Trafikte Sorumluluk Hareketi

2. Çok katmanlı bir yapıya sahip olan trafik güvenliği, hepimizi ilgilendiren ve ülkemiz açısından en önemli toplumsal/yaşamsal sorunlardan biri. • Dünya Sağlık Örgütü’nün tüm dünyada yaptığı çalışmalar, trafik kazalarının insan ölüm nedenleri arasında şu anda 9’uncu sırada yer aldığını gösteriyor. • Ancak trafik güvenliği konusunda olumlu bir davranış değişikliği yaratmayı başaramazsak, 2030 yılına geldiğimizde trafik kazaları yaşam kaybı nedenleri arasında 5’inci sıraya yükselecek. • Yine Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, 15-29 yaş arası kişilerin ölüm nedenleri arasında trafik kazaları ilk sırada yer alıyor. Yani trafik güvenliğinde gençler, en riskli grubu oluşturuyor. • En verimli çağlarında, hayata en fazla katıldıkları dönemde gençlerin trafik kazalarından korunması, onlarda yaratacağımız öz farkındalıkla ilişkilidir ve yaşamsal önem taşıyor. • Çünkü toplumumuzun yarınlarını oluşturacak olan gençler, aynı zamanda trafik kültürünün olumlu yönde değişmesini sağlayacak en önemli güç ve kaynak olacak.

3. Trafikte Sorumluluk Hareketi Trafikte Sorumluluk Hareketi, TC Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı koordinasyonunda, trafik güvenliği alanında çalışma yapan kurum ve kuruluşlarla işbirliğinde, TÜVTURK’ün desteğiyle trafikte can güvenliğini artıracak önlemler almak ve toplumda farkındalık yaratarak, sorumluluk bilincini geliştirmek amacıyla hayata geçirilmiştir. Proje 4 Mayıs 2010 tarihinde başlamıştır. Koordinasyon Alt projeler Hedef gruplar

4. Trafikte Sorumluluk Hareketi Paydaşlar • T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı • Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü • Karayolları Genel Müdürlüğü • T.C. İçişleri Bakanlığı • Emniyet Genel Müdürlüğü • Jandarma Genel Komutanlığı • T.C. Millî Eğitim Bakanlığı • Temel Eğitim Genel Müdürlüğü • Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü • Ortaöğretim Genel Müdürlüğü • Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü • T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı • T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı • T.C. Sağlık Bakanlığı • Boğaziçi Üniversitesi • Erzincan Üniversitesi • Gazi Üniversitesi • Hacettepe Üniversitesi • Koç Üniversitesi • Orta Doğu Teknik Üniversitesi • Ankara Büyükşehir Belediyesi • İstanbul Büyükşehir Belediyesi • Erzincan Belediyesi • Türk Akreditasyon Kurumu • Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu • IRU Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği • TRT- Türkiye Radyo Televizyon Kurumu • TÜVTURK

5. Trafikte Sorumluluk Hareketi Üç alt proje ile çalışmalarına devam eden Trafikte Sorumluluk Hareketi eğitim ve etkinlikleriyle bugüne dek585 bin kişiye doğrudan ve 2 milyondan fazla kişiye de çeşitli eğitim ve iletişim araçlarıyla ulaşıldı. Güvenli Taşıt Hareketi ile 3 bin 500 kişiye doğrudan eğitim verildi, saha etkinlikleri ile 225 bin kişiye ulaşıldı. Can Dostları Hareketi ile Türkiye çapında 296 okulda 3 bin 200 sınıf öğretmeni, 100 bin öğrenci, 200 bin veli ve 6 bin okul servis şoförüne doğrudan temas edildi. Sorumlu Vatandaş Hareketi’nde ise 2 bin 500 usta öğretici vasıtasıyla 50 binden fazla kişiye trafik güvenliği eğitimi verildi.

6. Trafikte Sorumluluk Hareketi Şimdiye dek çalışmaların Can Dostları Hareketi, Güvenli Taşıt Hareketi ve Sorumlu Vatandaş Hareketi alt projeleri ile devam eden Trafikte Sorumluluk hareketi, bugünden itibaren yeni bir hedef kitleye daha ulaşıyor. Trafikte Sorumluluk Hareketi kapsamında gerçekleştirilecek olan Trafikte Gençlik Hareketi ile trafik güvenliği konusunda ortaöğretim öğrencilerine yönelik eğitim ve etkinlikler düzenlencek.

7. Trafikte Gençlik Hareketi • TC Ulaştırma , Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı koordinasyonu ve TÜVTURK Araç Muayene İstasyonları’nın desteğiyle yürütülen Trafikte Sorumluluk Hareketi kapsamında Goodyear Lastikleri’nin desteğiyle hayata geçirilen Trafikte Gençlik Hareketi eğitim projesi, özellikle lise döneminde bulunan gençlerimizde trafik güvenliği konusunda olumlu bir davranış değişikliği yaratmayı amaçlıyor. • Trafik ve İlk Yardım dersi kapsamında öğrencilere, trafikte tehlike yaratmamak, tehlikelerden korunmak, sürücü, yaya, yolcu olarak trafik kurallarına uymak ve duyarlı olmak, sorumlu davranmak konusunda olumlu tutum kazandırmayı hedefleyen Trafikte Gençlik Hareketi, aynı zamanda ortaöğretim öğrencilerinin Trafik Güvenliği ve İlk Yardım Kulüplerinin faaliyetlerine gönüllülük esasıyla katılımlarını artırmayı da amaçlıyor.

8. Trafikte Gençlik Hareketi • Okulumuz, 2012-2013 ders yılında Trafik Güvenliği ve İlk Yardım Kulübü etkinliği olarak «Trafikte Sorumlu Davranıyorum» ve «Trafik Olimpiyatları’na Katılıyorum» çalışmaları için pilot okul seçilmiştir. • Bu projede öğrenciler, trafik konulu sosyal sorumluluk kampanyaları hazırlayacak ve ulusal bir yarışmaya katılacaklardır. • Bu projede sizlerin de gönüllü desteğinizi beklemekteyiz.

9. Dünyada her gün 3 bin 500 insan Her 3 dakikada 1 çocuk yollarda ölüyor Trafikte kazaları... http://www.makeroadssafe.org/Pages/home.aspx

10. Bir şeyler değişmeli… Türkiye’de sorun çok daha ağır ve trafik kazalarında dünyada ilk 10’da Her gün trafik kazalarında 20’den fazla kişi ölüyor Ailesinde, yakınları arasında trafik kazası nedeniyle kayıp yaşamayanımız yok Kazaların önlenmesi için olumlu bir güvenlik kültürünün yerleşmesi gerekiyor

11. Dünyada ölüm nedenleri sıralaması Trafik kazalarında ölenler kim? 15-29 yaş: 1. sıra 5-14 yaş: 2. sıra 30-44 yaş: 3. sıra 45-69 yaş: 8.sıra 70 ve üstü: 20.sıra Hayata katılımı daha yüksek olan gençlerrisk altında! 15-29 yaş: 1. sıra

12. Trafik ortamında gençler daha fazla risk altında. Daha fazla kazaya uğruyor ve zarar görüyorlar • Trafik ortamı tehlike kaynakları ile doluysa da trafik kazaları önlenebilir • Bu tehlikeleri, güvenli davranışları yaşamımızda istisnasız uygulayarak önleyebilir ve trafik kültürünün oluşmasına katkı sağlayabiliriz

13. Liseyi bitiren ve ehliyet alan gençler araç kullanmaya başlayacaklar Bu yeni bir durum Hayatımızdaki yeniliklere uyum sağlarken bir süre acemilik çekeriz, çocuklarımız da çekecek Emniyet kemerini takmaya başladığımız ilk zamanlarda bir süre onu yadırgamış ve rahatsız olmuştuk, ama artık emniyet kemerini araca biner binmez takıyoruz Öğrencilere yeni duruma uyum sağlarken rol model olarak destek olmak ve denetim sağlamak ebeveynlerin en önemli görevidir

14. Sürücü belgesi olmadan araç kullanmak para ve hapis cezası ile cezalandırılan bir suçtur • Ehliyeti olmayan çocuklara araç kullanımı için izin veren veli de yasal olarak sorumlu tutulmaktadır

15. Trafik güvenliğinin unsurları Yol İnsan Araç

16. Trafik ve insan • Kendikendine yetemeyen/zorlanan birey: - Çocuklar - Engelliler - Yaşlılar • Kendikendine yetebilen birey: Taşıt sürücüleri Bisikletliler Motosikletliler - Yayalar - Yolcular

17. Güvenli kullanalım Güvenli bir yolculuktaki en önemli rol, araç sürücüsüne aittir Sürücü: Trafik kurallarına uymak Trafikteki tehlikeleri ayırt ederek güvenli sürüş davranışlarında bulunmak Kendine yetemeyen bireylerin güvenliğini sağlamak (çocuklar, engelliler gibi) Acil durumlar için hazırlıklı olmak zorundadır

18. Trafikteki tehlikeler • Kontrol edebileceklerimiz: • Sürücü olarak kendi davranışlarım ve yaptığım hareketler • Aracımın güvenlik açısından özellikleri ve bakımı • Kontrol edemeyeceklerimiz: • Yol koşulları • Hava koşulları • Yayalar ve diğer yol kullanıcılarının davranışları • Diğer sürücülerin davranışları ve yaptıkları hareketler • Diğer sürücülerin araçlarının güvenliği ve bakımı

19. Neyi kontrol edebiliriz? “Ben”: Güvenlikteki kilit etken Kendi davranışlarımı ve yaptığım hareketleri Aracımın güvenlik açısından özelliklerini, bakımını Öğrenciler ve velileri, kendi kontrolleri altındaki faktörleriyönetmeleri konusunda etkileyebilirim

20. Güvenli bir trafik ortamına katkı içinyapılması gerekenler • Kurallara uyma bilinci • Kuralların eksiksiz uygulanması • Trafikte konsantrasyon • Risk almadan hareket edecek şekilde karar vermek • Trafik ortamı kamuya aittir, yani hepimizindir • Trafik ortamının önemli araç gereçleri olan trafik işaretleri, aydınlatma araçları ve trafik ışıklarına zarar verilmemelidir • Trafik ortamına sahip çıkmak ve bunlara ait aksaklıkları ilgililere bildirmek, trafiğe katılan bireylerin sorumlulukları arasındadır

21. Trafik, sadece otomobillere ait bir ortam değildir • Trafikte yayaların, araçlara göre önceliği vardır • Yaşlı, çocuk ve kendine yetemeyen bireylerin de trafikte olmaya hakkı olduğu bilinci ile korunup kollanmaları gerekir • Trafik ortamını güvenli hale getirecek ve davranışlarımızı olumlu yönde geliştirecek toplumsal değerler • Kurallara uyma • Sabır • Sorumluluk • Saygı • Hoşgörü • Nezaket • Yardımlaşma • Ve duyarlılıktır

22. Trafik güvenliğini insanlar sağlar Trafik güvenliğini sağlamada sonuçlara en fazla insan davranışları etki eder 10 kazadan 9’unun, sürücülerin trafik kurallarına uymamasından ve aracını yanlış biçimde kullanmasından kaynaklandığı belirlenmiştir

23. Ahlaki gelişim süreci Hukuk (Kanuni Standartlar) Özgür İrade (Kişisel Standartlar) Etik (Sosyal Standartlar) Dış Kontrol Düzeyi Yüksek Düşük

24. Ahlaki gelişim Toplu ulaşım araçlarında uyulması gereken toplumsal kurallar, tüm toplu yaşama alanlarında olduğu gibi başkalarının hakkına saygı gösterme, kurallara uyma, hoşgörü ve nezaket değerleri üzerine kurulmuştur Bu kuralların kimilerine uyum hukuki bir zorunlulukken, kimilerine uymak sosyal gelişim sonucu ulaşılan kişisel kontrol düzeyinin artması (içselleştirme) ile sağlanabilir İçselleştirmenin sağlanmasında ahlaki gelişim sürecinde bireyin aldığı geribildirimler de önemli yer tutar

25. Duyarlılık kazandırılması gereken kavramlar Dünya Sağlık Örgütü, düşük ve orta sosyoekonomik düzeye sahip ülkelerde trafik kazalarına bağlı ölümlerle baş etmek için aşağıdaki faktörlere odaklanılmasını önermektedir: - Hız Alkol Emniyet Kemeri ve Çocuk Güvenlik Koltukları Kask Görünürlük - Kolay Zarar Görebilen/Kendi Kendine Yetemeyen Kişiler

26. Emniyet kemeri ve önlediği riskler • Emniyet kemeri takmadığınızda kaza ve çarpışma anında vücut araçla aynı hızda hareket eder • Vücudun ileriye hareketini emniyet kemeri durdurur • Emniyet kemeri takılmamışsa kişi aracın tavanı, direksiyon simidi ya da cama çarpar, araçtan dışarı da fırlayabilir • Bunun sonucu ölüm ya da yaralanmadır

27. Emniyet kemeri Doğru takılmış bir emniyet kemeri insan bedenini çarpma etkisiyle vücutta meydana gelen sarsıntıdan korur Kemer, kaza anında meydana gelen çarpma etkisini vücut yapısındaki en güçlü noktalara yönelterek, çarpma etkisinin vücutta tek noktada toplanmayıp dağılmasını sağlar Çarpma ve çarpışma anında koltuktan fırlamayı engeller Hassas ve en önemli organların yer aldığı kafa ve omuriliğin herhangi bir yere çarpmasını önleyerek korur

28. Çocuk güvenlik koltuğu • Trafik kazasına bağlı ölümlerde 0-9 yaş arasındaki çocukların yüzde 46’sı uygun koltuk ve bağlama sistemleri kullanılmaması sebebiyle yaşamını yitiriyor • Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, doğumdan itibaren çocuk oto güvenlik koltuğu kullanımının zorunlu olduğu gelişmiş ülkelerde trafik kazalarında çocuk ölüm oranı yüzde 3’lere geriliyor

29. Çocuk güvenlik koltuğu Boyu 150 santimetrenin, ağırlığı da 36 kilogramın altındaki çocukların güvenlik koltuğunda seyahat etmeleri zorunludur Kendine yetemeyen bireylerin trafikte güvenliğinin sağlanmasından hepimiz sorumluyuz

30. Güvenli sürüş için şartlar • Tüm zihinsel süreçlerin yola ve araca yönlendirilmesi gerekir • Bu odaklanma, tehlikeleri erken fark etmek ve en kısa sürede, doğru tepkileri vermek için gereklidir • İki el koordinasyonu, direksiyon ve manevra hakimiyeti için gereklidir. Her zaman direksiyonu iki elle tutarak kullanmak gerekir. Diğer elle başka bir şeyi tutmaya çalışmamak gerekir • Cep telefonu ile görüşme ve mesajlaşma, güvenli sürüş için gerekli şartları tamamen bozar

31. Sürücüleri olumsuz etkileyen bağımlılıklar • Eylem bağımlılıkları • Cep telefonu görüşmeleri • Cep telefonu ile mesaj yazma • Sigara • Yemek • Bağımlılığın geliştiği bir davranış uyarıldığında, kişi bu davranışı göstermek zorundadır. Davranışı göstermese de bireyin dikkati artık bu yöne kaymıştır: • Örnek: SMS uyarı sesi. Sürücü bu sesi duyduğunda, bağımlılık söz konusu ise mesaja cevap vermekten daha öncelikli bir şey yoktur • Dikkati kesinlikle bu yöne kaymıştır

32. Cep telefonu • Cep telefonlarından kaynaklanan kaza olasılığı, alkollü araç kullanmaya bağlı olasılık düzeyine yakındır: • Telefon görüşmeleri, zihnin tamamen konuşulan konuya kaymasına neden olur • Yola ve araca verilen dikkat kesinlikle bölünür • Araç kullanımı otomatikleşir • Telefon görüşmelerinde araç kitlerinin kullanımı aynı düzeyde dikkat bölünmesine neden olmaktadır

33. Alkolün etkisi YATIŞTIRICI ETKİSİ Yorgunluk Dikkatte azalma Hafıza kaybı Tepkilerde yavaşlama Dikkatsizlik Uyuşukluk Tepki eksikliği, yanlış karar Acil durumda kontrol kaybı FONKSİYONLAR Dürtüler Kavrama Genel Davranışlar Araç Kullanma Yetisi UYARICI ETKİSİ Korkunun azalması Kendine güvenin artması Alışkanlıklardan vazgeçme Kendini kontrol edememe Cesaret artışı Düzensizlik, dengesizlik Aşırı hız, tehlikeli manevra Acil durumda kontrol kaybı

34. Hız ve ölümcül yaralanmalar • Dünyanın en güvenli otomobilleri, emniyet kemeri takılı ve hava yastığı açıkken 70 km/saat hıza kadar can güvenliği sunabiliyor • Hıza bağlı olarak: • Çarpışma olasılığı artar • Tepki mesafesi artar • Durma mesafesi artar • Çarpışmadan kaynaklanan kuvvet artar • Yaralanmaların ciddiyeti yükselir • Sürücü, hatalarını telafi edecek zaman bulamaz Speed management: a road safety manual for decision-makers and practitioners. Geneva, Global Road Safety Partnership, 2008

35. Hız ve fren mesafesi Yüksek hızda araç kullanma davranışı, kaza sayısı üzerinde doğrudan etkide bulunan çok önemli bir trafik ihlalidir Hız arttıkça aracın kontrol edilmesi de o oranda güçleşir Aracın hızını kontrol etmek, kazaları önleyebilir ve meydana gelebilecek kazalarda oluşabilecek zararı ve kayıpları azaltır Güvenli takip mesafesi de hızla orantılı katlanarak artar Bunu biliyor muydunuz? 90 km/s hızla giderken çarpışmanın etkisi, bir binanın 10’uncu katından düşmek gibi bir etki yaratır 13 Kaynak: Speed management: a road safety manual for decision-makers and practitioners. Geneva, Global Road Safety Partnership, 2008. 30 km/s hızla giderken 13 metre ileride yola bir çocuk çıkarsa, ona çarpmadan durabilirsiniz. Ama 40 km/s hızla gidiyorsanız 13 metrede duramaz ve çocuğa çarparsınız.

36. Düşük hızın faydaları • Tehlikeli durumları fark etmek için sürücüye daha çok zaman tanır.• Tehlikeli duruma tepki verilirken aracın kat ettiği mesafe azalmış olur.• Frene bastıktan sonra durmak için ihtiyaç duyulan mesafe azalmış olur. • Çarpma öncesinde diğer yol kullanıcılarının, aracın hızını tahmin edebilme imkanı artar. • Diğer yol kullanıcılarının bir çarpışmadan kaçınmak için daha fazla şansı olur.• Sürücünün, aracın kontrolünü kaybetme ihtimali azalır.

37. Aracının güvenlik açısından özellikleri, bakımı ve muayenesi sahibinin sorumluluğundadır • Her araç sahibi, aracının güvenliğini sağlamaktan sorumludur • Kontrol edebildiği tek araç kendi aracıdır • Diğer kullanıcıların araçlarıyla ilgili eleştiriler yerine, kendi aracının periyodik muayene ve bakımını temin etmek şarttır • Hedef, güvenli bir araç ile trafiğe katılmaktır

38. Araç bakımı Araç, mükemmel şartlarda teslim edildiği günden itibaren kullanıldıkça yorulmaya, eskimeye başlar Önerilen dönemlerde aracın bakımını sağlamak, mükemmel şartların korunması sayesinde trafik güvenliğine katkı sağlar, ayrıca daha ucuzdur En iyi tamir, yetkililer tarafından yapılan bakımdır

39. Lastikler neden önemli? • Lastiklerin doğru şekilde şişirilmesi virajlarda aracın tutuş performansı için çok önemlidir • Fark edilmeyen basınç kaybı ve lastiğin az şişmiş olması durumunda aracın ağırlığı, lastik sırtının dış kısmı üzerine biner ve basıncın lastiğin genişliği boyunca eşit olarak yayılmasına engel olur • Lastik döndükçe yan duvarın olması gerekenden daha fazla ısınması, hem performansı hem de güvenliği olumsuz olarak etkiler • Lastikleri az şişirmek basıncın, yol üzerinde eşit derecede dağılmaması anlamına gelir. Bu durum, lastiklerin yol tutuşunu engeller ve özellikle ağır yüke sahip araçların sürüşünü olumsuz etkiler. Durma mesafesi uzar ve viraj alma becerisi azalır

40. Lastiklerin kontrolü Lastikler tekmelenerek değil, hava basıncı ve diş derinliği ölçülerek kontrol edilir • Lastikler, günlük süreçler nedeniyle hava basıncını kaybedebilir. Yapılan araştırmalar, araçların yüzde 64’ünden fazlasının lastiklerindeki hava basıncının az olduğunu göstermektedir • Sıcaklık: Yaz aylarındaki sıcaklık, lastiklerin hava basıncını da artırmaktadır. Bu nedenle lastik basıncı sadece lastiklerin ‘soğuk’ olduğu durumlarda kontrol edilmelidir. Ayrıca araçta lastiğin patlaması halinde veya lastik içerisindeki hava basıncının tamamen bitmesi sonrasında bile maksimum 80km/saat hızla 80 kilometre yol gidebilen modern lastikler kullanılmıyorsa, yedek lastiğin de havasının kontrol edilmesi gerekir • Lastiklerin diş derinliği: Sürücüler hava basıncına ek olarak, lastiklerinin durumunu da kontrol etmelidir. Yola çıkmadan önce lastiklerin dişlilerinin aşınıp aşınmadığını kontrol edilmelidir. Özellikle aracın ıslak zemin üzerindeki performansı açısından yeterli derinliğe sahip olduklarından emin olarak yola çıkılmalıdır • Ağır yükler aracın manevra kabiliyetini azaltır: Tatile çıkmak genellikle ailenin ve ağır bagajların araca yüklenmesi anlamına gelir. Sadece ağır yükler bile aracın manevra kabiliyetini azaltır. Ağır yük, karavan veya römork çekme, araç ve lastiklere ekstra yük bindirir. Aracın yolcu ve bagajlar ile tamamen doldurulmuş olması halinde, kullanım kılavuzu doğrultusunda lastik basıncının artırılması gerekmektedir • Az şişirilmiş lastikler masrafa neden olur: Az ya da fazla şişirilmiş lastikler, tüm dişli alanını eşit oranda kullanamaz. Her iki durumda da lastiğin kilometre performansı düşerken lastiğin dişlisi hızla ve düzensiz bir şekilde yıpranır. Normalden az hava ile şişirilmiş lastikler daha fazla enerjiye ihtiyaç duyması nedeniyle yakıt tüketimini artırır

41. Araçmuayenesi Araç muayenesi, trafiğeçıkan tüm motorluvemotorsuzaraçlarınteknikyeterliliklerininmuayene ile tespitedilmesidir Muayene süresi dolduğu halde muayene edilmemiş araç kullanmak cezaya tabidir Araçmuayenesi ne işe yarar? Araç muayenesi, tüm taşıtların güvenlik seviyesinin topluca yükseltilmesini sağlar

42. Trafik güvenliğini “paylaştığımız bir değer” haline getirebiliriz Trafik güvenliğinin artırılmasına en büyük katkı yaya, sürücü veya yolcu olarak davranışlarımızla ilintili ortak anlayışımızın değişimiyle sağlanabilir Anlayış değişimi için öncelikle trafik kazaları ve yoldaki davranışlarımız arasındaki ahlaki, duygusal ve zihinsel bağı kuracak bir kamu vicdanını ve onu ayakta tutan güvenlik değer sistemini yaratmalıyız Hızlı araç kullanmak, kırmızı ışıkta geçmek, kaldırıma park etmek, emniyet kemeri takmamak, çocukları ön koltuğa oturtmak gibi yaygın ihlalleri yapanlar, bu davranışlarından dolayı yakınları tarafından suçlanmıyorsa, kendileri de herhangi bir suçluluk hissetmiyorsa, farkındalık ve değişim yaratmak mümkün değildir Kaynak: SÜMER, N.Kent İçi Trafik Güvenliği: Problemler Ve Çözüm Önerileri, Turkish Journal of Transportation and Traffic Safety, 1(1): 5-9, (2007)

43. Katıldığınız için teşekkürler