Obyczaje i zwyczaje w powieści Henryka Sienkiewicza pt. ''Krzyżacy''

1. Obyczaje i zwyczaje w powieści Henryka Sienkiewicza pt. ''Krzyżacy''

2. Obyczaje chłopskie i rycerskie: Wjazd wojenny rycerza. Zarzucenie nałęczki na głowę skazańca w celu wybawienia go od śmierci, ale musiał się on ożenić z tą, która go uratowała. Handel relikwiami i sprzedawanie odpustów. Zwycięzca pojedynku musiał pozostać na miejscu przez całą dobę. Ślubowanie rycerskie. Możliwość wykupienia się z niewoli. Ściśnięcie ręki oznaczało gotowość do pojedynku. Służenie w czasie mszy kobiecie, z którą przybyło się do kościoła. Nietykalność posła. Glejt lub list żelazny zapewniał bezpieczeństwa na terenie wroga. Prawo rycerskie zabraniało nierównej walki oraz zabijania jeńców. Wyzwanie na pojedynek. Pojedynek- Sąd Boży, zgodnie z którym zwyciężał ten, który mówił prawdę. Każdy ród rycerski miał swój herb i zawołanie w czasie bitwy, np. rycerze z Bogdańca herb - Tępa Podkowa, zawołanie - Grady. Pasowanie na rycerza. Karmienie duchów nieczystych. Słowo rycerskie - rycerz, który trafił do niewoli przyrzekał, że przybędzie na określone miejsce jako symbol swego stanu składał obietnicę.

3. Wjazd wojenny rycerza Rycerze przekraczając bramy miasta, ubrani byli w pełny rynsztunek bojowy, by podnieść swoje znaczenie. Po wkroczeniu do miasta zdejmowano go jednak, gdyż uważano taki ubiór za wrogie nastawienie, gdy się w nim przemieszczano.

4. Ułaskawienie skazanego Nakrycie nałęczką skazanego było staropolskim zwyczajem, nieco już zapomnianym na przełomie XIV i XV wieku. Panna, ubrana w białą sukienkę i ruciany wianuszek, zarzucała na głowę skazańcowi białą nałęczkę (welon), wykrzykując słowa: „Mój ci on!”. W ten sposób potwierdzała, że mężczyzna jest jej przeznaczony i chce wyjść za niego za mąż. Zazwyczaj po ocaleniu skazańca odbywały się zrękowiny (zaręczyny) młodych.

5. Handel relikwiami i sprzedawanie odpustów Zwyczajem rozpowszechnionym w średniowieczu był handel relikwiami i odpustami, ścigany listami papieskimi. Relikwie świętych chroniły przed niebezpieczeństwami, a grzesznik mógł za odpowiednią kwotę wykupić sobie odpuszczenie win nawet na kilka lat.

6. Pojedynki Pojedynkować mogli się wyłącznie rycerze pasowani. Pojedynki odbywały się na śmierć i życie, a w czasach pokoju stanowiły rodzaj rozrywki podczas turniejów, kiedy rycerze wykazywali się siłą, walecznością i umiejętnością władania bronią. Obyczaj ten służył do nie tylko do obrony honoru rycerza, ale i ojczyzny, przyjaciół oraz rodziny. W takich okolicznościach toczyła się walka na śmierć i życie, a zwycięzca zabierał własność pokonanego – jego konie, zbroję, łupy wojenne. Wyzwaniem do pojedynku było rzucenie rękawicy, a jej nie podniesienie godziło w dobre imię rycerza. Gotowość do stanięcia w szranki rycerze poświadczali uściśnięciem dłoni. Po walce zwycięzca zostawał przez dobę na placu boju, ponieważ krewni pokonanego w ramach rewanżu mieli prawo do wyzwania go na pojedynek.

7. Ślubowanie rycerskie Ślubowanie damie było obyczajem zachodnim, mniej popularnym w Polsce. Rycerz obierał sobie damę serca, której przysięgał dozgonną wierność i obronę godności. Zbyszko obiecał Danusi, że stanie do pojedynku z każdym, kto zaprzeczy, iż najpiękniejszą i najcnotliwszą panną na świecie jest Jurandówna, oraz że złoży u jej stóp pawie czuby z hełmów krzyżackich, aby w ten sposób pomścić zamordowaną przez Krzyżaków matkę dziewczyny. Wybranka nie musiała być panną. Rycerze często przysięgali kobietom zamężnym, o czym świadczą śluby Fulka de Lorche,który za damę serca obrał Ulrykę, panią czterdziestoletnią, zamężną i otoczoną gromadką dzieci. Śluby rycerskie nie musiały również kończyć się małżeństwem. Dama serca, aby zakończyć ceremoniał, podawała rycerzowi swoje rękawiczki lub wstążkę. Rycerz nosił je przy sobie, walcząc w ten sposób w barwach swojej pani.

8. Wykupienie z niewoli Obyczaj wykupienia z niewoli również został przedstawiony w powieści. Polegał on na odebraniu niewolnika przez okup. W „Krzyżakach” Tolima jedzie z okupem za Maćka do Malborka.

9. Służenie damie Innym zwyczajem było służenie damie. Podczas uczt młodzieniec stawał przy stole za swoją panią i podawał jej potrawy oraz nalewał napoje. Wybierał ukochanej najsmakowitsze kąski i słodycze. Przed wejściem do kościoła podawał jej na swoich palcach wodę święconą.

10. Glejty i listy W średniowieczu gwarancja bezpieczeństwa udzielana przez władcę, w XX w. pismo wydawane przez organa sprawiedliwości oskarżonemu przebywającemu za granicą, gwarantujące mu wolność do czasu stawienia się przed sądem w jego kraju.

11. Symbole rodów rycerskich Herb- znak rodowy, będący oznaką przynależności do stanu szlacheckiego; znak rozpoznawczy rodów. Zawołanie- okrzyk bojowy wspólny szlachcie mającej ten sam herb.

12. Pasowanie na rycerza Pochodzący z zamożnego rodu mężczyzna odznaczający się szlachetnością, prawością i honorem za szczególną odwagę był pasowany na rycerza. Pasowania mógł dokonać król lub książę, a insygniami rycerskimi były ostrogi i pas. Zbyszko został rycerzem w niecodziennych okolicznościach, podczas choroby. W rzeczywistości rycerz musiał przyklęknąć przed władcą, który dotykał mieczem jego ramion, dopełniając ceremonii.

13. Słowo rycerskie Bardzo ważne dla rycerzy było słynne ,,verbum nobile”, czyli rycerskie słowo, które starczało za przysięgę, i które sprzeniewierzyć można było tylko kosztem honoru. Rycerz musiał być zatem wierny ideałom i zobowiązaniom podjętym szczególnie w stosunku do równych sobie.

14. Karmienie duchów nieczystych Jagienka podczas rozmowy ze Zbyszkiem opowiada o zwyczaju panującym w Zgorzelicach. Mówi, że od lat wystawiają przed dom różne potrawy, aby zaspokoić głód i wściekłość nieczystych mocy grasujących w tamtych okolicach. Uważa, że są po tym milsze i nie przeszkadzają mieszkańcom Zgorzelic.

15. Medycyna Medycyna była oparta na praktykowanych latami sposobach. Ludzie wykorzystywali do leczenia dary natury. Jak widać na przykładzie Maćka kurującego się sadłem niedźwiedzim i bobrzym były to leki skuteczne i nie mające skutków ubocznych. Stosowano również najnowsze odkrycie medycyny, czyli aromaterapię- leczenie zapachami. Niektóre choroby były w tamtych czasach nieuleczalne i ludność masowo umierała.

17. Henryk Sienkiewicz w swojej powieści bardzo barwnie opisał obyczaje panujące w okresie średniowiecza. Opisy wyglądu bohaterów, ich zachowań, obyczajów wykonał dość skrupulatnie, by można było „przenieść się” w tamte czasy. Podczas czytania tej książki znajdziecie się w zupełnie innym miejscu- dawnym, odległym lecz równie ciekawym. Czasem wydarzenia powodują napięcie, które nie pozwala przestać czytać. Dlatego zachęcamy was do przeczytania „Krzyżaków”.

18. Dziękuję za uwagę !!! Prezentację przygotował Dawid Wiśniewski