Wyspa Wolin

1. -jeziora polodowcowe -Jezioro Turkusowe -wybrzeża klifowe Klimat Legendy Wyspy Wolin Muzeum Przyrodnicze i rezerwat żubrów Festiwal wikingów Woliński Park Narodowy -flora -fauna Zabytki Wyspy Wolin Wyspa Wolin • Położenie -mapa -informacje o położeniu • Informacje ogólne • Warunki naturalne -tereny bagniste -tereny leśne

2. Położenie φ = 53º50,6’ N   λ = 014º37,2’ E

3. Od lądu stałego oddzielają ją zalewy: Szczeciński i Kamiński oraz rzeka Dziwna, a od wyspy Uznam, rzeka Świna. Powierzchnia wyspy wynosi 245km2, w tym powierzchnia Wolińskiego Parku Narodowego - 109,37km2. Położenie • Wyspa Wolin to największa polska wyspa. Położona jest w południowej części Bałtyku, w północno-zachodnim zakątku województwa zachodniopomorskiego. Herb miasta Wolin

4. Informacje ogólne • Wyspa Wolin jest malowniczym, cieszącym się dużym zainteresowaniem turystów, obszarem północno-zachodniej Polski. Masowo ściągających tutaj wczasowiczów przyciągają liczne atrakcje kulturalne, piękne zabytki, urozmaicone warunki naturalne, rzadkie zwierzęta oraz rośliny i oczywiście morze. • Ludność wyspy zajmuje się rybołówstwem i rolnictwem. Niektórzy mieszkańcy prowadzą gospodarstwa agroturystyczne, gdzie można też jeździć konno.

5. Warunki naturalne • Warunki naturalne wyspy Wolin są bardzo urozmaicone. Spotkamy tu wzniesienia morenowe, niziny, a także…

6. Tereny bagniste

7. Tereny leśne

8. Jeziora polodowcowe Jezioro Czajcze – położone na wyspie Wolin, głęboko w lesie nieopodal miejscowości Wisełka. Jest polodowcowym jeziorem rynnowym. Ma kształt podkowy – wbija się w nie leśny półwysep, będący w średniowieczu umocniona wyspą. Gdy byłam mała, zaprowadził mnie tutaj, na widoczny na zdjęciach „Wydrzy Głaz”, dziadek. Podczas tego długiego spaceru widziałam też zagłębienia, w których umieszczone były czołgi, podczas jednej z bitew II Wojny Światowej. Niestety nie miałam ze sobą aparatu, a w żadnych ze źródeł nie znalazłam takich zdjęć.

9. Jezioro Turkusowe Jezioro Turkusowe w pobliżu wsi Wapnica. Zajmuje powierzchnię 6,74 ha, ma głębokość 21,6 m. Lustro leży 2,6 m n.p.m. Jezioro powstało w wyrobisku dawnego kamieniołomu kredy. W słoneczne dni, odbite od dna promienie światła nadają wodzie turkusowy odcień.

10. Oraz wybrzeża klifowe

11. Niekiedy odłamki skalne, spadające z klifu, wpadają wprost pod nogi spacerowiczów...

12. Klimat Wyspa Wolin charakteryzuje się najłagodniejszym typem klimatu w Polsce. Jest to klimat morski związany z wpływem Bałtyku oraz Atlantyku, charakteryzują go małe amplitudy roczne temperatur, wilgotność powietrza jest duża. Zima ciepła i opóźniona. Lato stosunkowo chłodne. Zdjęcie, choć może to nie wiarygodne, przedstawia pobrzeże wolińskie.

13. Legenda Wyspy Wolin Legend o powstaniu wyspy Wolin i samego Wolina jest wiele. Przedstawię jedną z nich... W dawnych czasach Ziemią władali różni bogowie, którzy kłócili się między sobą i toczyli wojny. Najważniejszym bogiem Germanów był Odyn i jego żona Freja. Wśród Słowian – Perun i Dziewanna. Ludzie naśladowali bogów i także ze sobą walczyli. Perun z Odynem zmagali się ze sobą niekiedy dniami i nocami, ale że każdy z nich był nieśmiertelny, to żaden nie mógł zwyciężyć. Ich żony znudzone samotnością postanowiły interweniować – przyszły na pole walki i tak na nich krzyczały, że mężowie grzecznie, pod okiem bogiń, wracali do swych siedzib. Niestety pokój nie trwał długo i wszystko powtarzało się od początku. Dlatego też stworzyły rzekę Odrę, która oddzieliła Germanów od Słowian. Teraz boginie mogły się zająć tym, co od dawna chciały – Freja wybrała się do siostry w górach, a Dziewanna z mężem w upragniony rejs po morzu.

14. Legenda Wyspy Wolin Odyn będąc sam, bardzo się nudził. Postanowił zrobić na złość Perunowi – zamienił Odrę w wielką żmiję i rozkazał jej wypić całą wodę z Bałtyku. Żmija Odra piła i piła, coraz więcej mielizn pojawiało się na morzu i coraz trudniej było żeglować. Perun się zdenerwował i poprosił boga wód, Pluskona, aby coś z tym zrobił, bo jego żaglowiec osiądzie na dnie. Ten wepchnął gadowi w paszczę kawałek wybrzeża Skandynawii. Wielkie zęby nie pozwalały Odrze, na jego wyplucie. Wypełniona wodą paszcza zamieniła się w Zalew Szczeciński, ziemia utworzyła wyspy Uznam i Wolin, a jadowe zęby to sterczące z wysp wzgórza. Żeby żmija Odra mogła oddychać, pomiędzy wyspami pozostały długie przesmyki: Piana, Świna i Dziwna. Woda płynie w nich raz do morza, innym razem znowu do Zalewu Szczecińskiego, tak jakby żmija Odra chciała od czasu do czasu wypić wodę z Bałtyku, jednak nie ma sił aby przez wąskie szczeliny cieśnin zassać jej odpowiednio dużo i po niedługim czasie woda wypływa z jej paszczy z powrotem do morza.

15. Muzeum Przyrodnicze i rezerwat żubrów Muzeum Przyrodnicze Wolińskiego Parku Narodowego im. Adama Wodziczko mieści się w Międzyzdrojach. Posiada bogatą ekspozycję miejscowej flory i fauny. Możemy tutaj zobaczyć wypchanego żubra, czy tez borsuka itp. Prócz funkcji muzealnej pełni też funkcję edukacyjno-konferencyjną.

16. Muzeum Przyrodnicze i rezerwat żubrów Wszystkie eksponaty muzeum są tak dokładnie wykonane, że czasami nie sposób odróżnić eksponat od prawdziwego zwierzęcia. A oto przykład... Żubr na obrazku 1, znajdujący się w Muzeum Przyrodniczym w Międzyzdrojach, niczym nie różni się od żubra na obrazku 2, z położonego niedaleko Muzeum Przyrodniczego, rezerwatu żubrów. Można by nawet pomyśleć, że któryś z żubrów uciekł z rezerwatu i zamieszkał w muzeum, ale oczywiście tak nie było. 2 1

17. Muzeum Przyrodnicze i rezerwat żubrów W rezerwacie mieszkają nie tylko żubry, ale także np. dziczki, których zacnym przedstawicielem jest malutki Gucio, cieszący się dużym powodzeniem u dzieci.

18. Festiwal Wikingów Od 1993r. w Wolinie co roku odbywa się Festiwal Wikingów. Ma on na celu przybliżenie, ludziom żyjących w dzisiejszych czasach, wczesnośredniowiecznej kultury, życia, obyczajów oraz pracy Słowian i Wikingów. Festiwal trwa trzy dni, w czasie których ściągają tutaj turyści nie tylko z Polski, ale także z Rosji, Litwy, Niemiec, Anglii, Danii, Szwecji i Islandii.

19. Festiwal Wikingów Na festiwalu można podziwiać rzemiosło Wikingów, a także kupić ręcznie robioną biżuterie, czy zestaw oryginalnych garnków oraz drewniane naczynia i łyżki. Jest także możliwość skosztowania wikińskiej kuchni czy też nauka strzelania z łuku.

20. Festiwal Wikingów „Wikingowie” biorący udział w festiwalu sami wykonują wszystkie przedmioty. Po małych zakupach w wiosce Wikingów, można się ubrać, jak prawdziwy Wiking, od butów poczynając, a na broni kończąc. Istnieje też możliwość zrobienia w domu pokoju Wikinga – sprzedawane są rzeźby itp. Jeśli się potargujemy, to kto wie, może nawet krzesło zostanie nam sprzedane. Nie zaszkodzi spróbować.

21. Festiwal Wikingów Na koniec można wybrać się na krótką przejażdżkę drakarem, okrętem wojennym, lub knorrem, statkiem handlowym, u boku brodatego, przystrojonego w rogi wikinga lub przejść na pole bitwy i popatrzeć na walczących między sobą Wikingów.

22. Woliński Park Narodowy Woliński Park Narodowy utworzony został w 1960 roku. Szczególne walory Parku to: najpiękniejszy odcinek polskiego wybrzeża klifowego, dobrze zachowane lasy bukowe, unikalna - wyspiarska delta Świny, przybrzeżny pas wód Bałtyku. Do roku 1996 Park zajmował powierzchnię 4844 ha, kiedy to udało się włączyć w jego granice obszar 1 mili morskiej wód przybrzeżnych Bałtyku, archipelag wysp we wstecznej delcie Świny wraz z otaczającymi je wodami Zalewu Szczecińskiego. Od tego momentu Woliński Park Narodowy stał się pierwszym w Polsce parkiem morskim. Obecna powierzchnia Parku wynosi 10937 ha, w tym ekosystemy leśne zajmują 4648,53 ha (42,50 % powierzchni Parku), ekosystemy wodne 4681,41 ha (42,80%) i ekosystemy lądowe nieleśne 1607,46 ha ( 14,70 %). Ochroną ścisłą objęto obszary o łącznej powierzchni 498,72 ha ( 4,56 %). Ochroną objęty jest obszar z charakterystycznym stromym brzegiem klifowym o wysokości do 95 m, obsuwającym się co roku o ok.. 80m, i 4 jeziorami polodowcowymi. Rosną tu będące pod ochroną storczyki, mikołajek nadmorski i wiciokrzew pomorski. Wśród 200 występujących gatunków ptaków są m.in. orzeł bielik, batalion, łabędź niemy. Występują tu też gronostaje i wydry.

23. Flora Daglezja Buk Dąb Sosna Świerk Brzoza Modrzew

24. Flora Tereny lądowe pokryte są dominującymi tutaj lasami bukowymi, bukowo-dębowymi i sosnowymi. Głównym gatunkiem w lasach jest jednak sosna, która zajmuje 68% lądowej powierzchni parku. Buk zajmuje 23%, dąb 7% a inne gatunki (świerk, modrzew, daglezja, brzoza) pozostałą część. Średni wiek lasów parku wynosi aż 106 lat. Wśród zespołów leśnych szczególnie dobrze zachowały się lasy bukowe, których struktura zbliżona jest do lasów naturalnych. Najlepiej zachowane zespoły buczyn są chronione w obszarach ochrony ścisłej w części południowej (żyzne buczyny) oraz w części północnej (kwaśne buczyny), gdzie występuje szczególnie cenna - wolińska buczyna storczykowa. Wykształciła się ona na szczególnym typie gleby - naspie przyklifowej, powstającej przez nawiewanie drobnych cząstek minerałów z klifu do wnętrza lasu.

25. Woskownica europejska Wiciokrzew pomorski Storczyk obuwik Flora Turówka wonna Pajęcznica liliowata Wydmuchrzyca piaskowa Kłoć wiechowata Rukwiel nadmorska Mikołajek nadmorski Czosnek kątowaty Honkenia piaskowa

26. Flora W tym szczególnym zespole roślinnym rośnie m.in. 9 gatunków storczyków. Spośród innych leśnych zespołów roślinnych na uwagę zasługują występujące w okolicach Wisełki na glebach bielicowych wytworzonych z piasków luźnych nadmorskie bory bażynowe, oraz wielopostaciowy las dębowo-brzozowy. Bardzo cennym gatunkiem rosnącym w lasach na północy Drożkowych Łąk jest okazała paproć - długosz królewski. Specyficzne zbiorowiska roślinności nieleśnej spotykamy na obszarze wstecznej delty Świny – rośnie tu wiele gatunków roślin rzadkich tj. woskownica europejska, kłoć wiechowata, turówka wonna oraz szczególnie rzadkie rośliny solnisk-hallofity: świbka nadmorska, sit Gerarda, mlecznik nadmorski, czosnek kątowaty, muchotrzew solniskowy. Rośliny plaży nadmorskiej reprezentują: honkenia piaskowa, wydmuchrzyca piaskowa, rukwiel nadmorska i solanka kolczysta. Bardzo rzadkim w Polsce gatunkiem jest występująca w ciepłolubnych murawach w południowej części parku pajęcznica liliowata.

27. Fauna Puchacz Orzeł bielik Lis Sarna Łoś Kuna Wodniczka Biegus zmienny Foka Żubry Piżmak Łabędź niemy Kaczka Chrabąszcz jelonek rogacz Morświn Norka amerykańska Szop pracz Jeleń Muchołówka mała Łosoś Borsuk Wilk Jenot Troć Tracz

28. Fauna Fauna wyspy jest bardzo zróżnicowana i bogato reprezentowana przez gatunki rzadkie. Przez Wolin przebiega główny szlak przelotu ptaków wzdłuż wybrzeża Bałtyku. Na terenie parku stwierdzono występowanie ponad 230 gatunków ptaków, w tym lęgowych: bielika, wodniczki, biegusa zmiennego, muchołówki małej. Park spełnia doniosłą rolę w ochronie ptaków wodno-błotnych, które tutaj znajdują spokój oraz bazę pokarmową, szczególnie w okresie wiosennych i jesiennych wędrówek. Na wodach parku zimuje lub odpoczywa w czasie migracji wiele tysięcy ptaków, spotykane są stada np. traczy liczące kilka tysięcy ptaków. Aktualnie m.in. prowadzona jest restytucja puchacza. Z bogatego świata owadów zachowały się m.in. siedliska największego polskiego chrząszcza jelonka rogacza oraz związana z obumierającymi dębami pachnica dębowa. Na terenie parku oznaczono 3 nowe dla nauki gatunki: chrząszcza Teredus opacus i 2 gatunki skoczogonków (Collembola). Wody Zatoki Pomorskiej to biotop wielu gatunków zwłaszcza ryb w tym anadromicznych (łosoś, troć) oraz coraz rzadszych ssaków morskich – foki szarej i morświna. Lasy parku to siedliska dla licznie występujących dzików oraz saren i jeleni, a z drapieżników lisów, borsuków i kun. Wśród gatunków nowo przybyłych na tereny Wolina oprócz jenota, norki amerykańskiej czy piżamka uwagę zwraca szop pracz.

29. Zabytki Latarnia Świnoujście - jest to najwyższa latarnia morska nad Bałtykiem. Została wybudowana w 1857r. Mierzy 64,8 m, a jej światło błyskowe roztacza się 68 m nad wodą. Jej czerwone światło ma zasięg 9 mil morskich, a białe 25. Aby dostać się do galerii widokowej na jej szczycie, licznie przybywający turyści, muszą pokonać ponad 300 schodków. Później mogą cieszyć się pięknym widokiem w promieniu ponad 40 km. Można zobaczyć m.in. wspaniałą deltę Świny, dużą część Zalewu Szczecińskiego, Zatokę Pomorską ze stojącymi na redzie statkami, lasy i wzgórza Wolina i Uznamia. Przy latarni działa muzeum latarnictwa i ratownictwa wodnego. Latarnia "Kikut" w Wisełce - została wybudowana, z ociosanych kamieni, w czasach przed II Wojną Światową. Pełniła funkcje wieży orientacyjno-widokowej ("Kieck"). Po wojnie, po koniecznej przebudowie, została oddana do użytku w styczniu 1962r., jako nowoczesna latarnia morska. W kabinie optycznej znajduje się latarnia elektryczno-gazowa, w której umieszczona jest żarówka o mocy 1000 W. Niestety nie jest udostępniona zwiedzającym, na jej szczyt wchodzą tylko, raz na kilka miesięcy, konserwatorzy sprzętu.

30. Zabytki Na brzegu Zalewu Szczecińskiego, u stóp spadzistego morenowego wzgórza, kryje się ruina jednej z największych cementowni w tej części byłej III Rzeszy - Portlandzemmentfabrik. Była ona czynna do 1945r. Potężne, betonowe ściany, stropy dawnych hal, nabrzeżne pozostałości fabrycznego portu, zajmują powierzchnię kilkudziesięciu hektarów. W przeciwieństwie do hal i urządzeń, świetnie zachował się kompleks dawnych budynków biurowo-hotelowych fabryki, dziś mieszczących ośrodek PTTK. Fort Wschodni w Świnoujściu – dosłownie odkopany spod ziemi i zarośli. Wybudowano go w latach 1848-1859 i wielokrotnie w latach późniejszych modernizowano. Jest to 5 hektarów ziemi otoczonej szeroką, mokrą fosą, z kilkunastoma murowanymi obiektami fortyfikacyjnymi, z wielką ilością różnych konstrukcji obronnych uformowanych z ziemi. Wybudowany przez pruskich fortyfikatorów był jednym z czterech podstawowych dzieł obronnych składających się na Twierdzę Morską Świnoujście. Od niedawna został udostępniony turystom, którzy odwiedzają jego podziemne kazamaty, ćwiczą musztrę na starym placu apelowym i doznają niecodziennej przygody w jego ceglanych murach.

31. Zabytki Falochrony przy wejściu do portu w Świnoujściu zbudowano w latach 1818-1923r. Dalsze prace, w tym wybrukowanie falochronów, trwały jeszcze do 1828 r. Falochronwschodni posiada około 1400 metrów długości, zachodni około 1000 metrów. Kamienie do budowy falochronów wydobywano z dna Bałtyku, część zaś pochodzi z rozbiórki zamku z okolic Anklamu. W 1866 r. na falochronie wschodnim zbudowano dodatkowo ochronny mur wysokości 1,9 m. Jednocześnie  z tym przedłużono go o około 66 metrów. Most zwodzony w Dziwnowie został oddany do użytku w latach 60-tych i zmodernizowany w 1994r. Oprócz widoku kilkudziesięciu ton asfaltu i stali, unoszonych prawie do pionu przez masywny elektryczny mechanizm, można podziwiać przepływające dołem kutry i statki wycieczkowe.

32. Zabytki Wieża baterii Goeben k. Świnoujścia Wyrastający z nadmorskiego młodnika, surrealistyczny żelbetowy kolos, mierzący ok. 12 metrów wysokości i nazywany przez miejscowych "dzwonem". To hitlerowski bunkier - wieża, która miała namierzać cele dla oddalonej o 2 km. baterii ciężkich dział "Goeben". Na razie jego wnętrze i szczyt nie są dostępne dla turystów. Stanowiska wyrzutni V3 -Po trzech fantastycznie długich działach do dziś pozostało niewiele - mocno zniszczone ceglane bloki, ustawione jak domino na stromym zboczu, oraz ukryty między drzewami bunkier. Mimo to, miejsce działa bardzo mocno na wyobraźnię - kulisy tego, zleconego osobiście przez Hitlera eksperymentu, wyjaśniają tablice informacyjne ze zdjęciami i rysunkami.

33. Zabytki Katedra św. Mikołaja w Wolinie została wybudowana pod koniec XIII w. Gotycka trzynawowa budowla z cegły, prezentuje typ halowy. Po raz pierwszy wspomniana w 1288 roku, kiedy została oddana zakonowi cysterek. W roku 1535, po przejęciu kościoła przez protestantów, pierwszym jego pastorem został, urodzony w Wolinie uczeń Marcina Lutra - Jan Bugenhagen. W 1628 roku kościół spłonął. Odbudowywano go prawie przez cały wiek, potem również ( kolejno w latach: 1857, 1860, 1879 ) podejmowano generalne remonty niszczonego wojnami obiektu. Podczas II wojny światowej został zniszczony w 80 %. W 1978 r. odbudowano wieżę na punkt widokowy. Obecnie dobiegł koniec remontu i kościół został ponownie oddany do użytku.

34. Ciekawe miejsca i zabytki, o których wspomniałam już wcześniej • „Wydrzy głaz” na jeziorze Czajczym • Jezioro Turkusowe w pobliżu Wapnicy • Wybrzeża klifowe w Wolińskim Parku Narodowym • Muzeum Przyrodnicze w Międzyzdrojach • Rezerwat żubrów • Festiwal Wikingów Pracę wykonała Magdalena Zaleska