Starożytny Rzym

1. Starożytny Rzym

2. Legenda o założeniu Rzymu Dzieje Rzymu nie są znane. Nie zachowały się bowiem żadne źródła historyczne, z których można by się dowiedzieć jak powstało państwo rzymskie. Krążyły na ten temat różne legendy. Jedna z nich opowiada o braciach bliźniakach – Romulusie i Remusie. Dwaj bracia bliźniacy w dzieciństwie cudem uniknęli śmierci.Kiedy ich dziadek stracił władzę w Lacjum, jego następca nakazał włożyć dzieci do kosza i wrzucić do Tybru, by z prądem rzeki popłynęły do morza. Dzieci jednak cudownie ocalały. Znalazła je wilczyca biegnąca do rzeki i nakarmiła własnym mlekiem

4. Miasto na siedmiu wzgórzach • Kiedy chłopcy dorośli, dowiedzieli się o swoim pochodzeniu • W miejscu gdzie zostali uratowani postanowili założyć nowe miasto • Podczas wznoszenia murów doszło do bójki, w której to Romulus zabił swojego brata Remusa • Romulus objął władzę w mieście, które nazwano na jego cześć Roma (Rzym) w 753 r. p.n.e.

5. Italia i jej mieszkańcy • Etruskowie – pochodzenie nie jest znane, wiadomo, że mieszkali na północ od Tybru. • Latynowie - mieszkali w krainie zwanej Lacjum

6. Królowie rzymscy • Pierwszy - Romulus • Ostatni – Tarkwiniusz Pyszny (wygnany z powodu okrutnych i niesprawiedliwych rządów • Od tej pory władza w mieście należała - podobnie jak w greckich polis – do obywateli (republika) w 509 r. p.n.e.

7. Republika rzymska • Słowo republika (łac. res publica) znaczy dosłownie rzecz publiczna, pospolita wspólna dla wszystkich obywateli - rzeczpospolita

8. Ludność Rzymu • Społeczeństwo było podzielone na dwie grupy społeczne: patrycjuszy i plebejuszów. • Patrycjusze - najbogatsi, mieli więcej praw, także politycznych, ale to właśnie oni płacili podatki i byli zobowiązani do pełnienia służby wojskowej. Mieli także monopol na stanowiska urzędnicze, gdyż wiele przedsięwzięć sami musieli finansować ze swoich prywatnych funduszy. • Biedniejsi, plebejusze, nie mieli praw politycznych, ale traktowani byli jako ludność wolna. Rolnicy, kupcy, rzemieślnicy

9. Republika Rzymska • KONSULOWIE- w republice rzymskiej pełnili funkcje królów, byli wybierani przez zgromadzenie na okres jednego roku. • Do ich zadań należało kontrolowanie urzędników, zwoływanie zgromadzeń ludowych, pełnienie funkcji kapłańskich – decydował o treści wróżb i dowództwo nad armią. Mieli 12 pomocników (liktorów). Za symbol władzy konsulów uważa się pęk rózeg.

10. Ustrój Rzymu • SENAT (senex - starzec) - ograniczał władzę Konsuli. W skład senatu wchodziło 300 urzędników (dożywotnio), których zadaniem było zatwierdzanie uchwał przyjętych przez zgromadzenie ludowe, przyjmował i wysyłał posłów i delegacje, reprezentował ciągłość państwa, zarządzanie skarbem oraz decydowanie w sprawie polityki zagranicznej.

11. KWESTOR - zajmował się finansami państwa. • CENZORZY kontrolowali prywatne życie, ich dochody, ale także ustalali listy wyborców, prowadzili spisy ludności i przydzielali ich do odpowiednich grup, prowadzili spis senatorów (kto jest godny posady, kolejność zabierania głosu), sprawdzali finanse państwa oraz organizowali pobór legionistów.

12. PRETOR- sprawował funkcje sądownicze. • EDYLOWIE - odpowiadali za porządek w mieście, jak i dostawę żywności oraz organizowanie igrzysk olimpijskich, • TRYBUN LUDOWY - nie był to wprawdzie urzędnik, ale miał prawo weta w tych sprawach, które godziły w interesy plebejuszy (sam był jednym z nich). • DYKTATOR- powoływany w sytuacjach awaryjnych na okres 6 miesięcy. Jego decyzja była niepodważalna (nie obowiązywało prawo weta), kierował całym krajem i całą armią.

13. ZGROMADZENIE LUDOWE (komitia) - było podstawowym organem władzy. Na jego zebraniach ogół obywateli decydował o wyborze urzędników, jak również o wywoływaniu wojny i zawieraniu pokoju, sprawowało władze ustawodawczą. Zgromadzenie było ostatnią instancją odwoławczą.

14. Armia rzymska • Obowiązkiem rzymskiego obywatela była służba w armii • Powoływany był do niej każdy kto ukończył 17 rok życia • Wojsko składało się z legionów • Podstawa legionów piechota

15. Rzymianie podbijają Italię • W V i IV w. p.n.e. Rzymianie podporządkowali sobie Latynów, Etrusków i inne ludy zamieszkujące Italię • Kolejne lata to nowe zdobycze terytorialne • Ostatnim wrogiem Rzymian byli Grecy, którzy zostali pokonani przez legionistów

16. Od republiki do cesarstwa

17. Od republiki do cesarstwa

18. Kto zyskał, a kto stracił • Powstanie imperium wiele zmieniło w życiu Rzymian. Dzięki łupom wojennym i pieniądzom z prowincji miasto bardzo się wzbogaciło • Najwięcej zyskały rodziny, których przedstawiciele zasiadali w senacie, dowodzili wojskiem i sprawowali namiestnictwa prowincji.

19. Powodziło się też ludziom zajmującym się handlem • Do Rzymu napływali kupcy z całego świata • Rzymskie towary docierały do najdalszych zakątków imperium.

20. Zmiany w Italii • Drobni rolnicy stracili swoje gospodarstwa. Przez wiele lat służby wojskowej odzwyczaili się oni od pracy na roli • Wielu nie miało dokąd wracać, ponieważ ich ziemię przejęli bogaci obywatele.

21. Życie rolnika rzymskiego • Pozbawieni ziemi chłopi i weterani udawali się do Rzymu po zakończeniu służby wojskowej w nadziei, że państwo się nimi zaopiekuje • Było ich tak dużo, że stali się groźną siłą, z którą władze musiały się liczyć • W obawie przed rozruchami zaopatrywano ich w zboże za darmo

22. Niewolnicy • Najniższą pozycję w społeczeństwie zajmowali niewolnicy • Niewolnikiem nazywamy człowieka, który stał się czyjąś własnością.

23. Niewolnik musiał: • Wykonywać wszelkie polecenia pana • Oddawać wszystkie owoce swojej pracy

24. Bez zezwolenia pana niewolnikowi nie wolno było: • Opuścić domu, warsztatu, pola • Posiadać czegokolwiek na własność • Założyć własnej rodziny

25. Niewolnikami stawali się: • Jeńcy wojenni, których nikt nie wykupił • Ludzie schwytani przez piratów • Dłużnicy, którzy nie potrafili spłacić długu • Dzieci sprzedane do niewoli przez rodziców, którzy nie byli w stanie ich wyżywić • Dzieci, które urodziła niewolnica

26. Gladiatorzy • Najsilniejszy i najsprawniejsi z niewolników • Brano ich do specjalnych szkół • Rzymianie oglądali ich walki z wielką pasją • Walki w czasie której przelewano krew i w której pokonani ginęli, chyba, że publiczność ratowała im łaskawie życie

28. Spisek gladiatorów • W I w. p.n.e. w jednej ze szkół gladiatorów zorganizowano spisek, który zapoczątkował najgroźniejsze w historii Rzymu powstanie niewolników

29. Powstanie Spartakusa • Powstanie zaczęło się od spisku w szkole gladiatorów w Kapui • Pierwsze starcia zakończyły się zwycięstwem gladiatorów, co spowodowało, że przyłączyło się do nich wielu niewolników

30. Wojna Rzymian z niewolnikami • Na początku, wraz ze swoimi towarzyszami, ukrywali się na zboczach Wezuwiusza, skąd dokonywali rabunkowych napadów i walk z armią rzymską. • Istotnym problemem był brak jedności w armii niewolników • Spartakus udał się na północ, gdzie chciał opuścić Italię, jednak przekonano go, żeby zawrócił, postanowił więc połączyć się z oddziałami na Sycylii • W międzyczasie Rzym zebrał armię pod wodzą Krassusa i ostatecznie rozgromił Spartakusa pod Apulią Od tej pory rola niewolników w państwie rzymskim zaczęła się stopniowo zmniejszać

31. Przyczyny upadku powstania • Nierówne siły przeciwników • Większość niewolników pozostała bierna i nie wierzyła w zwycięstwo • Spartakus zginął a tysiące pojmanych niewolników ukrzyżowano wzdłuż drogi prowadzącej z Kapui do Rzymu

32. Walka o władzę nad imperium • Wojny domowe w Rzymie ciągnęły się przez wiele lat. Zwyciężył w nich Juliusz Cezar • Zdobył olbrzymią władzę • Przystąpił do odbudowy Rzymu

33. Juliusz Cezar • Chciał Rzym przekształcić w monarchię • Na początki wojny domowej, gdy przekraczał granicę Italii (była to rzeka Rubikon) wg legendy wypowiedział słowa „kości zostały rzucone” • Po zwycięstwie przesłał sprawozdanie senatowi. Treść jego była niecodzienna „przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem” (po łacinie: veni, vidi, vici)

34. Juliusz Cezar miał wielu wrogów • Największym był inny znakomity wódz Pompejusz • Nienawidzili go także urzędnicy, nie chcieli tracić władzy i korzyści jakie ona przynosiła • Wielu Rzymian podejrzewało, że chce on zostać królem

35. Śmierć Cezara • W 44 r. p.n.e. (idy marcowe) spiskowcy (zwolennicy republiki) zasztyletowali Cezara na posiedzeniu senatu • Wśród spiskowców był jego ulubieniec Brutus. Umierający Cezar wypowiedział słowa: „I ty, Brutusie przeciwko mnie?” Brutus

36. Po śmierci Cezara nastąpiła walka o władzę • Po 10 latach wojny zostało tylko dwóch przeciwników; Oktawian przybrany syn Cezara i Marek Antoniusz, bliski towarzysz Cezara wspierany przez Kleopatrę królową hellenistycznego Egiptu • W wielkiej bitwie morskiej w 31 r. p.n.e. zwyciężył Oktawian • Antoniusz i Kleopatra popełnili samobójstwo, a Egipt przyłączono do Rzymu • Od tej chwili imperium rzymskie miało jednego wodza

37. Oktawian Marek Kleopatra August Antoniusz

38. Świat staje się rzymski

39. Podboje Rzymian Rzymianie byli twórcami największego imperium w starożytnej Europie. Potęga antycznego Rzymu rodziła się stopniowo. Początkowo w V w. p.n.e. Rzymianie opanowali Lacjum. W III w. p.n.e. toczyli wojny z Kartaginą w wyniku których zdobyli liczne prowincje poza Italią.

40. Przyczyny prowadzenia wojen • Podporządkowanie przez Rzymian sąsiadów • Zdobyć łupy: pieniądze, kosztowności, bydło, zboże, niewolników, • Zabierano wrogom pola uprawne

41. Rzymianie o panowanie nad Italią walczyli długo – ponad 250 lat. Wojny przynosiły wiele porażek i kosztowały wiele wysiłku, ale zakończyły się pełnym zwycięstwem

42. Wojny z Kartaginą • Kartagina została założona przez Fenicjan • Potęga i bogactwem Kartaginy był handel morski • Mieszkańcy Kartaginy Punijczycy

43. Pomiędzy Rzymem, a Kartaginą zaczęło się dziać źle, kiedy rzymianie przejęli kontrolę nad całym obszarem Italii. Wtedy już wiadomo było, że wcześniej czy później dojdzie do konfliktu. Wobec takiego obrotu sytuacji obie strony zaczęły przygotowania do wojny. • Kroplą, która przepełniła czarę było wkroczenie na Sycylię - która była w rękach Kartagińczyków - wojsk rzymskich. Kartagina potraktowała to wkroczenie, jako wypowiedzenie wojny i w ten właśnie sposób w 264 roku p.n.e. rozpoczęła się I wojna punicka.

44. I wojna punicka 264 – 241 p.n.e. • W wyniku tej wojny Kartagina straciła swoje posiadłości na Sycylii oraz musiała zrezygnować z utrzymywania floty wojennej • Nie pogodziła się łatwo z przegraną i przywódcy też, którzy pragnęli dalszej walki z Rzymem • Przyszłą wojnę zaczęto przygotowywać w Hiszpanii

45. Hannibal • Jeden z najzdolniejszych wodzów starożytności • Przeprowadził wojska kartagińskie przez Alpy i zaatakował Italię w 218 r. p.n.e. • W drodze zmarła połowa wojska

46. Trasa Hannibala

47. II wojna punicka 218 – 201 r. p.n.e. • Hannibal do wyprawy na Italię użył słoni bojowych • Słonie odpowiednio przeszkolone, były bardzo groźnymi przeciwnikami piechurów i jeźdźców • Rzymianie ponosili klęski jedną za drugą • Największa bitwa Hannibala a wojskami rzymskimi odbyła się w 216 r. p.n.e. w pobliżu miejscowości zwanej Kanny, zakończyła się ona druzgocącą klęską Rzymian

48. Mimo to Hannibalowi nie udało się zdobyć ostatecznego zwycięstwa • Rzym po każdej klęsce zbierał nowe armie • A flota nie dopuściła do Italii statków z pomocą dla Hannibala

49. Atak na statek nieprzyjaciela

50. III wojna punicka 149-146 r. p.n.e. • Młody rzymski wódz, Scypion wylądował ze swoją armią w Afryce, Hannibal wycofał się aby ratować ojczyznę • Pokonany w bitwie, którą stoczono w 202 r. p.n.e. pod Zammą • Kilka lat później Hannibal popełnił samobójstwo