Të nxënit konjitiv

1. Tënxënitkonjitiv Leksioni 7

2. Tënxënitkonjitiv • Pesëkarakteristikatkryesoretëshkencëskonjitive • Përfaqësimi –veprimtarikonjitive me paraqitjen e njohjespërmesrealitetevetëbrendshme(Nxënësi ka njëideoseimazhepërngjarjedhe persona tëndryshëm) • Kompjuterat –model ipërpunimittëinformacionitnjerëzorosetëmënduarit (Kompjuteriiprogramuarpërtëmbajturshumëinformacionnëkujtesë) • Vlerësiminëkontekstin, kulturëndhehistorinë- nukshihensivendimtarenëtëkuptuarit e procesevemendore (kontekstinukndikonnëprocesinbazëtëtëmenduarit) • Studimetndërdisiplinore-psikologjiakonjitiveijepshumërëndësipërtëzhvilluarfushën (shkencëtarët e psikologjisëdheneuroshkencëspunojnësëbashku) • Problemetklasikefilozofike- problemetfilozofikekanëshërbyersitrampolinënëfushën e psikologjisëkonjitive (A mundtëparaqitettëmenduaritnëkiminë e trurit?)

3. Tënxënitkonjitiv • Ndikimiigeshtaltëve: përfaqësuesit e tyreishintëbindur se biheviorizminukmundtëshpjegontetëgjithëgamën e sjelljesnjerëzore; ata u përpoqëntëinterpretoninzhvilliminnjerëzor, inteligjencëndheaftësinëproblemzgjidhëse • Futja e konceptittëskemëssinjëmekanizëmiorganizimittëngjarjeve, situataveoseobjekteve

4. Tënxënitkonjitiv • Pyetjerrethskemës • A përdorinsilexuesitcilësorë, ashtudheatajocilësorëskemën? • A mundtëthithintëdyjakëtogrupepoaqinformacionngapjesët e përzieratëtregimit, saedhengandërtimi normal I tij? • A mundtapërdorinatadiagramënkur u kërkohet? • A përmirësohenlexuesitjocilësorëkurdetyrapërsëritet?

5. Tënxënitkonjitiv • Përgjigjerrethskemës • Edhe LC, edheata JC mundtakujtonindherindërtonintregimin e paraqiturnëformëstandarde, megjithësekëtatëfunditjotëzhvilluarsaktë • Lexuesit e mirëpërdorninskematësakta, pavarësishtngamënyra e renditjessëtreguar, ndërsalexuesit JC arrinintëjepninskema me strukturëstandarde • Nëfazen e dytëtëeksperimentit, lexuesit JC përmirësoninvetëmstrukturatstandarde

6. Tënxënitkonjitiv • Organizimiparaprakiinformacionit • Identifikoniidenëdhestrukturatkonjitiveqëkanënxënësittëcilatlidhen me materialin (Osjubeli) • Ne përdorimstrukturën e gojëspërtëngrënë, prandajështëlogjiketëpërdorimstrukturatkonjitivepërtëmenduar • Si ndihmohennxënësittëpërdorinskematnëtënxënitmarrës: • Duke zbuluarnjohuritëqëzotërojnëpërtemën • Lidhja e temëssë re me njohuritëparaprake • Mësuesiduhettësigurohetqënxënësitkanëzotëruarfaktetpërpara se t’ipërgjithësojëato, përndryshemundtëinkurajohetkrijimiipërfytyrimevetëgabuara

7. Tënxënitkonjitiv • KontributiiBruneritmbi 3 tipet e koncepteve: • Konceptetlidhësembështetennëpraninë e disaatributeveqëshkëputenngapërvojatindividuale me njëobjekt, ngjarjeose send(kategorisidjalë, makinë, lodër, libër, etj) • Konceptendarëse, vecuesetëcilatpërdorenpërklasifikim (njëcilësi e bëntëklasifikohetnënjëkategoritjetër: numra-shkronja,mjekësi-gjeologji, qytet-fshat) • Konceptetndërlidhëseformohenngamarrëdhënietqëekzistojnë midis atributevepërcaktuese (kombinimiitëardhuravedheklasavesociale)

8. Tënxënitkonjitiv • Truridhetëmenduarit. Luria e ndauprocesin e tëmenduaritnëdisafaza: • Tëmenduaritfillonvetëmkurnjë person motivohettëzgjidhënjë problem përtëcilinnuk ka zgjidhjetëgatshme • Stadiidytënukështënjëpërpjekjepërtëzgjidhurprobleminmenjëherë. Individihetoncdozgjidhjetëmundshmepasievidentonelementinbazëtëproblemit • Bëhetzgjedhja e alternativësqëduketmë e kënaqshmedhekrijonnjë plan tëpërgjithshëm • Sëfundivihetnëpërdorimmetodadheveprimiizgjidhjessëpropozuar. A funksionoi? A ështëariturzgjidhja e pranueshme?

9. Tënxënitkonjitiv • Tënxënit e ka bazënbiologjikenëkoren e trurit • Përfunksionimin me suksestëprocesevemendoregjatëtënxënitbazëjanë: perceptimi, njohjadhemarrja e vendimeve, operacionetnervoretëkoordinuaradhetëlirshme, etj) • Shumëllojshmëria e veprimtarivenjerëzore • Kurfillontënxënit, stimuluesit e jashtëm e tëbrendshëmshkaktojnëndryshimeelektrikenësisteminnervorqënxisinprodhimin e proteinavetëvecantanëtru. • Disamësojnënëmjedisetëzhurmshme. ”Ata nukveprojnëkështupërtëirrituarmësuesin; ata u përgjigjensinjalevengasistemiityreqendrornervor” Garxher

10. Tënxënitkonjitiv • Kujtesaepisodike:rikujtimipërvojavevetiakebrendanjëkontekstitëcaktuarapoperiudhekohekonkrete • Kujtesasemantike: kujtesë e nevojshmepërpërdorimin e gjuhës, e palidhur me situatadhekohëkonkrete • Llojet e kujtesës: regjistrishqisor; kujtesaafatshkurtër; kujtesaafatgjatë • Regjistrishqisor: aftësi me shkallëtëlartëseleksionimipërtëmbajturinformacioninnëkujtesëpërnjëkohëtëshkurtër • Kujtesaafatshkurtër: kujtesanëfunksionimkupërfshihetndërgjegja, informacioniruhetpërpakkohë • Kujtesaafatgjatë: mbannjëherazitëdhënatëndërgjegjshmedhetëpandërgjegjshmepërperiudhatëgjatakohe, tëlidhura me kuptueshmërinë e materialit • Nivelet e përpunimit: përshkruajneanalizën e kujtesësqëpërqendrohetnëthellësinenëtëcilënnjerëzitpërpunojnëinformacionin

11. Tënxënitkonjitiv • Drejtimetërejanëstudimetpërkujtesën: • Materialet e ngjashmeshkaktojnëinterferenca • Materialet e kuptimshmendihmojnëkujtesënapotësjellurinndër mend • Koha e mjaftueshmeindihmonnxënësittëkujtojnë • Provat(përsëritja e dickaje) janënjëstrategji e rëndësishme e kujtesës

12. Tënxënitkonjitiv • Njohja , kujtimidheharresa • Ruajtjanëkujtesë: aktifutjessëinformacionitnëkujtesë • Riprodhimi: aktirinjohjes, irikujtimitdheirindërtimittëasajqëështëruajturmëparënëkujtesë • Njohja- aktikrahasimittëpërfaqësimitaktual me atëqëështëruajturnëkujtesë

13. Tënxënitkonjitiv • Kujtimidheharresa • Kujtimi: forma e parëdhemë e fuqishmengakatër format e kujtesës. I referohetruajtjessëmaterialit me kërkesëtëkujtesëspërriprodhimin e materialittëruajtur • Harresa: humbja e materialittëmëparshëmngakujtesa • Harresësimospërdorimoseshuarje-hipoteza e shuarjessëgjurmës • Harresa e detyruarose e motivuar- hipoteza e ngjarjevetëfrikshme, shqetësuese • Harresapërshkaktëinterferencave-hipoteza e materialevetërejaqëndërveprojnë me atotëvjetrat • Harresapërshkaktëshuarjesdheriorganizimit –hipoteza e mospërforcimitdhe e mospërdorimit

14. Tënxënitkonjitiv • Rekomandimepërmësuesit: • Herë pas here tënxitënxënësittëkujtojnë • Tëkuptuarit, jothjeshtzotërimfaktesh, duhettëjetëqëllimiimësimdhënies • Përmbledhjaosekrijimiiidesëqendrore • Figurshmëria: imagjinataosepërfaqsimivizualitekstit • Gramatika: identifikimiiproblemit, qëllimit, veprimeve, përfundimittëngjarjes • Aktivizimiinjohurivetëmëparshme • Pyetja e vetvetes • Pyetje- përgjigje

15. Tënxënitkonjitiv • Rekomandimepërmësuesit: 3. Sigurimiishpërndarjessëmaterialitdhejongjeshjeqëkrijonmbinxënie (10 fjalënëditë , jo 50 ) 4. Bërja e përsëritjesperiodike: debate, konkurse, etj 5. Zvogëlimiiinterferencavenëpërmjetplanifikimittëmirëtëtëmësuaritdhepërdorimittëmetodavetëproblemzgjidhjes

16. Tënxënitkonjitiv • Metakonjitivizmi: • Njohuritëmetakonjitivesinjohuridhebindje e njëindividimbicështjetkonjitivetëpërftuarangapërvojadhetëregjistruaranëkujtesënafatgjatë • Njohuritëmetakonjitivejanëtërëndësishmenëklasëpërgjykimin e aftësivetëvetvetesdhetëtjerëve • Njohuritëmetakonjitiveveprojnënërealizimin e detyravekurkëtonëdetyrojnëtënjohimforcattona • Dallimi midis strategjivekonjitive ( qëpërdorenpërt’iaarriturqëllimit) dheatyremetakonjitive (qëpërdorenpërtëmonitoruarzhvillimindrejtqëllimit, monitorimin e nivelittëtëkuptuarit) 2. Përvojatmetakonjitive : bërja e nxënësvetëndërgjegjësohenpërtëmenduarin e tyre. Tëmësuarit e metodavetëtënxënitështëmjaft e rëndësishmepërcdonjeridhekëtënjeriu e fitonpërmesangazhimitnëprocesin e tënxënittëvërtetë, nëvarësitëshkallëssëinteligjencëssëtij