Download
1 / 13
160 likes | 925 Views
WPROWADZENIE DO ROMANTYZMU. POJĘCIE „ROMANTYZM”. „Definicja romantyzmu zawiera się w jego nieokreśloności.” – Wiktor Hugo Przymiotnik romanticus – pojawia się pod koniec średniowiecza w związku z romansami rycerskimi.
E N D
POJĘCIE „ROMANTYZM” • „Definicja romantyzmu zawiera się w jego nieokreśloności.” – Wiktor Hugo • Przymiotnik romanticus – pojawia się pod koniec średniowiecza w związku z romansami rycerskimi. • Przechodzi do j. angielskiego na określenie czegoś, co jest „jak z bajki”, np. niezwykłe krajobrazy „jakby z romansu”, romantyczne parki angielskie. • Stopniowo rozszerza się na określenie piękna utworów literackich oraz na określenie wieków średnich jako romantycznych. • Nazwę „romans” nosiły w średniowieczu utwory napisane w języku romańskim (lingua romana), tj. w języku ludowym, łączącym łacinę z elementami celtyckimi i germańskimi. • W XVII w. w Anglii pojawia się pojęcie „romantyczny” na określenie literatury nowożytnej przeciwstawianej tradycjom starożytności klasycznej. • Klasycyzmu i romantyzmu jako dwa przeciwstawne typy sztuki („Klasyczne jest to, co zdrowe, romantyczne to, co chore.” – Goethe) • Romantyzm, to zarówno kierunek w literaturze i sztuce (przełom wieku XVIII/XIX), jak i romantyczny obyczaj, styl bycia, nawet polityka.
ROMANTYZM • Nazwa doktryny, teorii, poglądu; • realizacji w dziełach i działalności w ich duchu; • typu literatury i sztuki; • uprzywilejowanie pewnych technik artystycznych; • nazwa „szkoły”, ruchu literackiego, prądu umysłowego i artystycznego; • postawy, mody, cechy…* • * Władysław Tatarkiewicz, „Romantyzm, czyli rozpacz semantyka”
ROMANTYZM NIE WZIĄŁ SIĘ ZNIKĄD • Zapowiedzią romantyzmu był oświeceniowy sentymentalizm – prąd, który przeciwstawiał się wszechwładzy rozumu, głosił wyższość uczuć i hasło powrotu do natury (Jean Jacques Rousseau). • Rozczarowanie młodego pokolenia oświeceniową, racjonalną filozofią. To nie rozum, a wiara, wolność, kreowanie nowej rzeczywistości są teraz godne uwagi. Miejsce porządku zajęły niepokój, chaos, rozdarcie. • Romantyczny bunt obejmie różne dziedziny życia: politykę (powstania), obyczaje i kulturę. Po epoce autorytetu katedry nastanie epoka rewolucji i namiętności.
PREROMANTYZM – PRZEDSIONEK EPOKI • Nasilone tendencje w kulturze drugiej połowy XVIII wieku i początku XIX wieku zrywające z estetyką klasycyzmu. • Podkreślanie roli natchnienia, wyobraźni i oryginalności. • Źródła inspiracji: kultura ludowa, historia (zwłaszcza średniowiecze), świat uczuć.
STURM UND DRANG – PRZEJAW PREROMANTYZMU • W latach 70. XVIII wieku w Niemczech pojawia się nurt zwany „SturmundDrang” (burza i napór). • Twórcy: Johann Wolfgang Goethe, Friedrich Schiller, Friedrich Klinger (Jego dramat „SturmundDrang” dał początek nazwie tego nurtu literackiego). Nie zgadzali się oni z ówczesną sytuacją społeczno-polityczną Niemiec: brakiem jedności, istnieniem despotycznej władzy. • Nowy typ bohatera: człowiek wrażliwy, cierpiący na chorobę wieku (Weltschmerz), buntujący się przeciwko społecznym przesądom. • Dzieła: „Cierpienia młodego Wertera” Goethego (1774), „Zbójcy” Schillera (1781).
RAMY CZASOWE • Romantyzm w Europie: • 1789 r. – Wielka Rewolucja Francuska, która doprowadziła do upadku monarchii i ustroju stanowego we Francji. Bezpośrednią przyczyną był kryzys finansowy państwa, pośrednią rozwój racjonalistycznej filozofii Oświecenia i związane z nią aspiracje polityczne stanu trzeciego; głównie burżuazji i mieszczaństwa. • 1848 r. – Wiosna Ludów - symboliczne określenie ruchów rewolucyjnych w Europie skierowanych przeciwko autorytarnej władzy. • Romantyzm w Polsce: • 1818 r. – wydane przez Kazimierza Brodzińskiego rozprawy „O klasyczności i romantyczności” • 1822 r. – Adam Mickiewicz „Ballady i romanse” • 1863 r. – powstanie styczniowe
OGÓLNY OBRAZ EPOKI • To epoka spisków, buntów, powstań narodowowyzwoleńczych. • Wolnościowe dążenia romantyzmu prowadzą do zmian na mapie politycznej: jednoczą się Włochy, niepodległość odzyskuje Belgia czy Grecja. • W Polsce to okres pod znakiem Królestwa Polskiego (1815), powstania listopadowego (1830) i styczniowego (1863). • To czas pokonania pozostałości feudalnych, ścierania się konserwatyzmu z liberalizmem. • To również czas wielkich wynalazków: trwają prace nad skonstruowaniem lokomotywy, w 1825 r. w Anglii zostaje otwarta pierwsza kolej żelazna (lokomotywa Stephensona osiąga zawrotną prędkość 32 km na godzinę!) Po wodach zaczynają pływać parowce, w 1837 r. Samuel Finley Morse konstruuje telegraf i tworzy alfabet Morse’a. Pojawia się też fotografia, ogniwo elektryczne i lampa naftowa skonstruowana przez Polaka – Ignacego Łukasiewicza.
