Download
1 / 29
E N D
Na całym świecie każdego roku w wyniku działalności człowieka bezpowrotnie giną tysiące gatunków zwierząt i roślin. Ważnym czynnikiem powodującym zagrożenie dla rzadkich gatunków jest niekontrolowany handel. Zwierzęta są albo zabijane dla cennych części ich ciała albo chwytane i przewożone do dalekich krajów ku uciesze kolekcjonerów. Egzotyczne okazy najczęściej pochodzą z ubogich krajów Afryki, Południowej Ameryki, Dalekiego Wschodu. Tam można je kupić za grosze, a klienci płacą handlarzom czasem nawet tysiące dolarów. W bogatych krajach zachodnich rosło zapotrzebowanie na dzikie zwierzęta i rośliny egzotyczne, a także na niektóre ich części, takie jak skóry i futra, kość słoniowa czy też kości tygrysa i rogi nosorożca (używane w medycynie naturalnej jako afrodyzjaki). Za egzotyczne okazy papug kolekcjonerzy gotowi są zapłacić i kilka tysięcy dolarów. Taki los spotyka przede wszystkim egzotyczne ryby, kolorowe ptaki, gady i płazy. W celu ograniczenia handlu zwierzętami zagrożonymi wyginięciem większość krajów (w tym Polska) podpisało tzw. Konwencję Waszyngtońską, która nakłada liczne ograniczenia na przewożenie zwierząt przez granice.
Konwencja Waszyngtońska • W dniu 3 marca 1973 roku w Waszyngtonie została sporządzona Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, zwana jest Konwencją Waszyngtońską lub w skrócie CITES.
Dlaczego powstała Konwencja? • Przyczyną ustanowienia Konwencji CITES jest rosnące zagrożenie dla występowania w warunkach naturalnych wielu gatunków fauny i flory. Szacuje się, że handel ginącymi gatunkami przynosi w skali świata miliardy dolarów zysku, co wg danych Interpolu, plasuje to zjawisko na drugim miejscu po handlu narkotykami i bronią. Proceder, który obejmuje setki milionów okazów roślin i zwierząt, jest obok niszczenia naturalnych siedlisk największym niebezpieczeństwem dla przetrwania większości dzikich gatunków. Zjawisko to ma również swoje konsekwencje społeczne. W efekcie nadmiernej eksploatacji i niekontrolowanego handlu ginącymi gatunkami mieszkańcy państw rozwijających się tracą środki do życia, żywność i artykuły medyczne. Dlatego ochrona różnorodności biologicznej, w tym gatunków dzikich roślin i zwierząt, stała się właśnie przedmiotem międzynarodowej współpracy.
Konwencja stwierdzając na wstępie, że: • Dzikie zwierzęta w ich wielorakich, pięknych i różnorodnych formach stanowią niezastąpiona część naturalnych systemów przyrody ziemskiej, która musi być zachowana dla obecnych i przyszłych pokoleń; • Stale wzrasta wartość dzikich zwierząt z punktu widzenia estetyki, nauki, kultury, rekreacji i ekonomiki; • Społeczeństwa i państwa powinny być najlepszymi obrońcami własnej dzikiej zwierzyny; • Współpraca międzynarodowa jest podstawowym czynnikiem ochrony niektórych gatunków dzikich zwierząt przed nadmierną eksploatacją powodowaną handlem międzynarodowym;
uznała za pilne poddanie ścisłej reglamentacji handlu tymi wszystkimi gatunkami zwierząt, które są zagrożone wyginięciem i są lub mogą być przedmiotem handlu.
CITES (Konwencja Waszyngtońska) to: - 25 artykułów tekstu Konwencji,- 79 Rezolucji Konferencji Stron,- kilkadziesiąt Decyzji Konferencji Stron,- Notyfikacje do Stron wydawane przez Sekretariat CITES,a przede wszystkich prawo krajowe ponad 160 państw-Stron Konwencji...
Cel: • celem jest ochrona dziko występujących populacji zwierząt i roślin gatunków zagrożonych w skali świata wyginięciem poprzez kontrolę i ograniczanie międzynarodowego handlu żywymi zwierzętami i roślinami, rozpoznawalnymi ich częściami i produktami pochodnymi, takimi jak np.: wyroby skórzane, drewniane, instrumenty muzyczne, kości, muszle, nasiona, produkty żywnościowe lub medyczne.
CITES przewiduje różne stopnie ochrony dla ponad 30 tys. gatunków zwierząt i roślin. Do Konwencji przystąpiło 169 państw (dane aktualne na listopad 2005). Została sporządzona w Waszyngtonie, w dniu 3 marca 1973 roku, a Polska ratyfikowała ją 12 grudnia 1989 roku. Natomiast weszła w życie w Polsce 12 marca 1990 roku.
Zapisy Konwencji Mechanizm działania Konwencji polega na poddaniu międzynarodowego handlu dzikimi gatunkami odpowiedniej kontroli. System kontroli przewiduje, że import oraz eksport (reeksport) gatunków objętych konwencją możliwe są jedynie po uzyskaniu odpowiednich zezwoleń lub świadectw. Gatunki te zostały zamieszczone w trzech załącznikach Konwencji: • Załącznik nr 1 zawiera listę gatunków zagrożonych wyginięciem. Obrót okazami tych gatunków stanowi przedmiot szczególnie ścisłej regulacji i dopuszczony jest jedynie w wyjątkowych okolicznościach (nigdy do celów komercyjnych). • Załącznik nr 2 obejmuje gatunki, którym wymarcie obecnie nie zagraża, jednak mogą się znaleźć w niebezpieczeństwie, jeżeli obrót okazami tych gatunków nie będzie przedmiotem ścisłej regulacji. • Załącznik nr 3 zawiera gatunki, w stosunku do których handel został poddany kontroli na wniosek chociaż jednej ze stron konwencji.
W przypadku okazów gatunków objętych załącznikiem I konwencja uzależnia ich przemieszczanie przez granice państwowe od uzyskania dwóch dokumentów: zezwolenia eksportowego i zezwolenia importowego wydawanych przez dwa uczestniczące w handlu państwa. System podwójnych zezwoleń zapewnia zgromadzenie bardziej kompletnych i wszechstronnych informacji odnoszących się do różnych aspektów ochrony gatunku, a także skuteczniej zapobiega działalności sprzecznej z prawem. • Zasadnicza różnica w kontroli handlu okazami gatunków objętych załącznikiem II porównaniu z załącznikiem I polega na wyeliminowaniu zezwolenia importowego, co oznacza, że zarówno organ naukowy, jak i organ administracyjny państwa importu nie podejmują żadnych formalnych decyzji odnośnie statusu gatunków, które są importowane. • W przypadku importu okazów gatunków objętych załącznikiem III trzeba uzyskać i przedstawić jeden (lub dwa) spośród trzech dokumentów: świadectwo pochodzenia; zezwolenie eksportowe w przypadku okazów pochodzących z państwa, które włączyło dany gatunek do załącznika III; świadectwo reeksportu.
Konwencja zawiera również postanowienia, których celem jest uniemożliwienie sfałszowania zezwoleń i świadectw oraz zapobieganie ich wielokrotnemu użytkowaniu. Każdy dokument powinien posiadać tytuł konwencji, nazwę i pieczęć organu administracyjnego, który go wydał oraz specjalny numer kontrolny,a każda kopia powinna być oznaczona jako kopia.
Konwencja ta: • podnosi znaczenie dzikich zwierząt i roślin oraz tworzy moralną atmosferę potępienia dla niszczącego zagrożone gatunki procederu odławiania ich w dzikim stanie i sprzedaży ich do ogrodów zoologicznych, sklepów z pamiątkami, prywatnych ogrodów i kolekcjonerów, • w kilku załącznikach wymienia kilkaset gatunków zwierząt i roślin, których eksport lub import wymaga pozwolenia organów ochrony przyrody (zezwolenia importowego lub eksportowego), po spełnieniu określonych warunków, • nakazuje wprowadzenie kontroli granicznej, sankcji karnych za handel lub przetrzymywanie tych gatunków bez zezwolenia, ich konfiskatę i odesłanie do państwa eksportującego.
Zgodnie z Konwencją państwa mają za zadanie: • wyznaczyć organ administracyjny do wydawania zezwoleń i świadectw pochodzenia (współpracuje z nim organ naukowy w Polsce: Departament Ochrony Przyrody w Ministerstwie Ochrony Środowiska oraz Państwowa Rada Ochrony Przyrody), • obowiązek składania corocznego raportu z wykonania tej konwencji. W Polsce wyznaczone są przejścia graniczne, przez które jest dokonywany obrót zwierzętami lub roślinami.
W CITES nie zostały ujęte: • papużka falista (Melopsittacus undulatus) • oraz nimfa (Nymphicus hollandicus). Z Konwencji wykreślona została nierozłączka czerwonoczelna (Agapornis roseicollis). Na wniosek Ghany w III załączniku znajduje się aleksandretta obrożna (Psittacula krameri) • Tak więc aktualnie TYLKO trzy gatunki papug nie są ujęte w Konwencji.
Przykładowe naruszenia KonwencjiWaszyngtońskiej na Drogowych Przejściach Granicznych pomiędzy Polską a Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej Od początku lat dziewięćdziesiątych następuje lawinowy wzrost ujawnień naruszeń Konwencji Waszyngtońskiej na polskich przejściach granicznych. Przykładowo w roku 1998 polscy celnicy ujawnili wwóz do Polski ponad 250 okazów objętych ochroną na mocy Konwencji CITES, a w roku 1999 było już 500 takich przypadków. Według najnowszych statystyk w roku 2002 na polskich przejściach granicznych dokonano 135 zatrzymań związanych z Konwencją Waszyngtońską. Ujawniono (głownie w imporcie) próbę przywozu 19 377 okazów, w tym 1 474 żywych okazów zwierząt, 10 005 żywych okazów roślin i ponad 43 kg kawioru. Według informacji uzyskanych w Izbie Celnej w Olsztynie, odpowiedzialnej za funkcjonowanie trzech drogowych przejść granicznych z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej (Bezledy – Bagrationowsk, Gronowo – Mamonowo, Gołdap – Gusiew ) w latach 1998 – 2003 doszło do dziesięciu zatrzymań okazów objętych ochroną Konwencji CITES. ( W roku bieżącym do końca października nie dokonano żadnego zatrzymania). Każdorazowo chodziło o nielegalne próby wwozu z terenu Rosji do Polski. Jedna z większych prób przemytu nastąpiła w marcu 2001 roku, kiedy to ujawniono próbę przemytu aż 50 sztuk okazów CITES, w tym 34 szkieletów koralowca, 4 muszli ślimaków (Strombus gigas), 7 muszli małży (Unionidae spp) i 5 kłów kaszalota (Physter macrocephalus). Istotną role w przemycie z Rosji odgrywa też kawior z bieługi (Huso huso). Łącznie w analizowanym okresie ujawniono próbę przemytu 76,5 kilogramów kawioru, w tym w kwietniu 1998 roku aż 71 kilogramów. Ponadto ujawniono próby nielegalnego wwozu na teren Polski wypchanego łba i skóry wilka (Canis lupus), wypchanego krokodyla krótkopyskiego (Osteolaemus tetraspis), skóry niedźwiedzia brunatnego (Ursus arctos), muszli skrzydelnika różowego (Strombus gidas) oraz ponownie kła innego gatunku kaszalota (Physter katodon). Wszystkie zatrzymania dotyczyły okazów zwierząt lub ich części, natomiast nie zanotowano prób przemytu roślin oraz ich części.
Międzynarodowa ochrona przyrody polega właśnie na uczestnictwie poszczególnych krajów w konwencjach międzynarodowych i porozumieniach z sąsiednimi krajami w zakresie ochrony przyrody, które nakładają na dane państwo i jego służby nowe obowiązki. Polska uczestniczy także oprócz Konwencji Waszyngtońskiej w wielu innych konwencjach międzynarodowych. Pozostaje życzyć więc wszystkim, aby treści tych konwencji były skutecznie wprowadzane w życie.
