EĞİTİMDE ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME

1. EĞİTİMDE ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME

2. Ölçme ve DeğerlendirmeÖlçme ve değerlendirmenin genel esaslarıMADDE 43- 1) Öğrenci başarısının ölçme ve değerlendirilmesinde aşağıdaki esaslar gözetilir. a) Ders yılı, ölçme ve değerlendirme bakımından birbirini tamamlayan iki dönemden oluşur. b) Öğrencilerin başarısı; öğretim programı öğrenme kazanımları esas alınarak dersin özelliğine göre yazılı sınavlar, uygulamalı sınavlar, performans çalışmaları ve projeler ile işletmelerde beceri eğitiminde alınan puanlara göre tespit edilir.

3. c) Sınav soruları, öğretim programlarında belirtilen genel ve özel amaçlarıyla öğrenme kazanımları esas alınarak hazırlanır. ç) Öğretmen, ölçme ve değerlendirme yöntem ve araçlarıyla öğrencinin programlarda amaçlanan bilgi ve becerileri kazanıp kazanmadığını sürekli izler ve değerlendirir. d) Öğrencilerin durumunu belirlemeye yönelik faaliyetler, ders ve etkinliklere katılım ile performans çalışmalarından oluşur. e) Öğrencilerin başarısının belirlenmesinde, eleştirel ve yaratıcı düşünme, araştırma, sorgulama, problem çözme ve benzeri becerileri ölçen araç ve yöntemlere önem verilir.

4. f) Öğrencilerin başarısının ölçülmesinde, geçerlilik, güvenirlilik ve kullanışlılık özellikleri açısından uygun ölçme araçları kullanılır. Ölçme aracının özelliğine göre cevap anahtarı, dereceli puanlama anahtarı ya da kontrol listeleri hazırlanır ve kullanılır. g) Kaynaştırma yoluyla eğitim ve öğretimlerine devam eden öğrencilere yönelik ölçme değerlendirmede Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) esas alınır.

5. Puanla değerlendirmeMADDE 44- Sınav, performans çalışması, proje ve uygulamalar 100 tam puan üzerinden değerlendirilir. Değerlendirme sonuçları e-Okul sistemine işlenir. Puan değerleri ve dereceleri aşağıdaki gibidir.

6. SınavlarYazılı ve uygulamalı sınavlar MADDE 45 1) Derslerin özelliğine göre bir dönemde yapılacak yazılı ve uygulamalı sınavlarla ilgili olarak aşağıdaki esaslara uyulur. a) Yazılı sınavlar, haftalık ders saati sayısı bir veya iki saat olan dersler için ikiden; üç ve daha fazla olan dersler için ise üçten az olamaz. Sınav tarihleri her dönem başında zümre başkanları kurulunca belirlenir ve okul müdürünün onayından sonra e-Okul sistemi üzerinden ilan edilir. Sınavlarla ilgili gerekli tedbirler okul müdürlüğünce alınır.

7. b) Aynı derse giren öğretmenlerin ortak değerlendirme yapabilmelerine imkân vermek üzere birden fazla şubede okutulan tüm derslerin yazılı sınavları ortak yapılır ve ortak değerlendirilir. Sorular ve cevap anahtarları zümre öğretmenlerince birlikte hazırlanır ve sınav sonunda ilan edilir. Bu sınavların şube ve sınıflar bazında sınav analizleri yapılır. Konu ve kazanım eksikliği görülen öğrencilerin durumları, ders ve zümre öğretmenleri tarafından yeniden değerlendirilir.

8. c) Gerektiğinde ilçe, il ve ülke genelinde ortak sınavlar yapılabilir. Bu sınavların uygulanmasına ilişkin iş ve işlemler millî eğitim müdürlükleri veya Bakanlıkça yürütülür. ç) Zorunlu hâller dışında yazılı sınav süresi bir ders saatini aşamaz. d) Soruların, bir önceki sınavdan sonra işlenen konulara ağırlık verilmek suretiyle geriye doğru azalan bir oranda tüm konuları kapsaması esastır. e) Sınavlardan önce sorularla birlikte cevap anahtarları da soru tiplerine göre ayrıntılı olarak hazırlanır ve sınav kâğıtlarıyla birlikte saklanır. Cevap anahtarında her soruya verilecek puan, ayrıntılı olarak belirtilir.

9. f) Uygulamalı nitelikteki derslerin sınavları, her dönemde üç defadan az olmamak üzere ve dersin özelliğine göre yazılı ve uygulamalı olarak veya bunlardan yalnızca biriyle yapılabilir. Sınavların şekli, sayısı ve uygulamalı sınavların süresiyle hangi derslerde uygulamalı sınav yapılacağı zümre öğretmenler kurulunda belirlenir, okul müdürünün onayına bağlı olarak uygulanır. g) Bir sınıfta bir günde yapılacak yazılı ve uygulamalı sınavların sayısının ikiyi geçmemesi esastır. Ancak zorunlu hâllerde fazladan bir sınav daha yapılabilir.

10. ğ) Kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencilerin başarılarının değerlendirilmesinde Bireyselleştirilmiş Eğitim Programında (BEP) yer alan amaçlar esas alınır. (2) Yazılı sınavların klasik/yoruma dayalı olarak yapılması esastır. Ancak her dönemde her dersin sınavlarından biri test usulüyle de yapılabilir.

11. Sınav sonuçlarının değerlendirilmesi MADDE 47 (1) Ölçme sonuçları, eğitim ve öğretimin amaçlarına ve derslerin programlarındaki kazanımlara ne ölçüde ulaşıldığını tespit etmek, ulaşılamayan kazanımlarla ilgili olarak ne gibi tedbirlerin alınması gerektiğini ortaya çıkarmak amacıyla kullanılır. (2) Öğretmenler, başarıyı etkileyen ve yeterince ulaşılamayan kazanımları belirleyerek konuları yeniden işlemek ve öğrencilere alıştırma çalışmaları yaptırmaya yönelik tedbirler alırlar.

12. (3) Yazılı sınav sonunda öğrencilerin çoğunluğunun başarısız olması hâlinde, başarısız öğrenciler için bir sınav daha yapılır. Bu sınava isteyen başarılı öğrenciler de katılabilir. Bu sınavlarda öğrencinin aldığı en yüksek puan geçerli sayılır.

13. Ölçme ve değerlendirme sonuçlarının duyurulması MADDE 49- 1-) Öğretmenler sınav, performans çalışması ve projelerin sonuçlarını öğrencilere bildirir ve sınav analizlerine göre ortak hataları açıklar. (2) Yazılı sınav, uygulama, performans çalışması ve projelerin değerlendirme sonuçları, yazılı sınavın yapıldığı tarih veya performans çalışmasının, uygulamanın yahut projenin teslim tarihini takip eden 10 gün içinde öğrenciye duyurulur ve e-Okul sistemine işlenir. (3) Sınav, performans çalışması ve projelerle ilgili evrak öğrencinin talebi halinde ders öğretmeni tarafından yeniden incelenip değerlendirilerek öğrenciyle paylaşılır.

14. (4) Öğretmen tarafından yapılan yeni değerlendirmenin yeterli görülmemesi durumunda öğrenci okul yönetimine yazılı itirazda bulunulabilir. İtiraza ilişkin evrak okul yönetimince ders öğretmeninin dışında ilgili branştan en az iki öğretmenden oluşturulan komisyon, okulda yeterli öğretmen bulunmaması durumunda ise il/ilçe millî eğitim müdürlüğünce oluşturulan komisyon tarafından incelenip değerlendirilerek öğrencinin nihai puanı belirlenir. (5) Uygun görülen performans çalışması ve projeler, öğrencileri özendirmek amacıyla sınıf veya okulun uygun yerinde sergilenebilir.

15. Performans çalışması, proje ve diğer çalışmalarMADDE 50- (1) Öğrenciler okulların özelliklerine göre yazılı sınavların dışında proje ve performans çalışması ile topluma hizmet etkinliklerine yönelik seminer, konferans ve benzeri çalışmalar yaparlar. Öğrenciler, her dönemde tüm derslerden en az bir performans çalışması, her ders yılında en az bir dersten proje hazırlama görevini yerine getirirler. (2) Öğrencilerin ders yılı içinde ulusal ve uluslararası yarışmalarda elde ettikleri başarılar, ilgili dersin proje veya performans çalışması olarak tam puanla değerlendirilir.

16. (3) Öğrencilerin hangi dersten/derslerden proje hazırlayacakları sınıf rehber öğretmenleri tarafından okul yönetimine bildirilir. (4) Proje ve seminer çalışmalarında öğrencilerin laboratuvar, bilgisayar, internet, kitaplık, spor salonu ve konferans salonu gibi imkânlardan etkili ve verimli şekilde yararlanmaları için okul yönetimi tarafından gerekli tedbirler alınır. (5) İşbirliği çerçevesinde, ilgili makamlardan izin ve onay alınmak şartıyla okulun amaçlarına uygun konferans ve seminerler düzenlenebilir.

17. (6) Topluma hizmet etkinliklerine önem verilir. Öğrencilerin bu etkinliklere katılmalarını teşvik etmek amacıyla okul yönetimince gerekli tedbirler alınır. (7) Proje ve performans çalışması puanla değerlendirilir. Topluma hizmet etkinlikleri ve diğer çalışmalar puanla değerlendirilmez; ancak öğrencilerin mezuniyetlerinde belgelendirilir. (8) Öğrencilerin derse hazırlıkları, derse aktif katılımları ve dersle ilgili araştırma çalışmaları da performans çalışması kapsamında ayrıca notla değerlendirilir.

18. ÖLÇME DEĞERLENDİRME SEMİNER KONULARI Ölçme ve değerlendirme ile ilgili temel kavramlar Ölçek türleri Ölçme araçlarında bulunması gereken nitelikler Eğitimde kullanılan ölçme araçları Ölçme sonuçları üzerinde istatiksel işlemler Ölçmede hata ve hata türleri Değerlendirme çeşitleri Yapılandırılmış grid Tamamlayıcı dallanmış ağaç Portfolyo (ürün) değerlendirme Performans, proje değerlendirme Grup, akran öz değerlendirme

19. Ortaöğretimde Öğrenme Üzerinde Etkili Faktörler Neler Olabilir? Sizce bunlardan hangisi daha etkili?

20. Ölçme; Bir niteliğin gözlemlenip gözlem sonuçlarının sayı veya sembollerle ifade edilmesidir.

21. Değerlendirme; Gözlem sonuçlarının bir ölçütle kıyaslanıp bir karara varılması işidir.

22. Neden Ölçme ve Değerlendirme? • Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerini belirlemek. • Öğrencilerin gelişimlerini izlemek. • Öğrencilerin gelişimlerine yönelik geri bildirimde bulunmak. • Öğrenme güçlüklerini belirlemek. • Öğretimin ve öğretim materyallerinin etkinliğini belirlemek.

23. Neden Ölçme ve Değerlendirme? • Gelecekteki öğrenme süreçleriniplanlamaya veri sağlamak. • Öğrencilerin güçlü ve zayıf yönlerini ortaya çıkarmak. • Öğretim programlarının yeterliliğini belirlemeye bilgi sağlamak. • Öğrencilerin yeteneklerinin hem kendileri tarafından hem de öğretmenler tarafından farkındalığını sağlamak.

24. Klasik Ölçme Değerlendirme Tamamlama (boşluk doldurma) soruları Uzun cevaplı yazılı yoklamalar Kısa cevaplı yazılı yoklamalar Çoktan seçmeli testler Doğru yanlış soruları Eşleştirme soruları Soru-cevap

25. Alternatif Ölçme Değerlendirme Proje Performans Görevleri Öğrenci Ürün Dosyası (Portfolyo) Dereceli Puanlama Anahtarı Derecelendirme Ölçekleri Kontrol Listeleri Öz Değerlendirme Kavram Haritaları Akran Değerlendirme Tanılayıcı Dallanmış Ağaç Kelime İlişkilendirme Yapılandırılmış Grid Gözlem Formları Gösteri Drama Görüşme Poster Yazılı Raporlar

26. Günümüz Ölçme Değerlendirme Yaklaşımları

27. Güncel Öğretim Programların Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımı • Değerlendirme, öğrenmenin ayrılmaz bir parçası olarak görülür. • Öğrencilerin ezber bilgileri değil, üst düzey becerilerinin değerlendirilmesi hedeflenir. • Sadece öğrenme ürünü değil, öğrenme süreçleri de değerlendirilir. • Değerlendirme, öğrencilerin neyi bilmediğini değil, ne bildiklerini görmeye yarayan bir araçtır.

28. Güncel Öğretim Programların Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımı • Not vermenin yanı sıra etkili ve zamanında geribildirime ağırlık vermeyi önemsemektedir. • Öğrencinin gerçek yaşam durumlarını yansıtmasını, gerçek yaşamla kendi bilgileri arasında ilişki kurmasını gerektirir. • Öğrencilerin karşılaştığı problemlere farklı çözüm yolları üretebilmesini önemser.

29. Güncel Öğretim Programların Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımı • Ne kadar öğrenildiğini tespit etmenin yanı sıra nasıl öğrenildiğini de belirlemeyi vurgular. • Değerlendirme sürecine öğrenciyi de katar. • Öğrencileri değerlendirmek için farklı ölçme tekniklerinden yararlanmayı önerir. • Klasik ölçme ve değerlendirme yaklaşımları yanında yeni ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarının kullanımını da önerir.

30. Güncel Programlardaki Ölçme ve Değerlendirme Sürecinde Becerilere Önem Verilmektedir • Okuduğunu anlama, kritik etme, yorumlama, • Bilgi toplama, analiz etme ve bir sonuca ulaşma, • Grafik ya da tablo halinde verilen bilgilerden sonuç çıkarma, • Gözlem yapma, gözlemlerden sonuca ulaşma, • Günlük hayatta karşılaşılan problemleri çözebilme, • Sahip olduğu bilgileri yeni durumlarda kullanabilme, • Araştırma yapma, • Öğrendikleri ile gerçek yaşam arasında ilişki kurma,

31. Sınıf: 9 Ders: Biyoloji Ünite: Hücre, Organizma ve Metabolizma Kazanım: Hücre zarından madde geçişinin nasıl gerçekleştiğini örneklerle açıklar. GELENEKSEL ÖLÇME DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI • I. ATP miktarı • II. Enzim yoğunluğu • III. Molekül büyüklüğü • IV. Molekül yoğunluğu • Hücre zarından pasif madde taşınmasında • yukarıdakilerden hangisi etkili değildir? • Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II • D) II ve III E) III ve IV Öğrencinin bilgi düzeyini sonuca dayalı olarak ölçüyoruz.

32. YENİ (PERFORMANSA DAYALI) ÖLÇME DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI Sınıf: 9 Ders: Biyoloji Ünite: Hücre, Organizma ve Metabolizma Kazanım: Hücre zarından madde geçişinin nasıl gerçekleştiğini örneklerle açıklar. Performans Görevi Hücre Zarından Madde Geçişi Amaç: Difüzyon ve osmoz süreçlerini anlamak ve uygulamak Problem: Osmoz ve difüzyon hücre dışındaki madde konsantrasyonundan nasıl etkilenir? Hipotez: Öğrencilerden verilen bir konsantrasyondaki şekerli suda 24 saat bekletilen patateslerin nasıl etkileneceğine dair bir hipotez geliştirmeleri istenir. Araç-Gereç: Bir patates, 3 beher, 3 petri kabı, cam karıştırıcı, bıçak, sükroz, kağıt havlu, dereceli silindir. Deney: Öğretmenin yönlendirmesiyle deney gruplar halinde yapılır. Gruplar bu deneyden elde ettikleri verilerin analizi sonucunda ulaştıkları bulgular ışığında hipotezlerini test eder ve vardıkları sonuçları sınıfla paylaşırlar.

33. Geleneksel ölçme değerlendirme araçlarında öğrencinin ne bilmediğini ölçüyoruz. • Alternatif ölçme ve değerlendirme araçlarında öğrencinin ne bildiğini ölçüyoruz. • Geleneksel ölçme değerlendirme araçlarında sadece sonuca dayalı ölçümler yaparken alternatif ölçme ve değerlendirme araçlarında öğrenciyi sürece dayalı ölçüyoruz.

34. ALTERNATİF ÖLÇME-DEĞERLENDİRME • Ölçme ve Değerlendirmede Kullanılan Bazı Araç ve Yöntemler

35. Performans Değerlendirme • Performans değerlendirme, Öğrencilerin, bireysel özellikleri dikkate alınarak, bunları eyleme dönüştürmelerini sağlayacak durum ve ödevleri içerir. • Süreç içine yayılmıştır, zamana bağlı değildir. • Öğrencinin yeni bilgiyi yapılandırmasını gerektirir. • Öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu bilgi ve becerileri nasıl kullanacağını göstermesini ister.

36. Öğrencilerin becerilerini “gerçek yaşam” ortamında değerlendirmeyi hedefler. • Gözlenebilen bir performans veya somut bir ürünle sonuçlanır. • Performans ödevlerinde, tek bir cevap yoktur. Ödevi tamamlamak için değişik yollar bulunmaktadır. Bu nedenle iyi tanımlanmış bir ölçütle değerlendirmelidir. • Başarılı bir değerlendirme yapmak için her bir performans ödevi bir dereceleme ölçeği (rubric) ile eşleştirilmelidir.

37. Yapılacak Değerlendirmenin Performansa Dayalı Değerlendirme Olabilmesi İçin; • Ürün: yazılı bir makale, kompozisyon, grafik çizme, deney düzeneği oluşturma, proje hazırlama, inceleme yazısı yazma vb. • Gözlenebilir performans:Ürünün ortaya konmasında geçen süreç (bir ders veya bir dönem) takip edilerek geri bildirim verilmesi, değerlendirilmesi. • Üst düzey düşünme becerileri: Öğrencilerin bilgiyi aynen aktarmalarından çok bilgiyi edinme, düzenleme, kullanma, kritik etme, yaratıcılığı kullanma vb. üst zihinsel süreçlere dönük olmalıdır. • Grup çalışması ve sosyal beceriler: Grup çalışmasına yatkınlık, başkalarının fikirlerine önem verme, kendini ifade etme, sunum yapabilme vb. becerilerin gelişmesi beklenir. • Disiplinler arası geçişin ve bilgi alış verişinin sağlanmış olması gereklidir.

39. Proje Öğrencilerin grup hâlinde veya bireysel olarak istedikleri bir alan veya konuda inceleme, araştırma ve yorum yapma, görüş geliştirme, yeni bilgilere ulaşma, özgün düşünce üretme ve çıkarımlarda bulunmaları amacıyla ders öğretmeni rehberliğinde yapacakları çalışmalarıdır.

40. Proje • Proje geliştirme süreci uzun, karmaşık ve zorlu bir süreçtir. • Bu ödevler, öğrencilerin yaratıcılık, araştırma, iletişim gibi üst düzey zihinsel becerilerini geliştirir. • Projenin tasarımından ortaya konulmasına kadar geçen süreç, bilimsel süreç basamaklarını içereceğinden bilimsel süreç becerilerinin gelişmesine yardımcı olur.

41. proje • Projeler de performans ödevidir. Ancak daha uzun süreli ve kapsamlı, daha fazla yaratıcılık ya da üst düzey beceri gerektiren performans ödevleridir.

42. Proje • Üst zihinsel beceriler • Öğrenilenleri uygulama • Araştırma ve bilimsel beceriler • Teknoloji kullanma • Problem çözme becerilerinin kullanımına dayalı ortaya ürünler konulması ve bunların sunulmasını içerir.

43. Proje • Proje konuları zümre öğretmenleri tarafından belirlenebileceği gibi öğrenciler de kendi ilgi duydukları alanlara göre bireysel ya da grup olarak proje konusu belirleyebilirler. • Grup halinde yapılacak projelerde gruplardaki öğrencilerin cinsiyet, başarı durumu vb. özellikleri bakımından heterojen olmasına dikkat edilmelidir. • Grup çalışmalarında, ortak bir amaç için işbirliğine dayalı öğrenme yöntemi uygulanır. • Böylece grubu oluşturan bireyler, hem öğrenirler, hem de diğer üyelerin öğrenmesini sağlarlar. Grup üyeleri birbirlerine destek olurlar, takdir ederlerve cesaretlendirirler.

44. Proje • İşbirliğine dayalı öğretme yöntemi, sorumluluk duygusunu geliştirir. • Grup üyeleri aralarında iyi iletişim kurarlar ve çatışmaları en iyi şekilde çözümleyebilirler. • İşbirliğine dayalı öğrenme öğrencide eleştirel düşünme, problem çözme, kalıcı öğrenme, duyuşsal ve sosyal gelişimlerine katkı, bir gruba ait olma duygusu, başkalarına saygı, liderlik, iletişim kurma, öğretmenden bağımsız öğrenebilme, risk alma gibi becerilerin gelişimine ortam sağlar.

45. Proje • Grup çalışmalarında grup üyelerinin görev dağılımı projenin her aşaması için net olarak yapılmalıdır. • Görev dağılımı grup üyeleri tarafından yapılarak öğretmenin onayı alınır. • Projenin her aşamasında görevlerin yapılıp yapılmadığı aşamanın bitiminde öğretmen tarafından kontrol edilir ve grup üyelerine geri bildirim verilir. Görevini yeterince yerine getirmeyen öğrencilerin bireysel özelliklerine de dikkat edilerek gerekli önlemler alınır.

46. Proje • Öğrenci merkezli bir öğrenme yöntemi olan projebireysel ve grup etkinlikleri için uygundur. Bilimsel süreç ve bilimsel düşünme becerilerinin, yaratıcılığın, iletişimin, eleştirel düşünmenin, ilgi ve motivasyonun geliştirilmesi açısından son derece önemlidir. • Bütün araştırma projelerinde bir takım temel ortak noktalar vardır. Bunlar: • Bir konunun seçilerek problemin tanımlanması, • Bu problemi cevaplayabilmek için kullanılan yöntem, • Yöntem sonucunda elde edilen bulgular ve bunların yorumlanmasını içeren son bölüm.

47. Projeyi oluşturan öğeler 1- Konunun seçilmesi 2- Amacın belirlenmesi 3- Bilgi toplama 4- Deney yapma 5- Bulgular ve tartışma

48. Açık Uçlu Sorular Soru sorma tekniğine ilişkin bazı temel hatırlatmalar 1. Soru sorma tekniği öğretme etkinliğinin temelini oluşturmaktadır. 2. Öğretmenler sorularıyla öğrencilerin yaratıcı, kritik ve analitik düşünmelerini geliştirebilir. 3. Öğrencilerin öğrenmeleriyle öğretmenin soru sorma tekniği kullanma sıklığı arasında pozitif ilişki vardır.

49. 4.Öğretmenler günde 300 ile 400 arasında soru sormaktadırlar. 5. Tecrübeli öğretmenlerin daha fazla soru sordukları gözlenmiştir. 6. Öğretmenler soru sorma tekniğini genellikle öğrencilerin anlamada zorlandıkları konuları tespit etmek ve öğrendiklerini hatırlamak için kullanmaktadırlar. 7. Öğretmenlerin öğrencilerini düşünmeye yönlendirici soru sordukları az gözlenmiştir.

50. Açık uçlu soruların özellikleri • Tek ve son doğru cevabı yok • Yeni soruları beraberinde getirerek tartışma ortamı yaratır. • Yüksek düşünme becerisi gerektirir: Analiz, tahmin, değerlendirme • Önemli fikirleri transfer eder.