420 likes | 694 Views
QAN MƏRKƏZİ. Dr. Fərid İSMAYILLI 21.11.2010. Qan Mərkəzi. QAN VƏ QAN MƏHSULLARI : Hazırlanması Saxlanması Da şınması. Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010. Ümumi Məlumat. Qan Mərkəzi 7 gün 24 saat fəaliyyət göstərir. Qan Mərkəzində 6 həkim və 6 tibb bacısı çalışır.
E N D
QAN MƏRKƏZİ Dr. Fərid İSMAYILLI 21.11.2010
Qan Mərkəzi QAN VƏ QAN MƏHSULLARI: • Hazırlanması • Saxlanması • Daşınması Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Ümumi Məlumat Qan Mərkəzi 7 gün 24 saat fəaliyyət göstərir. Qan Mərkəzində 6 həkim və 6 tibb bacısı çalışır. Qan Mərkəzi 5 bölmədən ibarətdir: 3 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Ümumi Məlumat DONOR MÜAYİNƏ BÖLMƏSİ AFEREZ BÖLMƏSİ QAN ALMA BÖLMƏSİ QAN MƏRKƏZİ LABORATORİYA BÖLMƏSİ DEPO/BANK BÖLMƏSİ 4 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
DONOR MÜAYİNƏ BÖLMƏSİ 5 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Donor Müayinə Bölməsi Donor namizədləri ilk olaraq bu bölməyə alınır. Burda onlar Qan Bankı həkimi tərəfindən hər tərəfli tibbi müayinədən keçirlər: Fiziki müayinədən (boy, çəki, arterial təzyiq) keçirlər. Laborator analiz üçün nümunə qanı alınır. Həkimi maraqlandıran və şübhə doğuran digər müayinələr aparılır. 6 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Fiziki Müayinə ÜMUMİ GÖRÜNÜŞ : Sağlam YAŞ : 18-65 ÇƏKİ : >50 kq TEMPERATUR : <37.5 C NƏBZ: 50-100/dəq QAN TƏZYİQİ : <180/100 mmHg 7 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Fiziki Müayinə 8 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
LABORATORİYA BÖLMƏSİ 9 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Laboratoriya Bölməsi Donor müayinə zamanı alınmış nümunə qanlar laborartoriyaya gətirilir və aşağıdakı testlər aparılır: Ümumi qan analizi ABO və Rh D qan qrupu Hepatit B virusu Hepatit C virusu Sifilis Testi QİÇS analizi 10 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Laboratoriya Bölməsi Analizlər sertifikatlaşdırılmış laboratoriyamızda tam avtomat müasir cihazlarda (Axsym, Swelab) aparılır. Ümumi qan analizi normativlər çərçivəsində olan və virus və digər xəstəliklər üzrə bütün analizlərin cavabları neqativ olan şəxslər donor olaraq qəbul edilirlər. Analiz cavablarında hər hansı şübhə olan şəxslərin müayinəsi burda dayandırılır və onlar donor olaraq qəbul edilmirlər. 11 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Laboratoriya Bölməsi 12 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
QAN ALMA BÖLMƏSİ 13 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Qan Alma Bölməsi Bütün müayinə və testlərdən keçmiş və həkim rəyinə görə donor olaraq qəbul edilmiş şəxslər bu bölməyə daxil olurlar. Burda donorlardan venoz qan xüsusi qan torbalarına alınır. Qanın laxtalanmaması və uzunmüddət canlılığını qoruması üçün torbadakı xüsusi məhlul (CPDA-1, SAGM və s.) qana qarışır. Qan alma prosesi xüsusi qan alma tərəzilərində həyata keçirilir və bu müddət ərzində sterillik və gigyenik qaydalara tam əməl olunur. 14 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Qan Alma Bölməsi Müəyyən edilmiş miqdar torbaya yığıldıqdan sonra qan alma prosesi dayandırılır və iynə venadan çıxarılır. Sonra donorlara istirahət verilir və bu müddətdə onlara şirin yeyəcəklər və içkilər təklif edilir. Donorlar təkrar müayinədən keçir və heç bir narahatçılıq yoxdursa, sərbəst buraxılırlar. 15 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Qan Alma Bölməsi 16 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
QAN BANKI DEPO 17 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Qan Bankı Depo 18 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
AFEREZ BÖLMƏSİ 19 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Aferez Bölməsi Aferez bölməsində Fresenius AS104 və Comtec cihazları quraşdırılıb. Bu cihazlar vasitəsi ilə, tam avtomat və tam qapalı rejimdə aşağıdakı prosedurlar tətbiq edilir: 20 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Aferez Bölməsi 21 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Aferez Bölməsi 22 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
QAN VƏ QAN MƏHSULLARI 23 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Təzə dondurulmuş plazma Leykosit kütləsi Trombosit kütləsi Eritrosit kütləsi Qan Komponentləri 24 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Tam Qan Donordan torbaya alınıb komponentlərinə ayrılmadan istifadə edilənqandır Təqribi həcmi 450 (±10%) ml Hematokrit ~ 36-37%’dir (~ 250 ml plazma+ ~ 200 ml eritrosit) İlk alındığında eritrosit, leykosit, trombosit, plazma vəlaxtalanma faktorlarınıdaşıyır 25 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Tam Qan Trombositler +4ºC’də 48 saatda funksiyalarını itirir Faktorlar Faktor V 5. Gündə %80, 14.gündə %50 aktiv Faktor VIII 1-2 gündə %50, 5. Gündə %30 aktiv Faktor XI 7.gündə %20 aktiv Torba tipinə görə +4Cº ‘də21 – 42 gün 26 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Plazmasının 3/4 ‘ü alınmış qandır. Təqribi həcmi 200 ml-dir Hematokrit ~70-80% dir Saxlama şəkli tam qanla eynidir Sərbəst hemoqlobin başlanğıçda 78 mg/L, 35. gündə 658 mg/L Plazma K+ səviyyəsi 1. Gün 5.1 mEq/L, 35. Gün 78.5 mEq/L Eritrosit Kütləsi 27 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Eritrosit Kütləsi 28 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Eritrosit süspenziyasının aşağıdakı formaları vardır: Təzə eritrosit kütləsi Yuyulmuş eritrosit kütləsi Leykositdən təmiz eritrosit kütləsi Şüalanmış eritrosit kütləsi Dondurulmuş eritrosit kütləsi Eritrosit Kütləsi 29 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Eritrosit Kütləsinin Formaları 30 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Tam qanın qısa zaman içində +2-6C°’də sentrifuqa edilməsi və6 saat içindəən az -18 C°’dədondurulmasıyla əldə edilir. İçində koaqulasiya faktorları, immunqlobulinlər və albuminolur. Ayrıca, komponent içərisində labil koaqulasiya faktorlarının(FV və FVIII) aktivliyi qorunur. 1 ünitə TDP 200-300 ml həcmindədir. -18 C°’dəvə daha aşağı dərəcələrdə 1 il vədaha çox saxlana bilər. Təzə Dondurulmuş Plazma 31 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Dərin dondurucudan çıxarılan plazmanın xüsusiisidicilərdəqızdırılmalı (37 C°) vəsonra dərhal istifadə edilməlidir. Əridilən plazma otaqtemperaturunda 4 saat, soyuducutemperaturunda 24 saat saxlana bilər. Bunun üçün plazma transfuziyadanhəmən əvvəl istənməlidir. İsidilən plazma təkrar dondurulubistifadə edilə bilməz. Təzə Dondurulmuş Plazma 32 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Tam qandan sentrifuqa metodu və ya donordan aferez metodu ilə əldə edilir. Tək random donor trombosit süspenziyası tamqandan 6 saat içindəəldə edilir. Həcmi təqribən 50-70 ml olub,təqribi 5,5x1010 trombosit daşıyır. Bunlar tək olaraqistifadə edildiyi kimi, qan bankında 6 ünitə hovuzlanaraq daistifadə edilə bilər. +20-24C°-də çalxalanaraq 5 günə qədər saxlana bilər. Trombosit Kütləsi 33 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Aferez trombosit süspenziyası aferez cihazları ilə donorlardansadəcə trombosit ayrılaraqəldə edilir. Bir donordan aferez proseduru ilə 3 x 1011 və üzərinde trombositi olan komponent toplanır. Aferez trombosit süspenziyası içindətəqribən200 mL plazma olur. Aferez trombosit süspenziyalarıleykositdən son dərəcə kasıbdırlar (<1 x106). Trombosit Kütləsi 34 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Daha çox komponent toplama Eyni şəxsin daha çox donor ola bilməsi Laboratoriyada digər qan komponentləri ayrılmasına ehtiyac olmaması Xəstəlik bulaşma riskində azalma HLA alloimmunizasiya riskində azalma Heç bir iş görmədən leykositdən təmiz məhsul Aferez Trombosit KütləsininÜstünlükləri 35 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
TDP’nın 1-6°C’də yavaş yavaşəridilməsi və sentrifuqa edilməsi iləəldə edilir. Həcmi 10-15 ccolur. Saxlanması TDP ilə eynidir. İstifadə üçün plazma isidicilərdəəridilib 6 saat içindətransfuziya edilməlidir. Tərkibi:Faktor VIII, vonWillebrand Faktor, Faktor XIII, Fibrinogen Kriopresipitant 36 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Kriopresipitant 37 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
Qan Mərkəzində MƏRKƏZİ KLİNİKA Standartları 38 Qan Mərkəzi – Dr. Fərid İSMAYILLI – 21.11.2010
MƏRKƏZİ KLİNİKA • Qan Mərkəzinə aid bütün otaqlar və laboratoriyalar uyğun qrafik üzrə təmizlənir, dezinfeksiya edilir və İnfeksiya Nəzarət Komitəsi tərəfindən yoxlanılır. • Alınan bütün qanlar sertifikat ilə təmin edilir və qeydiyyatı aparılır. • Qan alınarkən və xəstə üçün verilərkən ikiqat qan qrupu testi edilir. • Bütün verilən qan və komponentləri üçün donor qanı ilə xəstə qanı arasında Cross Match testi edilir. Prezentasiyanın adı – müəllif - tarix
MƏRKƏZİ KLİNİKA Qan Bankı soyuducu və dərin dondurucuları xüsusi alarm sistemi ilə təchiz olunub və daima saxlama temperaturlarına nəzarət olunur. Periodik olaraq Qan Mərkəzi həkim və tibb bacısı kollektivi üçün daxili kurs və təlimlər keçirilir. 40 Prezentasiyanın adı – müəllif - tarix
MƏRKƏZİ KLİNİKA 41 Prezentasiyanın adı – müəllif - tarix