120 likes | 690 Views
Reseptörler ve hücre ileti sistemleri Prof.Dr . Hafize UZUN. Reseptörler. Sinyal iletimi Transport: reseptör aracılı endositoz Antikor oluşumu: antijenik uyarı ile B-lenfositlerinin plazma hücrelerine dönüşümleri. Reseptörler. Hücre yüzeyi reseptörleri
E N D
Reseptörler ve hücre ileti sistemleri Prof.Dr.Hafize UZUN
Reseptörler • Sinyal iletimi • Transport: reseptör aracılı endositoz • Antikor oluşumu: antijenik uyarı ile B-lenfositlerinin plazma hücrelerine dönüşümleri
Reseptörler • Hücre yüzeyi reseptörleri Hidrofilik yapılı uyaranlar (Nörotransmitter, hormon ve sitokinler) • Sinyal transdüksiyonu • Hücre içi reseptörler Lİpofilik yapılı hormonlar
Hücre yüzeyi reseptörleri • 7 transmembran (alfa-heliks), G-protein kenetli res. Efektör: adenilat siklaz, fosfolipaz C, iyon kanalları (Na+, K+Ca2+, Cl-), cGMP fosfodiesteraz (PDE) (ß-adrenerjik agonistler) • İyon kanal res. (ligand kapılı) (asetil kolin) • Tirozin kinaz akt. res. (intrinsik) (insülin) • Tirozin kinaz akt. protein ile ilişkili res. (GH) • Guanilat siklaz akt. res . (intrinsik) (ANP) • Serin-treonin kinaz akt. res. (intrinsik) (TGF-ß) • Tirozin fosfataz akt. res. (intrinsik) (CD45) • Ölüm domeni taşıyan res. (TNF- α)
Hormon reseptörleri • Protein molekülleri, glikoproteinler: hedef doku • Karbohidrat komponenti: özgüllük • Ligandı tanıma ve bağlama (non-kovalan ve geri dönüşümlü) • L+R LR Ka=1/Kd ~ ilgi • Ligand ile tetiklenen konformasyonel değişim (geri dönüşümlü) • Kalitatif ve kantitatif özelliklerde gereksinimlere göre değişim ! • Reseptörler arası + ve – kooperatif etkileşimler ilgide değişim! • regülasyon (internalizasyon/inaktivasyon) ve regülasyon • Homolog ve heterolog regülasyon • Biyolojik etki : [LR] ve post-reseptör mekanizmalar
Reseptör aracılı endositoz • Reseptör aracılı endositoz HASTALIK • Virus Karaciğer hücreleri Hepatit • Virus Motor nöronlar Poliomyelit • Virus T hücreleri AIDS
Membran akışkanlığı ile ilişkili hastalıklar • Ağır karaciğer hastalığı (Alkolik siroz): • plazma kolesterol • eritrosit membranında kolesterol akışkanlık • eritrosit yüzeyi dikenli bir görünüm alır • eritrositler dolaşımdan erken uzaklaştırılır • spur cell anemia • Alkol: Sinir hücrelerinde membran akışkanlığını (reseptörler, iyon kanalları) etkiler. Toksik ! • Abetalipoproteinemi: Hücre membranlarında sfingomiyelin • fosfatidil kolin akışkanlık • Anestetikler: lipidlerde çözünür, akışkanlığı arttırırlar.
Membran transport sistemleri ile ilişkili hastalıklar • Sodyum kenetli glukoz-galaktoz transportu/barsak epitel hücreleri • Fruktoz malabsorbsiyonu • Nötral amino asidlerin transportu/barsak ve böbrek epitel hücreleri: Hartnup hastalığı • Sistin, lizin, arjinin amino asidlerinin böbrek epitel hücrelerindeki reabsorbsiyonları: Sistinüri • Fosfatın renal reabsorbsiyonu: Vitamin D’e dirençli raşitizm • Cu2+ATPaz geninde mutasyon: Wilson ve Menkes hastalıkları
Hücre iskelet proteinleri ile ilişkili hastalıklar • Eritrositin şekil ve stabilitesinde kalıtsal bozukluklar • Spektrin, ankyrin, band-3, pallidin ve protein 4.1 • Spektrinin ß alt-biriminde defekt: sferositoz, anemi • Distrofin: (kas) sarkolemmal glikoproteini aktin filamentine bağlar protein • Distrofin eksikliği: Duchenne kas distrofisi • Kusurlu Distrofin: Becker kas distrofisi
Membran reseptörleri ile ilişkili hastalıklar • Ailesel hiperkolesterolemi, LDL res. • Nefrojenik diabetes insipidus ADH res. (AQP-2 ) • Diabetes mellitus (NIDDM, obesite) İnsülin res. (GluT4 ) • Laron tipi cücelik, GH res. • Akondroplasi, FGF res. 3 • Miyastenia gravis, asetil kolin res. antikoru
Membran karbohidratları ile ilişkili hastalıklar • GlcNAc fosfotransferaz gen mutasyonu: bazı hidrolazların Man-6P ile etiketlenememesi ve lizozomlardaki eksiklikleri I-hücre hastalığı • Eritrosit memb.nın bazı proteinlerinin fosfatidil inozitol glikan (GPI) ile membrana bağlanmalarında eksiklik Paroksismal noktürnal hemoglobinüri • Membran glikoprotein ve glikolipidlerinin oligosakkaridlerinde anormalite: metastaz
Diğer........ • Mitokondriyal iç memb. proteinlerini kodlayan genlerde mutasyon Nörolojik ve kassal hastalıklar • Yılan zehiri, fosfolipazlar, lizofosfolipid oluşumu hemoliz • Sfingolipidozis: membranda glikosfingolipid birikimi • İskemi: iyon kanallarını etkiler • Serbest oksijen radikallerilipid peroksidasyon membran bütünlüğü bozulur.