200 likes | 374 Views
Menopauze: update 2009. Prof. M. Dhont UZ-Gent. Wanneer begint en eindigt de menopauze ?. Perimenopauze Cyclusafwijkingen Hot flushes Sterk verminderde vruchtbaarheid Duur: van 1 tot 6 jaar Menopauze: strictu sensu = datum LM Climacterium Genitale atrofie Osteoporose.
E N D
Menopauze: update 2009 Prof. M. Dhont UZ-Gent
Wanneer begint en eindigt de menopauze? • Perimenopauze • Cyclusafwijkingen • Hot flushes • Sterk verminderde vruchtbaarheid Duur: van 1 tot 6 jaar • Menopauze: strictu sensu = datum LM • Climacterium • Genitale atrofie • Osteoporose
Opvliegers: definitie(warmteopwellingen, hot flushes) • Subjectief gevoel van plotse warmte • Tekens van perifere vasodilatatie • Tijdelijke vermindering lichaamstemperatuur • Geassocieerde symptomen • Hartkloppingen • Zweten • Prikkelbaarheid • Duur: van enkele seconden tot 10 minuten • Frequentie: van sporadisch tot om het uur
Opvliegers: fysiopathologie • Verandering (verlaging) in de hypothalame thermostaat • Lage oestrogeenspiegels spelen een faciliterende rol • Rol van serotonine: • Afhankelijk van type receptor: verhogen of verlagen van lichaamstemperatuur • Andere neurotransmittors: noradrenaline en dopamine
Opvliegers: behandeling • Hormonaal • Oestrogenen • Progestativa • Tibolon • Niet hormonaal • SSRI’s (venlafaxine, paroxetine, fluoxetine) • Clonidine (alfa2-adrenerge receptoragonist) • Antidopaminergica (veralipride, domperidone, methyldopa en bromocriptine) • GABA-analogen (gabapentine) • Fyto-oestrogenen • Vitamine E
Moderate - severe hot flushes 80 Placebo (n=66) 70 0.25 mg E (n=68) 2 0.5 mg E (n=64) 2 60 1 mg E (n=67) 2 2 mg E (n=68) 2 50 * significantly (p < 0.05)different from Placebo Number of hot flushes 40 30 * * 20 * * * * 10 * * 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Weeks Notelovitz M et al. Initial 17ß-estradiol dose for treating vasomotor symptoms. Obstetrics & Gynecology, Vol. 95, No. 5, May 2000
Verschijnselen en klachten geassocieerd met de menopauze • Urinewegen: recidiverende cystitis, dysurie, urge incontinentie • Bewegingsstelsel: gewrichtsklachten, zinderingen • Borsten: vermindering klierweefsel, verslapping • Huid: droge huid, rimpels • Haar: haaruitval, • Ogen: droge ogen • Stem: lagere stem • Mond: droge mond, abnormale smaak • Psychisch: prikkelbaarheid, depressiviteit, slaapstoornissen, geheugenstoornissen, libidostoornissen
Fysiologie vs farmacologie • Substitutie: Aanvullen of substitueren van een vitaal tekort • Voorbeeld: hypogonadisme • Farmacologische doeleinden • Oestrogenen: menopause • Progestativa: behandeling oestrogeendependente aandoeningen • Oestroprogestativa: anticonceptie
Bewezen effecten van oestrogenen • Onderdrukking menopauzale vasomotore instabiliteit • Proliferatie epitheel genitale tractus • Proliferatie borstklierweefsel • Remming activiteit osteoclasten (vertraging ombouwcyclus van het bot) • Vasodilaterend effect • Hepatisch effecten: verhoging HDL, transporteiwitten, stollingsfactoren
Cardiovasculaire en metabole effecten van oestrogenen • Skelet: remmen de botresorptie door apoptose van de osteoclasten • Stimulatie synthese van transporteiwitten (CBG, TBG, SHBG, Transferrine…) • Verhogen bloedstolling (Toename stollingsfactoren en vermindering antitrombine III)
Route van toediening • Parenteraal • Percutaan: gel, pleisters • Transnasaal: spray • Vaginaal • Implant • Peroraal • Gemicroniseerd oestradiol • Oestradiolvaleraat • Geconjugeerde oestrogenen
Oraal vs parenteraal: pro en contra Ongunstige effecten orale toediening • Tromboserisico • Stijging triglyceriden • Stijging CRP • Hoger risico galstenen? Gunstige effecten orale toediening • Gunstiger ratio HDL/LDL • Stijging SHBG minder androgeen overwicht • Daling IGF1
Oestriol • Eindproduct van de metabolisatie van E2 en E1 • Peroraal • Extensieve conjugatie en snelle eliminatie • Effect maaltijd op de recirculatie van oestriolconjugaten • Vaginaal • 10 tot 20 maal hogere serumconcentraties vaginaal vs oraal • Lage dosis 1 à 2/week even effectief als dagelijks orale dosis van 1 à 2 mg/dag • Optimaal voor de behandeling van genitale atrofie
Receptor profile of tibolone and its metabolites ER PR AR Tibolone +/- +/- +/- 3a-OH-tibolone + - - 3b-OH-tibolone + - - D4 -isomer - + +
Behandeling van de menopauze: visie op het einde van de 20e eeuw Oestrogenen: het levenselixir voor de vrouw !!!? “ Feminine for ever!” 1. De meest efficiënte behandeling van peri- en postmenopauzale symptomen 2. Preventie van ‘ouderdomsziekten’ • Hart- en vaatziekten • Osteoporose • Dementie