Ysgol Maliele

1. Ysgol Maliele Teimlad rhyfedd oedd troedio’r llwybr i gyfeiriad Ysgol Maliele ar y bore cyntaf. Roedd y cyfan yn gyfarwydd rhywsut gan fod plant ac athrawon Maliele wedi anfon lluniau o’u hysgol ers i’n dwy ysgol gefeillio. A hithau bron yn wyth o’r gloch galwodd Mrs. Mahloane ar bawb i’w rhesi. Y cylch haearn yn hongian ar y goeden yw “cloch” yr ysgol. Ar ddydd Sul mae hi hefyd yn gloch yr eglwys. Plant yn cyrraedd Ysgol Maliele yn y bore.

2. Aeth pawb i’w le yn ddi – lol ac yn fuan iawn doedd dim smic i’w glywed. Mae diwrnod Maliele hefyd yn dechrau gyda gwasanaeth syml, canu emyn a dweud gweddi. Mae eu ffordd hwy o weddio yn wahanol i’n ffordd ni. Disgyblion dosbarth 7 yn gweddio

3. Mae plant Lesotho yn dechrau’r ysgol pan yn 6 oed ac yn treulio 7 mlynedd yn yr ysgol gynradd. Mae’r dosbarthiadau, fel ym mhob ysgol yn Lesotho, yn llawn iawn: • DosbarthOedDisgyblionAthrawon • 6+ 39 Mrs Malinkeng Mahloane (Prifathrawes) • 7+ 33 Miss Florina Machai • 3 8+ 57 Miss Mahthatisi Mohapi • 9+ 59 Mr Morake Mashobane • 10+ 50 Mrs Mpepuoa N Koebe • 11+ 47 Miss Makhauheto Thamae • 12+ 37 Mrs Lifelile Mahomo ( Dirpwy Bennaeth) • Cyfanswm= 322

4. Athrawon Ysgol Maliele gyda Mrs. Mahloane yn y canol a Mrs Mahomo y dirprwy yn gwisgo’r het. Mae gan dosbarthiadau 1, 2 a 7 eu hystafelloedd dosbarth eu hunain, ond mae’n rhaid i’r pedwar dosbarth arall rannu neuadd yr ysgol – un dosbarth ym mhob cornel. 213 o blant yn rhannu un ystafell! Dau o ddosbarthiadau’r neuadd

5. Rhaid talu am fynd i’r ysgol yn Lesotho. Nid yw rhai teuluoedd yn gallu fforddio’r taliad o 110 Moloti y flwyddyn (£11) ac felly nid yw’r plant yn mynd i’r ysgol ambell flwyddyn. Mae’n beth cyffredin i’r bechgyn golli’r ysgol am flwyddyn neu ddwy oherwydd mae eu hangen i ofalu am y gwartheg a’r defaid yn ystod y dydd. O’r herwydd ceir nifer o fyfyrwyr 18 oed yn yr un dosbarth â phlant 12 oed. Mae Thakamasopha (15 oed) a Nyenyane (18 oed) yn nosbarth 7.

6. Mae Ysgol Maliele yn dlawd iawn o’i chymharu ag Ysgol Corn Hir. Mae prinder adnoddau mawr yno. Yn wir, ychydig o’r plant sydd â chadair i eistedd arni, a does gan neb bron fwrdd i bwyso arno wrth ysgrifennu.

7. Does dim lluniau ar furiau’r dosbarthiadau na silffoedd i ddal llyfrau, dim pensiliau lliwio, paent nag offer mesur, ac mae cyfrifiaduron yn perthyn i fyd gwahanol iawn. Disgyblion dosbarth 3 yn defnyddio cerrig i’w helpu i weithio allan symiau rhannu. Yr unig bel yn yr ysgol oedd tiwban rwber wedi’i lapio mewn cadachau.

8. Yn ystod amser egwyl mae cowt Ysgol Maliele, fel cowt Ysgol Corn Hir a phob ysgol ar draws y byd yn llawn o swn a miri plant yn chwarae’n hapus ac yn falch o gael seibiant o’u gwersi. Bechgyn yn dawnsio ac yn taro un goes yn erbyn y llall. Mae gwisgo’r rhan uchaf o esgidiau glaw yn helpu i chwyddo swn y taro tra’n arbed y coesau ar yr un pryd. Pa adar mae’r genethod yn ddynwared?

9. Mae plant Ysgol Maliele yn cael cinio ysgol fel plant Corn Hir. Does dim cegin yn yr ysgol i ddarparu’r bwyd, mae’n cael ei wneud yng nghartrefi dwy o wragedd y pentref. Am hanner dydd daw Mrs. Ramataboc a Mrs Shakhane ar hyd y llwybr o’r pentref, y ddwy yn rowlio berfa yn llawn o papa. Fesul dosbarth, pawb gyda’i bowlen wag, mae’r plant yn mynd at y ddwy ferfa i gael llwyaid o papa ac ychydig o fresych. Disgyblion dosbarth 1 yn mwynhau papa i ginio.

10. Roedd ymateb y plant i’r anrhegion oddi wrth plant ac athrawon Corn Hir yn fythgofiadwy. Mrs Mahloane yn dangos y llyfr newydd am Gymru i rai o ddisgyblion dosbarth 2 Ffrindiau newydd Angharad, y ddol o Gymru Tim pel-droed Ysgol Maliele gyda’u pel newydd o siop Look Around

11. Rhoi gwynt yn y glôb ac wedyn dilyn y daith o Gymru i Lesotho. Bu bron i’r hogiau golli arnynt eu hunain yn gyfan gwbl o weld y bel-droed o siop Look Around, Llangefni. Trefnwyd gem yn erbyn tim o fechgyn y pentref. Fe sgoriodd Lekunta ( trowsus llaes) o’r gic gornel hon. Sgoriodd 4 gôl i gyd – ac yntau’n dreodnoeth!

12. Beth ydych chi’n feddwl o’r gôl a chyflwr y cae? Tim pel-droed bechgyn y pentref.

13. Sut ysgol yw Ysgol Maliele? • Er gwaethaf y: • diffyg adnoddau mwayf sylfaenol • nifer o blant yn y dosbarthiadau • craciau yn y waliau • to yn gollwng dŵr • tyllau mawr yn y lloriau • Mae plant Ysgol Maliele yn: • hapus iawn • gwrtais ac ufudd • dangos parch mawr i’w hathrawon • gweithio’n galed • dangos balchder yn eu llyfrau gwaith • gweld gwerth yn y cyfle mae addysg yn ei gynnig iddynt • Roedd yn bleser ac yn anrhydedd cael bod yn eu mysg.