The "5S" Philosophy Seiri Seiton Seiso Seiketsu Shitsuke

1. The "5S" PhilosophySeiri Seiton SeisoSeiketsu     Shitsuke

2. بنام زیبنده جهان هستی

3. بخش اول

4. کلیات

5. هدف ازکسب وکارچیست • کسب درآمد! • سرگرم بودن! • رسیدن به آرزوها! • ... • یا انجام یک کار باارزش جهت انجام فعالیتهای مثبت ”اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی“ • که می تواندموجبات رضايت مادي و معنوي مارا را فراهم سازد و به مااحساس رشد و توانايي وسازندگي دهد.

6. مهمترین مولفه درکسب وکارچیست

7. مهمترین ابزاردراداره مدیریت کسب وکارچیست استفاده ازسیستمهای بهره وری جامع • بهره وری جامع

8. بهره وری چگونه می توان در سازمان ایجاد کرد؟ بهره وري عبارت است از استفاده بهينه از منابع سازمان اعم از داراييهای فكري، معنوي و فيزيكي. • يكي از روشهاي مطمئن در سازمانها اصول وبكارگيري صحيح ” رويكرد جامع ارتقاء بهره وري“ يا(Integrated Productivity Improvement) مي باشد. اين روش توسط آقايHajime SUZUKIیکی ازكارشناسان مركز بهره وري ژاپن ابداع شد.هسته اصلي ” IPI” مبتنی برعمل وبه پويي كاربردي است. اين ابزارها عبارتند از: • KAIZEN • QUALITY CONTRO L( QC) • TOTAL QUALITY CONTROL ( TQC) • TOTAL PROGRAM MAN ( TPM) • 5S • PLAN –DO – ACT – CHEK( PDCA ) • QUALITY CONTROL CIRCLE (QCC ) • JUST IN TIME ( JIT ) • SYSTEM ( SS ) SUJECTION

9. البته با روند رو به رشد فناوري، ساز و كارهاي جديد همچون Total Solution & Condition Monitoring & … به بهره وري كمك شاياني مي نمايند.اما بايد متذكر شد در واقع اجراي تمامي ساز و كارهاي فوق به همكاري كليه كاركنان و حمايت بي دريغ مديريت امكان پذير مي باشد. که لازمه اصلی آن مدیریت صحیح واصولی در سازمان است. اين راهكارهاي كاربردي به سازمانها كمك مي كند تابا بهبود عوامل موثردرکار به بهره وری مطلوب دست یابند. اين نكته را بايد متذكر شد كه بهره وري از نگاه مشتري عبارت است از: کیفیت تولید یا خدمات زمان تحویل یا اجرا ظرفیت تولید یا خدمات هزینه ایمنی انگیزش • عرضه متناسب • كيفيت مطلوب • قيمت مناسب • تحويل به موقع • خدمات پس ازفروش • نوآوري و...

10. به طوركلي موارد ذکر شده كمك موثري است به C PQCDSM P Q D S M P= بهره وري – افزايش سطح رقابت Q= كيفيت – برطرف شدن هر گونه نقص D= تحويل به موقع – عدم تاخير هنگام تحويل M= روحيه – كار گروهي شايسته ومحيطي دلپذير C= هزينه – به صفر رساندن ضايعات و دوباره کاریها S= ايمني- جلوگيري از بروز هر گونه حادثه و سانحه

11. چرا؟ 5S

12. انسان ذاتا دوستدار محيطي آراسته وپاكيزه مي باشد. اين محيط علاوه برآرامش روحی ميتواند قابليت هاي ذهني وفيزيكي فرد را افزايش دهد. لذا همانطور كه ما درمحيط منزل شخصا به نظافت مشغول مي شويم بايد درمحيط كار نيز از اين قاعده مستثنا نباشيم ودرنظافت وسايل ومحيط كارمان با جديت هرچه تمامتروبه عنوان بخشي ازفعاليت روزمره به اين كار مبادرت ورزيم.

13. 5S چیست؟

14. 5sاز پنج حرف اول کلمات ژاپنی زیر گرفته شده است: 1.sei-ri s پاکسازی 2.sei-ton s نظم و ترتیب s 3.sei-so نظافت 4.sei-ke-tsu s استاندارد سازی 5.shi-tsu-ke s آموزش فرهنگ ساماندهی محیط کار 5S

15. اجراي سيستم هفت سين7S 7Sبيانگر هفت اصل در فعاليتهاي بهبود براي سازماندهي محيط كار است. آنها عبارتند از: • Seiri ،جدا سازي اشياء، ابزارها و …. كه شما در محيط كاري به آنها نياز داريد، از آنهايي كه شما به آنها نياز نداريد. • Seiton، ايجاد شرايطي كه شما بتوانيد به ساذگي به ابزارها، تجهيزات و … آنچه براي انجام كارتان نياز داريد، دسترسي يابيد. • Seiso، ايجاد محيط كاري تميز بدون گرد و خارك ، موارد كثيفي و … • Seiketsu، نگهداري و بهبود محيط تميز و … . • Shitsuke، فرهنگ سازي رعايت اصول 5S و تبديل به عادت شدن آنها. • Shukkan، سخت كوشي و با عشق و انرژي در كار بودن. • Shikariyaru، سماجت در كار خوب تا سر حدّ عادت.

16. تاریخچه نظام 5s بر اساس پاکیزگی،نظم،زیبایی و پرهیز از درهم ریختگی محیط کار و زندگی پایه ریزی شده است. پيشينه تاريخي اين سازوكار را می توان درايران باستان و در مناسبت ايام نوروزیافت . همچنین دین مبین اسلام نیزاشارات زیادی به نظافت وپاکیزگی کرده است. 5s از مدتها پيش وجود داشته و به هيچ وجه پديده جديدي نيست؛ اما تاكنون به اين اندازه از آنها آگاهي نداشتيم. از اينروست كه وقتي به اطراف خود نگاه مي كنيم، زمينه ها و موارد زيادي براي اصلاح و پيشرفت مشاهده مي كنيم. از سال 1985 موضوع نگه داشتن محیط کار (خانه داری خوب) که سالیان دراز بطور طبیعی انجام شده است در قالب حرکت 3s سازمان داده شد. تا سال 1986 اين فعاليت بصورت 3Sاجرا مي شد. درسال 1986 اولين مطلب درمورد5Sمنتشرشد. در سنگاپور اولین پروژه 5s در سال 1987 در یک کمپانی بعنوان مدل و نمونه توسط کارشناس ژاپنی بکار گرفته شد.

17. الگوی پیاده سازی 5S

19. آموزش

20. فرهنگ سازمانی

21. همکاری وهماهنگی

22. بخش دوم

23. Sei-ri پاکسازی SORT (Seiri) Through all items and remove unneeded items. SORT To remove what is not needed and keep what is needed. منظور از پاکسازی،جداسازی اقلام ضروری از غیر ضروری و مرتب ساختن محیط کار می باشد.برای رسیدن به این هدف اولین گام،طبقه بندی اشیاء و فعالیتها براساس اهمیت آنها می باشد.سپس با توجه به اولویتهای مشخص شده اقلام غیرضروری به ترتیب شناسایی و از محیط کار خارج می گردد.

24. اهداف Seiri • تعیین معیارهایی برای حذف غیر ضروریها • بکارگیری مدیریت اولویتها و تعیین اولویتها • حذف علل آلودگی • استفاده بهینه از فضای محیط کار • استفاده بهینه از تجهیزات • ریشه یابی علل معایب

25. نکات کلیدی • عملیات جداسازی(چیزهای ضروری و غیرضروری) • عملیات برچسب قرمز یا RED TAG(برای اشیاوابزارهایی که مورداستفاده قرار نمی گیرند) وYELLOW TAG(برای اشیا و ابزارهایی که کمتر مورد استفاده قرار می گیرند) • اصل فقط یکی

26. بخش سوم

27. Sei-ton نظم وترتیب SET IN ORDER (seiton) All remaining items, set limits ,create temporary location indicators. STRIGHTEN Place things in such a way that they can be easily reached whenever they are needed. مفهوم لغوی:ایجاد یک نظم وترتیب،بنحوی که هر چیزی که مورد نیاز می باشد در همان زمان که نیاز داریم در دسترس باشد. مفهوم در صنعت:راهی برای کاهش جستجو نظم و ترتیب به معنای قراردادن اشیاء در مکانهای مناسب می باشد.در این راستا باید سهولت دسترسی و عدم اتلاف وقت در نظر گرفته شود.

28. اهداف Seiton • نظم و ترتیب در محل کار • استقرار و جایدهی مناسب(از لحاظ کیفیت،ایمنی و بازدهی) • ارتقاء بهره وری از طریق حذف زمان تلف شده برای جستجوی اشیاء • سرعت دسترسی به اشیاء و اسناد • کاهش ضایعات ناشی از نابسامانی و در هم ریختگی • جلوگیری از ضایع و فاسد شدن مواد فاسد شدنی • کاهش اشتباهات و دوباره کاریها

29. نکات کلیدی • طراحی لی آت موثر و کارآمد • کاهش زمان جستجو «کمترین زمان» (مکانی برای هر وسیله و هر وسیله در جای خود) • هر چیزی باید نام و مشخصه داشته باشد

30. بخش چهارم

31. Sei-so نظافت Shine (Seiso) or clean everything and use cleaning as inspection Shine Keep things clean and polished; no trash or dirt in the workplace. تعریف: برطرف نمودن هر گونه آلودگی از محیط کار،از طریق محدود کردن منابع آلودگی(از بین بردن منابع آلودگی). تميز کردن کامل محيط کاربه طوريکه هيچ جايي کثيف نباشد.

32. نظافت نظافت و پاکیزه سازی به معنای تمیز کردن محیط کار است و از دیدگاه عملیاتی بمعنای دور ریختن ضایعات،پاکیزه ساختن اشیاء و ابزار از آلودگیها و مواد خارجی است.جهت اجرای کامل این اصل ابتدا باید منابع آلودگی را یافت و با برطرف نمودن سرچشمه آلودگی،از ایجاد هر گونه آلودگی جلوگیری کرد.این عمل باعث کاهش اشتباهات درتولیدوافزایش کیفیت محصولات خواهد شد. نگهداری و تعمیرات ماشین آلات و تجهیزات(PM)،که درحال حاضر در اکثر شرکتهای صنعتی اجرا می گردد،یکی از اجزاء و اهداف لاینفک این اصل است ودر واقع یکی از زیر مجموعه های اصل نظافت 5S است.در این تکنیک دستگاه ها،ماشین آلات و تجهیزات بصورت دوره ای مورد بازبینی قرار گرفته و نقایص اعم از روغن ریزی،براده ریزی،ایجاد آلودگی و ... مرتفع می گردد.

33. اهداف نظافت • دستیابی به میزان مطلوبی از پاکیزگی و حذف کامل آلودگیها • شناسایی مشکلات جزئی از طریق بازبینی • درک پاکیزه سازی به عنوان بازبینی • کاهش خستگی و آزردگی روانی ناشی از کار • کاهش خرابی ماشین آلات • تثبیت و بهبود کیفیت • جلوگیری از بیماری کارکنان

34. نکات کلیدی • همه چیز تمیز باشد • نظافت به موقع باشد • نظافت به اندازه ای مه همه چیزبرق بزند • هرفردی مسئول نظافت است • بازرسی

35. بخش پنجم بخش پنجم

36. Sei-ke-tsu استانداردسازی Standardize (Seiketsu) the first 3 S's by implementing visual displays and controls Standardize Maintain cleanliness after cleaning - perpetual cleaning تعریف: نگهداری شرایط محیط و افراد به صورت سازمان یافته،مرتب وتمیز حفظ وضعيت مطلوب و جلوگيری از بهم خوردن نظم و نظافت محيط یکی دیگر از پیامدهای این فراینداست. اين کار مستلزم برنامه ريزی دقيق و نظارت صحيح است. تداوم،استاندارد سازی و حفظ وضع مطلوب ناشی از اجرای تفکیک،ترتیب و تمیزی و رعایت ایمنی در کار است.

37. حفظ و نگهداری حفظ و نگهداری به معنای حفظ وضعیت مطلوب و جلوگیری از بهم خوردگی نظم و نظافت محیط است. برای حفظ و نگهداری وضعیت مطلوب باید مبادرت به استانداردسازی کرد. استانداردسازی عبارت است از کنترل و اصلاح دائمی سه اصل پاکسازی،نظم و ترتیب و نظافت. در این اصل با تهیه استاندارد ها و دستورالعمل های مربوطه به اصول پنجگانه 5sتلاشی مضاعفی،نسبت به نهادینه کردن و استقرار این سیستم،صورت می گردد و با تهیه آنها،کلیه پرسنل اعم از قدیمی و جدیدالاستخدام،همگی بصورت یکسان و یکنواخت نسبت به رعایت اصول 5s اقدام می نمایند.

38. حفظ و نگهداری • در استانداردسازی باید دو اصل زیر را مدنظر داشت: • بازدید از تجهیزات،محوطه کار،نیروی انسانی ونظارت بر کیفیت آنها • انتخاب رنگهای معین برای محیطهای مختلف وطراحی برچسب های بازنگری متفاوت برای مشخص کردن دستگاه های حساس ودارای اولویت و غیره.

39. اهداف استانداردسازی • جلوگیری از اعمال سلیقه و چند باره کاری • مدیریت دیداری خلاق به منظور اشکار شدن ناهمگونیها و موارد غیر عادی • ایمن شدن محیط کار و کاهش حوادث و بیماریهای کاری • تکرار کارهای درست،برای درست انجام دادن کارها • کاهش زمان انجام کارها • کاهش وابستگی امور به اشخاص و امکان ایجاد گردش شغلی در سازمان • افزایش جذابیت محیط کار

40. بخش ششم

41. Shi-tsu-ke ساماندهی Sustain (Shitsuke) the gains through self-discipline, training, communication, and total employee involvement Sustain Commitment to inspire pride and adherence to standards established for the four components تعریف: نگهداری شرایط محیط و افراد به صورت سازمان یافته،مرتب و تمیز. سامان دهی عبارت ا ست از آموزش کليه کارکنان تا تميزی و انضباط محيط کار را رعايت کنند.

42. آموزش فرهنگ ساماندهی محیط کار یکی از اصولی که باعث اجرا،تداوم و نهادینه شدن سیستم 5s می شود،آموزش افراد و آگاه نمودن آنان از مقرارت و همچنین نتایج اثربخش آن مقررات است. آموزش کارکنان را می توان بصورت گردهمایی ها و جلسات آموزشی با حضور کلیه افراد انجام داد.

43. اهداف سامان دهی • مشارکت کامل در ایجاد عادات صحیح و پیروی از مقررات • عادت به برقراری ارتباط به نحو صحیح و کنترل نتایج آن • زمینه سازی فرهنگ خود انضباطی • نهادینه شدن فرهنگ بهره وری • تشخیص بخشی(شخصیت دادن) به کارکنان • جلب نظر مشتریان • افزایش تعلق سازمانی

44. نکات کلیدی • ایجاد یک محیط کاری دارای نظم و انضباط • ایجاد عادت در اجرای 5s مانند: • استفاده از وسایل حفاظت فردی در هنگام کار • انجام ورزش در زمان مشخص • نکشیدن سیگار در محل کار

45. حوزه هاوموارد کاربرد 5s

46. حالات مختلفمحیط کار سازمان و اجرای 5s در آن حالات اول:در محیط کار من،هیچ کس چیزی را به این سو و آن سو نمی اندازد.همه به نظافت محیط کمک می کنند. محیط کار درجه یک حالات دوم:در محیط کار من،افراد چیزها را به اطراف می اندازند و لی نظافت چی محیط را تمیز می کند. محیط کار درجه دو حالات سوم:درمحیط کار من،هر کسی چیزی را به گوشه ای می اندازد و کسی هم مسئول نظافت محیط نیست. محیط کار درجه سه چنانچه محیط کار در وضعیت دوم و سوم قرار گرفته باشد باید 5s بطور جدی اجرا شود.

47. در پنج دقیقه انتهایی وقت اداری،هر فردی موظف است محل کار خود را 5s نماید.در انتهای هر روز،پنج دقیقه قبل از رفتن به منزل،کلیه لوازم،مدارک،تجهیزات و... را پاکسازی نموده و غیرضروری ها را جدا و از محیط کارخود دور کنید وبقیه راسر جایشان بگذارید. فراموش نکنید که: «مکانی برای هر وسیله و هر وسیله در جای خود» کلیه وسایل وتجهیزات باید،توسط خوداپراتور تمیز وپاکیزه شوند. بطورکلی، محیط را طوری کنید که در آغاز روز کاری بعد،محیط کاروتجهیزات و...در سر جای خود باشند. وقتی که شیفت فعلی بخواهد کار را تحویل شیفت بعدی دهد،موارد فوق الذکر بیشتر ملموس تر خواهد بود. این عمل باعث می شودکه محیط کار خلوت باشد و فضای مطلوب تری داشاه باشیم (پاکسازی) ، و با قرار دادن هر وسیله در جای خود محیطی منظم و دلپذیر داشته باشیم(نظم و ترتیب) ، با نظافت محیط کار و وسایل ، محیط کاررا همواره تمیز و پاکیزه نگه خواهیم داشت (نظافت) ، و این موضوع باعث می شود وضعیت مطلوب سه اصل فوق بطور دائم حفظ و نگهداری شود(حفظ و نگهداری)، و نیز یادآوری دوباره ای خواهد بود ( ساماندهی ،آموزش). در کل این عمل موچب می شود محیط کار و شغل ما همواره در وضعیت مطلوب بماند وهر روز بهتر از دیروز باشد . 5s پنج دقیقه ای

48. ساختار کمیته مجری 5s کمیته راهبری

49. يك مثال

50. عدم رعايت نظم و ترتيب در چيدمان قطعات مصرفي