SOCIALE CONTROLE EN STRIJD TEGEN SOCIALE FRAUDE

1. Freija Dhondt Informatiesessie kinderbijslag RKW – 22 november 2012 De kinderbijslagfondsen SOCIALE CONTROLE EN STRIJD TEGEN SOCIALE FRAUDE

2. A. SOCIALE CONTROLE VAN DE SOCIAAL VERZEKERDEN • I. Algemeen • II. De sociale controle als gepersonaliseerde hulp aan de gezinnen • III. De sociale controle als instrument in de strijd tegen sociale fraude • IV. Nieuwe verbintenis in de nieuwe bestuursovereenkomst 2013-2015 • V. De sociale controle in cijfers

3. B. FICTIEVE WERKGEVERS • I. Wat bedoelt men met fictieve werkgevers? • II. Wat is de weerslag op de kinderbijslag? • III. Welke maatregelen nam de Rijksdienst om de hieruit voortvloeiende onverschuldigde betalingen te beperken?

4. C. HET KADASTER INSTRUMENT VOOR PREVENTIE • Bevat gekwalificeerde gegevens • Voorkomt cumulatie

5. A. SOCIALE CONTROLE VAN DE SOCIAAL VERZEKERDEN I. Algemeen • Wettelijke basis • Opdrachten • Hoe? • Waarom ter plaatse? • Aandachtspunten

6. WETTELIJKE BASIS Artikel 152 van de Kinderbijslagwet “De Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers en iedere primaire kas zullen over een voldoende controledienst beschikken, om hun toe te laten, in zeer voldoende voorwaarden, de hun opgelegde opdracht van toezicht te volbrengen.”

7. OPDRACHTEN De Rijksdienst en de kinderbijslagfondsen gaan aan de hand van thuisbezoeken na of de gezinnen wel degelijk het maximale bedrag ontvangen waarop ze recht hebben en of de toekenningsvoorwaarden van de kinderbijslag altijd vervuld zijn.

8. OPDRACHTEN De sociale controle als gepersonaliseerde hulp aan de gezinnen De gezinnen bijstaan om hun recht op kinderbijslag maximaal te doen gelden. De sociale controle als instrument in de strijd tegen sociale fraude Voorkomen van onverschuldigde betalingen en opsporen van situaties die leiden tot onverschuldigde betalingen.

9. HOE? Via steekproefsgewijze controles op doelgroepen zoals bepaald in CO 1238 van 20 december 1990*: • alleen achtergebleven ouder • kind buiten gezin rechthebbende • wezengezinnen • rechthebbenden die meer dan 6 maanden werkloos zijn en al dan niet een sociale toeslag krijgen • éénoudergezinnen… • *Wordt tegenwoordig herzien omdat de selectiecriteria van de controles bijgewerkt moeten worden rekening houdend met de maatschappelijke veranderingen.

10. HOE? Via gerichte controles: • gevraagd door betaaldiensten wanneer informatie nodig is voor het goed beheer van het dossier en die informatie niet op een andere manier kan verkregen worden

11. WAAROM TER PLAATSE? • om na te gaan of de werkelijke situatie van het gezin zoals die blijkt uit het thuisbezoek overeenstemt met de situatie van het gezin zoals die blijkt uit de elektronische gegevens of de verklaringen van de sociaal verzekerde

12. AANDACHTSPUNTEN • Naast zijn gebruikelijke controleopdrachten bij de gezinnen in de algemene regeling voert de Rijksdienst ook controles uit bij de gezinnen waarvoor hij exclusief bevoegd is op het vlak van kinderbijslag (gewaarborgde gezinsbijslag, residuaire rechten, enz.). • De controles worden uitgevoerd door controleurs en sociaal inspecteurs (Artikel 145 KBW)

13. AANDACHTSPUNTEN Artikel 145 van de Kinderbijslagwet • “De inbreuken op de bepalingen van deze wetten en van de uitvoeringsbesluiten ervan worden opgespoord, vastgesteld en bestraft overeenkomstig het Sociaal Strafwetboek. • De sociaal inspecteurs beschikken over de bevoegdheden bedoeld in de artikelen 23 tot 39 van het Sociaal Strafwetboek wanneer zij, ambtshalve of op verzoek, optreden in het kader van hun opdracht tot informatie, bemiddeling en toezicht inzake de naleving van de bepalingen van deze wetten en hun uitvoeringsbesluiten ervan.”

14. AANDACHTSPUNTEN Overheidsinstellingen: • Van die waarvoor de Rijksdienst de kinderbijslag betaalt gebeurt de controle van de sociaal verzekerden door de controledienst van de Rijksdienst. • De instellingen die zelf betalen beschikken niet noodzakelijk over een sociale controledienst.

15. II. DE SOCIALE CONTROLE ALS GEPERSONALISEERDE HULP AAN DE GEZINNEN • Ter plaatse • Informatie • Hulp

16. TER PLAATSE De controleurs en inspecteurs bezoeken de gezinnen thuis Vertrouwelijke controles omdat privé- gegevens opgevraagd worden Vertrouwde omgeving

17. INFORMATIE De gezinnen kunnen vragen stellen over hun gezinssituatie met betrekking tot kinderbijslag en sneller de nodige informatie krijgen.

18. HULP De sociale controle is belast met het vergaren van de gegevens nodig om een kinderbijslagdossier te regulariseren of te deblokkeren.

19. III. DE SOCIALE CONTROLE ALS INSTRUMENT IN DE STRIJD TEGEN SOCIALE FRAUDE • Preventie • Detectie • Actie • Verspreiding

20. PREVENTIE • Ontradend effect: de sociaal verzekerden zijn minder geneigd onjuiste gegevens mee te delen als ze weten dat hun situatie kan gecontroleerd worden. • Belangrijke rol bij het informeren van de gezinnen bij bezoeken thuis ter voorkoming van situaties die kunnen leiden tot onverschuldigde betalingen.

21. DETECTIE • Aanwezigheid op het terrein • Samenwerking met andere actoren (lokale politie, sociale werkers, andere inspectiediensten) leidt tot beter begrip van de effectieve situatie voor het detecteren van betwiste of frauduleuze situaties. Enkel van toepassing door de ambtenaren die over de bevoegdheden van het Sociaal Strafwetboek beschikken (artikel 145 KBW)

22. ACTIE De betaaldiensten krijgen een volledig en omstandig controleverslag om, naar gelang het geval: • Het kinderbijslagdossier aan te passen op basis van de nieuwe elementen. • De kinderbijslag te wijzigen, op te schorten of terug te vorderen.

23. VERSPREIDING • Relevante vaststellingen meegedeeld aan de OISZ, POD Sociale Integratie en andere overheidsinstellingen (OCMW, gemeentebesturen, enz.) Enkel van toepassing door de ambtenaren die over de bevoegdheden van het Sociaal Strafwetboek beschikken (artikel 145 KBW)

24. IV. NIEUWE VERBINTENIS • regelgeving wordt complexer. • gezins- en beroepssituaties zijn meer gediversifieerd. Noodzakelijke heroriëntering van de controles van situaties met toegenomen risico van ten onrechte betaalde kinderbijslag. Accent op de strijd tegen sociale fraude. Deze heroriëntering zou moeten gebeuren tegen 30/06/2013

25. V. DE SOCIALE CONTROLE IN CIJFERS 1. De Rijksdienst Voor het jaar 2011: 269.117 gezinnen aan wie de Rijksdienst betaalt 12.403 controles uitgevoerd door 13 controleurs en 1 inspecteur 1262 controles met financiële weerslag 20,68 % terugvordering 79,32 regularisatie

26. V. DE SOCIALE CONTROLE IN CIJFERS 2. de kinderbijslagfondsen. Voor het jaar 2011: 1.017.192 gezinnen aan wie de fondsen betalen 15.237 uitgevoerde controles 921 controles met financiële weerslag 6,22% terugvordering 93,78 regularisatie

27. B. FICTIEVE WERKGEVERS I. Wat bedoelt men met fictieve werkgevers? “Spookbedrirjven die loontrekkende activiteiten aangeven voor personen die in werkelijkheid die prestaties niet leverden.”

28. B. FICTIEVE WERKGEVERS II. Welke weerslag hebben die valse arbeidsprestaties? • RSZ-aangiftes • Recht op werkloosheidsuitkeringen • Recht op vergoedingen voor ziekte/invaliditeit

29. B. FICTIEVE WERKGEVERS III. Wat is de weerslag op de kinderbijslag? Kinderbijslag = afgeleid recht dus afhangend van de socioprofessionele situatie van de rechthebbende  Recht op kinderbijslag ten onrechte verkregen  Onverschuldigde betalingen

30. B. FICTIEVE WERKGEVERS IV. Welke maatregelen nam de Rijksdienst om de hieruit voortvloeiende onverschuldigde betalingen te beperken? In afwachting van de vaststelling van de fraude: • Zoeken naar recht uit hoofde van andere rechthebbende en, als er geen ander recht is: • Opschorting van de betaling van de kinderbijslag. • Burgerlijke partijstelling voor de strafrechtbank met de andere OISZ die ook schade leden.

31. B. FICTIEVE WERKGEVERS IV. Welke maatregelen nam de Rijksdienst om de hieruit voortvloeiende onverschuldigde betalingen te beperken? Na het vaststellen van de fraude: • Vaststelling van de onverschuldigde betaling. • Zo mogelijk terugvordering van de onverschuldigde betaling