM można zobaczyć np.: ekodomy z gliny i słomy zasilane energią słoneczną przetwarzaną przez moduły fotowoltaiczne,(….) sferyczną szklarnię, biologiczną, która oszczędza o 20% energii więcej niż tradycyjna. Marzenie każdego z nas ???
Konieczność czy fanaberia? Dlaczego biotechnologia jest szansą dla rolnictwa XXI wieku?1965 1988 2020 3.2 miliarda 5.1 miliarda 8.5 miliarda Coraz więcej mieszkańców ziemi trzeba będzie wyżywić z tej samej powierzchni uprawnej. Rolnictwo musi więc stać się bardziej wydajne i ekonomiczne.