460 likes | 1.05k Views
TROMBOFİLİLER ve GEBELİK KAYIPLARI. Prof Dr Reyhan Küçükkaya. İstanbul Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ABD-Hematoloji BD. Trombo-embolik olaylar en önemli ölüm sebebidir.
E N D
TROMBOFİLİLER ve GEBELİK KAYIPLARI Prof Dr Reyhan Küçükkaya İstanbul Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ABD-Hematoloji BD
Trombo-embolik olaylar en önemli ölüm sebebidir • ABD’de her yıl 2 milyon kişide venöz tromboz gelişmekte, bunların 600.000’inde pulmoner emboli eşlik etmektedir. Conde, ID, Lopez JA: Hematology, 2004
ABD her yıl 200.000 kişi pulmoner emboli nedeniyle hayatını kaybetmektedir • Hastanede yatan her 500 hastadan biri VTE ile hayatını kaybetmektedir
İnsidens / 100.000 / Yıl YAŞ 0-14 15-24 25-39 40-54 MI 0.1 0.7 18.6 175.6 İnme 1.0 1.9 6.6 45.4 VTE 0.6 20.2 39.3 74.2 Central Bureau of Statistics, Utrecht, 1994
İnsidens / 100.000 / Yıl YAŞ 0-14 15-24 25-39 40-54 MI 0.1 0.7 18.6 175.6 İnme 1.0 1.9 6.6 45.4 VTE 0.6 20.2 39.3 74.2 Central Bureau of Statistics, Utrecht, 1994
TROMBOFİLİ (Tromboza eğilim) • Kalıtsal Trombofili • Edinsel Trombofili
Edinsel Trombofili Nedenleri-I • İleri yaş • Obezite • Gebelik • İmmobilizasyon • Travma • Cerrahi girişim • Sigara içme • Hormon tedavisi • Kemoterapi/radyoterapi
Edinsel Trombofili Nedenleri-II • Antifosfolipid sendromu ve sistemik lupus eritematozus • Diabetes Mellitus, hiperlipidemiler, nefrotik sendrom, • Vaskülitler (Behçet hastalığı, PAN, Wegener granülomatozu...) • Maligniteler • Mikroanjiopatik hemolitik anemi sendromları (TTP, HUS, DIC) • Paroksismal nokturnal hemoglobinüri
ANTİFOSFOLİPİD SENDROMU Hem arteriyel hem de venöz sistemi tutan trombozlar ve tekrarlayan düşüklere neden olur • 50 yaşın altında yeni tanımlanmış iskemik SVA olgularının %30’undan • DVT olgularının %15-20’sinden • Tekrarlayan düşüklerin %5-15’inden AFS sorumludur
J Thromb Haemost 2006,4:295-306 2006 AFS Kriterleri:Klinik Tromboz:Arteriyel, venöz veya küçük damar trombozuna yol açan 1 veya atak Histopatolojik incelemede damar duvarında inflamasyon olmamalı Gebelik Morbiditesi: • <10 haftada açıklanamayan 3 veya spontan fetüs kaybı • >10. haftada morfolojik olarak normal olduğu gösterilmiş 1 veya fetüs kaybı • >34. haftada preeklampsi, eklampsi veya plasental yetersizlik sonucu fetüs kaybı veya prematüre doğum
2006 AFS Kriterleri: Laboratuar* • AKLA IgG ve IgM yüksekliği (40 GPL veya MPL) • Lupus Antikoagülanı pozitifliği (ISTH kriterlerine göre) • Anti-2 GPI IgG veya IgM antikorlarının 99. persentil üzerinde pozitif olması * Testlerin 12 hafta arayla 2 veya daha fazla ölçümde pozitif olması gerekli J Thromb Haemost 2006,4:295-306
KML- Dışı Miyeloproliferatif Hastalıklar • Ph kromozomu negatiftir • Lösemiye dönüşüm riski <%1 • Trombotik komplikasyonlar (1/3 venöz) önemli bir morbidite ve mortalite nedenidir Campbell PJ ve ark NEJM, 2006
Miyeloproliferatif Hastalıklar • PV ve ET’de sekonder nedenleri dışlamak son derece zordur Trombosit milyonerlerinin %40’ı sekonder trombositozdur • Batın içi tromboz gelişen olgularda hipersplenizm PV ve ET tanısını zorlaştırır
JAK-2 Reseptörü • EPO, G-CSF, GM-CSF, TPO, IL-3 reseptörlerinin sinyallerini iletir
JAK-2 V617F Mutasyonu JAK2 V617F pozitifliği • Polisitemia vera: %95 • Esansiyel trombositemi: %50 • Idiopatik miyelofibroz: %50 Sekonder polisitemi ve reaktif trombositozda görülmez
KALITSAL TROMBOFİLİ • Antitrombin eksikliği • Protein C eksikliği • Protein S eksikliği • FV Leiden mutasyonu • Protrombin G20210A • Hiperhomosisteinemi
Tromboz % 20 - 40 10 - 20 6 3 1 - 2 1 Genel % 3.6 - 6 5-10 1 - 2.3 0.2 -0.4 0.1 - 0.5 0.02 - 0.1 FVL HHS P-20210 A PC eks. PS eks. AT eks.
Tromboz riski FVLeiden heterozigot x 4-7 FV Leiden homozigot x 80 P-20210 Ax 2-5 Hiperhomosisteinemi x 2-6 Oral kontraseptif kullanımı x 4 FVL+ P-20210 A x 20 FVL+ hiperhomosisteinemi x 21.6 FVL+ oral kontraseptif kul. x 35 FVL+ sigara kullanımı x 30
Trombofili ve Gebelik • Trombofilik risk faktörü • Gebelik oluşumunu engelleyebilir • Gebelik kaybına neden olabilir • Gebelik sırasında-postpartum dönemde annede tromboz gelişme riskini arttırır
Birinci trimester gebelik kayıplarında etyolojik değerlendirme
İkinci trimester gebelik kayıplarında etyolojik değerlendirme
Üçüncü trimester gebelik kayıplarında etyolojik değerlendirme
Tekrarlayan gebelik kayıplarında etyolojik değerlendirme • Kadınların %9-13’ü klinik olarak tanımlanmış tek gebelik kaybı, %5’i 2 veya daha fazla gebelik kaybı,%1-2’si ise 3 veya daha fazla gebelik kaybı yaşar • Gebelik kaybının nedeni olguların %50’sinde açıklanamamaktadır • Kromozomal bozukluklar, anatomik veya yapısal nedenler dışında neden- sonuç ilişkisini göstermek güçtür
Tekrarlayan gebelik kayıplarında etyolojik değerlendirme • Plasental intervillöz alan ile uterus spiral arterlerinin teması en erken 8. haftada (8-10. haftalarda) olmaktadır • Bu dönemde yolk sac dolaşımında arteriyel sinyal kaybolmakta, umbliko-plasental akım başlamaktadır • Annede trombofilik bir defekte bağlı vasküler trombozlar ile gebelik kaybı ancak 10 haftadan sonra mümkündür
Tekrarlayan gebelik kayıplarında trombofili • Antifosfolipid sendromu, SLE ve miyeloproliferatif hastalıklar gibi edinsel trombofilik durumlarda infertilite ve gebeliğin her haftasında kayıp olabilir • (tromboz dışı nedenler ön plandadır)
Tekrarlayan gebelik kayıplarında trombofili • Ağır antitrombin ve protein C eksiklikleri veya kombine eksikliklerde gebelik kaybı riski yüksektir • Toplumda belli bir sıklığa ulaşmış heterozigot FV Leiden, protrombin gen mutasyonu gibi durumların gebelik kayıplarıyla ilişkisi şüphelidir
Kalıtsal trombofili kimlerde araştırılmalıdır? • Neonatal tromboz • 40 yaşından önce tromboz • Ailede tromboz öyküsü • Tekrarlayıcı veya masif tromboz • Alışılmadık bölgelerde tromboz • Tekrarlayan gebelik kayıpları • Warfarine bağlı deri nekrozu
Gebelikte VTE ilk atağını geçiren hastada trombofili testleri bakılmalı mı? • Bu hastalar genç hasta grubunu oluşturduğundan bakılmalı • İdiopatik değil, provoke tromboz grubuna gireceği için gebelik+postpartum korunması dışında ağır trombofilide bile hayat boyu antikoagülan gerekmez • Ailede etkilenmemiş bireylerin pasif korunması için önemlidir
Hormonal kontrasepsiyon yapılacak hastalara trombofili için araştırma yapalım mı? • FV Leiden toplum sıklığı %5: kadınların %5’ini efektif bir kontrasepsiyon yönteminden mahrum etmek uygun değil • Gereksiz uygulamalara bağlı kanama riski artabilir • Aile öyküsü ve geçirilmiş VTE atağı önemlidir Vandenbroucke et al, BMJ 1996
Faktör V Leiden mutasyonu Protrombin gen mutasyonu Faktör V H1299R mutasyonu Faktör XIII V34L Beta Fibrinojen -455 G/A PAI-1 4G/5G HPA1 a/b MTHFR C677T mutasyonu MTHFR A1298C mutasyonu ACE I/D Apo B R3500Q Apo E codon 112 Apo E codon 158
HOMOSİSTİNÜRİ: • Sistatyonin sentaz enziminin homozigot eksikliği ile oluşur • Lens ektopisi, iskelet anomalileri, zeka geriliği vardır • Plazmada homosistein>1000 mol/L’dir, idrarda homosistein bulunur • 2.-3. dekatta ağır trombozlar en önemli mortalite nedenidir
Hiperhomosisteinemi Kalıtsal Nedenler • Sistatyonin sentaz eksikliği • Metyonin sentaz eksikliği • Metilen tetrahidrofolat redüktazenziminin termolabil varyantı ???
Hiperhomosisteinemi: Edinsel Nedenler • Folik asit, vit B12, vit B6 eksiklikleri • Kronik böbrek yetersizliği • Hipotiroidizm • Karsinomlar (meme, over, pankreas) • Akut lenfoblastik lösemi • İlaçlar (metotreksat, fenitoin, teofilin) • Sigara kullanımı
Trombofili Paneli • Lupus antikoagülanı • AKLA IgG • AKLA IgM • Anti-B2 GPI IgG • Anti-B2 GPI IgM • ANA, anti-DNA • Paterji testi • FV Leiden mutasyonu • Protrombin G20210A • Protein C aktivitesi • Protein S aktivitesi • AT aktivitesi • Açlık homosistein düzeyi
Trombofili testlerini çalışan laboratuar • Deneyimli olmalıdır • Testleri bu konuda uzman kişiler yapmalı ve denetlemelidir • Uluslararası standartları takip etmelidir • İç ve dış denetimleri uygun şekilde yapılmalıdır • Klinisyen ile yakın işbirliği içinde olmalıdır