530 likes | 755 Views
INTERNET’e GİRİŞ Internet Haftası Nisan 2000. Umut Al Hacettepe Üniversitesi Kütüphanecilik Bölümü umutal@hacettepe.edu.tr. INTERNET NEDİR ?. Ağların ağı Bağımsız, ayrı ayrı yönetilen ağlar Dünyada yaklaşık 50 milyon bilgisayar INTERNET’e bağlı 300 milyonu aşkın kullanıcı
E N D
INTERNET’e GİRİŞInternet Haftası Nisan 2000 Umut Al Hacettepe Üniversitesi Kütüphanecilik Bölümü umutal@hacettepe.edu.tr
INTERNET NEDİR ? • Ağların ağı • Bağımsız, ayrı ayrı yönetilen ağlar • Dünyada yaklaşık 50 milyon bilgisayar INTERNET’e bağlı • 300 milyonu aşkın kullanıcı • Internet’teki belge sayısı 200 milyon civarında • Organizasyonların karışımı
TÜRKİYE’de INTERNET • Tanışma yılı 1993 • Yaklaşık 60 bin bilgisayar Internet’e bağlı • Yaklaşık 450 bin kullanıcı • 8 bin web sitesi var • BİLGİ OTOYOLU
BİLGİ OTOYOLU • Ulusal Bilgi Altyapısı -okulları, evleri, işyerlerini, hastaneleri, laboratuvarları v.b. fiber optik ya da bakır kablolarla bağlayan ağlar • Bilgi -Yaşamsaldır -Kalkınmanın kan damarları -Ekonomide rekabet edebilmenin “olmazsa olmaz” koşulu
NASIL ÇALIŞIR ? • Yönetim • Gevşek merkezi otorite (IETF, ISOCS) • Katı teknolojiler -bilgisayar, fiber optik kablolar v.s. • Yumuşak teknolojiler -Protokoller, adresler v.s. (Örn. TCP/IP protokolu)
YUMUŞAK TEKNOLOJİINTERNET PROTOKOLLERİ • TCP/IP iletişim protokolleri şu kullanıcı fonksiyonlarını sağlar: -elektronik posta (e-posta ya da e-mail) -uzak giriş (Telnet) -dosya aktarımı (FTP)
PROTOKOLLER ADRESLEMEYİ BELİRLER • Doğru kişiyi ya da makineyi tanımlamada kullanılır • İki tip Internet adresi vardır: -IP sayısal adres (örn., 128.32.159.12) -alan adı (örn., hun.edu.tr) • Bir adresin bileşenleri: -ISO kodu ( .tr Türkiye ) -alan adı ( .edu, .com, .mil, .org, .k12, v.d.) -alt alan adı ( hun., bilkent., metu., trt., gibi)
INTERNET BAĞLANTI TÜRLERİ • Dial-up (Çevirmeli) -Telefon hatları kullanılır, tek PC’ler ya da yerel ağlar için uygun bağlantı türüdür • Kiralık hatlar -Daha pahalı, yüksek veri trafiği için uygundur • Diğer (örn., X25 Protokolü) -Paket anahtarlamalı ağ, fiyat veri trafiğine göre değişir
INTERNET ÜZERİNDEKİ BİLGİ KAYNAKLARI • Kütüphane katalogları ve bibliyografik veri tabanları • Elektronik dokümanlar ve dergiler • Elektronik tartışma listeleri ve haber öbekleri • Yazılım arşivleri • Ses ve görüntü arşivleri • Kullanıcı bilgileri
INTERNET HİZMETLERİ VE ARAÇLARI • Elektronik posta • Gerçek zamanlı uygulamalar (telnet, rlogin, IRC) • Dosya aktarımı • Tartışma listeleri ve haber öbekleri • Gopher • World-Wide Web
E-POSTA • Kişilerarası iletişim • Elektronik tartışmalar • E-posta okuyucuları/yansıtıcıları: -Netscape Communicator -MS Exchange (Windows 95) -Pegasus -Pine -Eudora - ...
E-POSTA KULLANIM KURALLARI • Mesajınızı göndermeden önce bir kez düşünün • Cevap yazmadan önce iki kez düşünün • Size gelen bir mesajı başkasına yönlendirmeden önce üç kez düşünün • Başkasına kızarak eleştirici/yerici cevap yazmadan önce bir gece bekleyin
AĞ GÖRGÜ KURALLARI (NETIQUETTE) • İstenmeyen reklam amaçlı mesajlar • E-posta filtreleme programları -Win95 Mail Utilities/add-ons http://www.windows95.com/apps/mailutils.html E-Filtre yazılımı (http://catalog.com/tsw/efilter) • Suratların kullanımı (“smileys”) kullanımı :-) ;-), BAĞIRMAK v.b.
ELEKTRONİK TARTIŞMALAR Bireylerin devamlı olarak katkıda bulundukları elektronik tarışmaları içeren konu temelli tartışmalar • Nasıl çalışır ? -Listeler: mesajlar posta kutunuza gelir -Bülten tahtaları: mesajların bulunduğu siteyi siz ziyaret edersiniz. • Liste sunucuları (listserv, listproc, majordomo…) • Sıkça sorulan sorular (FAQs)
ELEKTRONİK TARTIŞMALAR • Üye olmak için: Liste sunucusuna “sub” komutunu içeren bir mesaj gönderin: To: listproc@metu.edu.tr Message: sub kutup-l Umut Al • Listeye mesaj göndermek için: liste adresine mesaj gönderin To: kutup-l@metu.edu.tr (ve mesajın geri kalan kısmı)
TELNET (UZAKTAN GİRİŞ) • Uzak sistemlere gerçek zamanlı erişim - özel hesaplara ya da halka açık sistemlere - hız sorun değil - mesafe farketmez • Kütüphane katalogları, tam metin veri tabanları, veri dosyaları (istatistikler, astronomi ile ilgili veriler vs.)
FTP (Internet Dosya Aktarımı) • Internet’e bağlı bir bilgisayardan diğerine dosya aktarma işlemi • Değişik ortamlarda dosya aktarılabilir • Bilinmesi gerekenler: Bağlanılacak bilgisayarın IP adresi, dosyanın yeri ve adı
WORLD-WIDE WEB • Internet’te bilgi keşif ve erişim için bir hipermedya istemci sunucu sistemi • Kullanımı kolay • Grafik, ses, görüntü, hareketli görüntü, metin erişimi desteği sağlar • Aklınıza gelebilecek her konuda web sayfalarına erişmek olanaklı
WEB DİZİNLEME SERVİSLERİ/ARAMA MOTORLARI • Alta Vista, Yahoo, Web Crawler, Lycos • Infoseek, excite, InkTomi, HotBot ...
TÜRKÇE İÇERİKLİ ARAMA MOTORLARI find.egenet.com.tr www.arama.com www.basla.com www.indexturkiye.com www.telerehber.com www.turkvista.com