Dlaczego klimat się zmienia?

1. www.biomasa.org/edukacja Prezentacja przygotowana w ramach projektu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska współfinansowanego przez NFOŚiGW. Dlaczego klimat się zmienia? prezentacja dla uczniów szkół gimnazjalnych

2. Wprowadzenie Wiele się słyszy ostatnio o: • ekstremalnych zjawiskach pogodowych takich jak powodzie, fale upałów, huragany i sztormy; • globalnym ociepleniu; • efekcie cieplarnianym; • redukcji emisji gazów cieplarnianych. Jaki związek mają te zjawiska ze zmianami klimatycznymi? Na początku odpowiedzmy na pytanie: • co to jest pogoda i co to jest klimat? www.biomasa.org/edukacja

3. Pogoda to ogół zjawisk atmosferycznych, zachodzących w danej chwili w dolnych warstwach atmosferynad danym obszarem. Parametry służące do opisu pogody to: • temperatura powietrza, • wilgotność powietrza, • ciśnienie atmosferyczne, • opady atmosferyczne, • zachmurzenie, • siła i kierunek wiatru. www.biomasa.org/edukacja

4. Courtesy of DOE/NREL Klimat to następstwo typów pogody, charakterystyczne dla danego miejsca w cyklu rocznym; inaczej „przeciętna pogoda”, występująca na danym obszarze. Zapamiętaj: • pogoda zmienia się w cyklu dobowym i rocznym, • klimat potrzebuje minimumkilku dziesięcioleci by się zmienić. www.biomasa.org/edukacja

5. Czynniki kształtujące klimat • położenie geograficzne, • rzeźba terenu, • wysokość n. p. m., • odległość od mórz i oceanów, • prądy morskie, • szata roślinna, • pokrywa śnieżna, • działalność człowieka www.biomasa.org/edukacja

6. System klimatyczny to wysoce złożony system, którego głównymi komponentami są: • atmosfera, • hydrosfera, • kriosfera, • powierzchnia lądów, • biosfera oraz interakcje między nimi. www.biomasa.org/edukacja

7. www.biomasa.org/edukacja

8. Courtesy of DOE/NREL Rola atmosferyw kształtowaniu klimatu Atmosfera ziemska jak parasol chroni naszą planetę przed szkodliwym promieniowaniem z kosmosu i umożliwia życie na Ziemi. Troposfera to część atmosfery przylegająca do powierzchni Ziemi. W troposferze zachodzą procesy mające wpływ na pogodę i klimat. www.biomasa.org/edukacja

9. Courtesy of DOE/NREL Zmiany klimatu Klimat ewoluuje na skutek własnej wewnętrznej dynamiki oraz pod wpływem takich czynników zewnętrznych, jak: • erupcje wulkanów, • zmiany w nasłonecznieniu, • czy efekty działalności człowieka. Bardzo istotną zmianą klimatycznąbył koniec epoki lodowcowej przedokoło 10 000 lat. www.biomasa.org/edukacja

10. Courtesy of DOE/NREL Zmiany klimatu w XX wieku Spowodowane były głównie działalnością człowieka i następowały w wyjątkowo szybkim tempie. Zaobserwowano między innymi: • wzrost średniej temperatury na Ziemi o około 0,6° C, • topnienie lodowców, • podnoszenie się poziomu wody wmorzach i oceanach - średnio o 10-20 cm, • wzrost częstotliwości i intensywnościekstremalnych zjawisk pogodowych. www.biomasa.org/edukacja

11. Huragany W ostatnich dziesięcioleciach znacznie wzrosła liczba najgwałtowniejszych huraganów, które w pięciostopniowej skali Saffira-Simpsona są zaliczane do 4. i 5. kategorii. W 2005 roku nad Zatoką Meksykańską i wybrzeżem Stanów Zjednoczonych przeszły huragany Katrina i Wilma, z których pierwszy był najkosztowniejszym, a drugi najsilniejszym w dziejach. www.biomasa.org/edukacja

12. Courtesy of DOE/NREL Działalność człowieka a zmiany klimatu Obecnie obserwowane zmiany klimatu zachodzą na skutek takich działań człowieka, jak: • emisje gazów cieplarnianych,które gwałtownie wzrosły od czasów rewolucji przemysłowej (połowa XVIII wieku) w związkuz powszechnym wykorzystaniem paliw kopalnych, • wylesienia, • zmiany sposobu użytkowania gruntów. www.biomasa.org/edukacja

13. Courtesy of DOE/NREL Co to są gazy cieplarniane? Gazy cieplarniane to składniki atmosfery, które mają zdolność zatrzymywania energii słonecznej w obrębie atmosfery ziemskiej. Zaliczamy do nich: • parę wodną, • dwutlenek węgla, • ozon, • metan, • podtlenek azotu, • freony i inne gazy przemysłowe. www.biomasa.org/edukacja

14. Znaczenie gazów cieplarnianych • niektóre z nich są naturalnymi składnikami atmosfery – np. para wodna, • dzięki ich obecności w atmosferze na Ziemi panują warunki klimatyczne umożliwiające rozwój życia, • w efekcie wzrostu zawartości gazów cieplarnianych w atmosferze pogłębia się zjawisko efektu cieplarnianego i następuje globalne ocieplenie www.biomasa.org/edukacja

15. Efekt cieplarniany to zjawisko polegające na zatrzymywaniu przez gazy cieplarniane części energii, która wcześniej dotarła do Ziemi w postaci promieniowania słonecznego. • promieniowanie słoneczne przechodzi przez atmosferę i ogrzewa powierzchnię Ziemi, • ogrzana Ziemia wypromieniowuje ciepło, • promieniowanie cieplne jest pochłaniane przez gazy cieplarniane i ponownie emitowane do powierzchni Ziemi Efekt cieplarniany jest zjawiskiem naturalnym, jednak pod wpływem działalności człowieka przybiera na sile. www.biomasa.org/edukacja

16. Gazy cieplarniane tworzą barierę zatrzymującą ciepło w atmosferze ziemskiej. www.biomasa.org/edukacja

17. Zmiany składu atmosfery www.biomasa.org/edukacja

18. Wzrost stężenia CO2 Od 1958 roku na szczycie góry Mauna Loa na Hawajach, na wysokości około 4000 m n. p. m. wykonywane są pomiary stężenia CO2 w atmosferze. Wyniki pomiarów dokonywanych w miejscu oddalonym od lokalnych źródeł zanieczyszczeń wyraźnie wykazują wzrost stężenia CO2 w atmosferze. www.biomasa.org/edukacja

19. Źródła emisji CO2 www.biomasa.org/edukacja

20. Courtesy of DOE/NREL Courtesy of DOE/NREL Jakie działania człowieka są źródłem emisji gazów cieplarnianych? • dwutlenku węgla – spalanie paliw kopalnych, karczowanie lasów • metanu - spalanie paliw kopalnych, hodowla bydła, uprawy ryżu, składowiska odpadów • podtlenku azotu – spalanie paliw kopalnych, stosowanie nawozów azotowych, przemysł chemiczny www.biomasa.org/edukacja

21. © Marek Cios Prognozy na przyszłość • klimat powoli reaguje na bodźce - nawet gdyby zupełnie wstrzymano emisje gazów cieplarnianych, temperatury rosłyby jeszcze przez wiele lat i jeszcze przez wiele lat następowałyby zmiany klimatyczne, • ograniczenie emisji gazów cieplarnianych napotyka jednak rozmaite trudności - tym bardziej więc należy oczekiwać kontynuacji zmian klimatu w przyszłości www.biomasa.org/edukacja

22. Courtesy of DOE/NREL Prognozy na przyszłość • temperatury nadal będą rosły – do końca obecnego stulecia temperatura podniesie się o 1,4-5,8 st. C w stosunku do roku 1990, • poziom wody w morzu będzie się podnosił- między rokiem 1990 a 2100 wzrośnie on o 9-88 cm, • pogodowe ekstrema będą występowały coraz częściej – różne regiony ucierpią od powodzi lub susz, fali upałów, huraganów czy też tajfunów www.biomasa.org/edukacja

23. © Marek Cios Skutki zmian klimatu • skutki zmian klimatycznych zagrażają środowisku naturalnemu, • mogą okazać się niebezpieczne dla wielu gatunków roślin i zwierząt oraz całych ekosystemów, • a także dla zdrowia, życiai działalności gospodarczej ludzi www.biomasa.org/edukacja

24. © Marek Cios Courtesy of DOE/NREL Przewidywane zmiany klimatyczne będą miały wpływ na • zdrowie ludzi, • rolnictwo, • zasoby leśne, • zasoby wodne, • tereny przybrzeżne, • ekosystemy i poszczególne gatunki www.biomasa.org/edukacja

25. Wpływ zmian klimatu na człowieka • zalanie zamieszkanych terenów przybrzeżnych, • rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych, • ekstremalne zjawiska pogodowe zagrożeniem dla życia, zdrowia i mienia człowieka, • niedobór wody pitnej, • zmiany zasięgu upraw, • pustynnienie żyznych terenów uprawnych, • konieczności prowadzenia nawadniania na większą skalę, • negatywne konsekwencje dla turystyki www.biomasa.org/edukacja

26. Courtesy of DOE/NREL Wpływ zmian klimatu na biosferę • zmiany zasięgu gatunków i ekosystemów – rośliny i zwierzęta będą zmuszone do przenoszenia się na nowe obszary, • zanikanie ekosystemów – np. górskich lasów tropikalnych, • wymieranie gatunków, które nie przystosują się do zbyt szybkich zmian lub nie zdołają dotrzeć do nowych siedlisk, • zwiększenie zagrożenia dla lasów, które będą narażone na pożary, susze oraz choroby, • zamieranie raf koralowych www.biomasa.org/edukacja

27. Świat wobec zmian klimatu Zmiany klimatu wywołały reakcję społeczności międzynarodowej: • w 1992 roku podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro przedstawiciele 154 państw podpisali Ramową Konwencję w sprawie Zmian Klimatu, • w 1997 roku Konwencję uzupełniono o Protokół z Kioto w którym sygnatariusze zobowiązali się do zredukowania emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 5% w latach 2008-2012. www.biomasa.org/edukacja

28. Courtesy of DOE/NREL Jak każdy z nas może ograniczać emisje gazów cieplarnianych? • oszczędzając energię: wyłączaj sprzęt, z któregonie korzystasz, zakręcaj niepotrzebnie lejącą się wodę, wybierz transport publiczny zamiast samochodu, • kupując energooszczędny sprzęto jak najwyższej klasieefektywności energetycznej, • informując innych o skutkachzmian klimatu i o tym, jak mogą im przeciwdziałać www.biomasa.org/edukacja

29. Courtesy of DOE/NREL Courtesy of DOE/NREL Sposoby ograniczania emisji gazów cieplarnianych • wykorzystanie odnawialnychźródeł energii, • efektywniejsze wykorzystanie konwencjonalnych źródeł energii, • stosowanie nowych energooszczędnych technologii, • ochrona istniejących lasów i prowadzenie nowych nasadzeń, • poprawa izolacji cieplnej budynków www.biomasa.org/edukacja