integratie energiebeheersing en duurzaamheid bij VIPA rusthuizen

1. integratie energiebeheersing en duurzaamheid bij VIPA rusthuizen

2. achtergrond en duiding EPI-studie rusthuizen duurzaamheidscriteria VIPA

3. huidige regelgeving • VIPA : evaluatiecriteria ecologisch bouwen omzendbrief 29/04/2003 • invoeren energie- en grondstoffenzuinig beleid • garanderen comfort & gezond binnenklimaat • energieprestatieregelgeving EPBVlaanderen : BVR 01/01/2006 >> E100Brussel : BBHR 21/12/2007 >> E90 • eisen energieprestatie en het binnenklimaat van gebouwen

4. huidige regelgeving • Waarom actualiseren ? • overlapping VIPA/EPB-eisen • 2 parallelle procedures > administratieve vereenvoudiging • begroting inspanning via bevestiging energieprestatie-eis • sectorspecifieke benadering • aanreiken normenkader> definitie thermisch comfort > kwaliteitseis binnenlucht > definitie akoestisch comfort - evolutie doelstelling op Vlaams niveau

5. integratie regelgeving 1.Vlaams Klimaatplan 2006-2012 invulling VIPA :specifiek energieprestatie-peil opleggen voor VIPA-projecten (VORA 2008) 2.Vlaamse Strategie Duurzame Ontwikkeling invulling VIPA :energieprestatie-eisen + criteria toegankelijkheid, comfort, stedenbouwkundige integratie, materiaalgebruik, flexibiliteit en leefbaarheidbasis : visienota DUWOBO (LNE) &Green Guide for Health Care (US )

6. afstemming regelgeving MB duurzaamheid comfort materialen ontwerp beheer… Criteria Ecologisch Bouwen energieprestatie EPB / VIPA EPW > E80 EPU > E80 ASB > ??

7. afstemming regelgeving Andere Specifieke Bestemmingen : niet louter woonfunctie, niet louter kantoor of schoolfunctie …. > geen Epeil binnen EPB

8. achtergrond en duiding EPI-studie rusthuizen duurzaamheidscriteria VIPA

9. EPI- studie rusthuizen Hoe energieprestatie voor gebouwen met uitgesproken zorgfunctie (VIPA ASB) beoordelen ? bestaande modellen energieprestatie-berekening (EPW/EPU) niet geschikt voor zorgprofiel > behoefte aan aangepaste rekenmethodiek bestaande ASB-eisen binnen EPB beperkt tot eisen isolatiepeil en ventilatiequid verlichting, productie warm water, zonwering, koeling? > behoefte aan omvattend beoordelingskader energieverbruik eisen energieprestatie mét comfortgarantie voor kwetsbare gebruikers > behoefte aan beoordelingskader gebruikerscomfort

10. EPI-studie rusthuizen studie-opdracht :energie-prestatie-indicatoren bepalenvia analyse 6 cases van rusthuizen ( SWW / comfortcriteria / ventilatie / gebruikspatroon ) + aanreiken aangepaste rekenmethodiek energieprestatie(aansluitend op EPB) +beoordelingskader comfort(thermisch, visueel, akoestisch, binnenlucht kwaliteit) samenwerkingsverband : KULeuven, labo bouwfysica / UGent, vakgroep Architectuur&Stedenbouw/ bouwfysisch studiebureau Daidalos-Peutz / FDA architecten en ingenieurs nv/ Ingenium nv Energie-Prestatie-Indicatoren rusthuizen

11. EPI-studie rusthuizen 4 kwaliteitsniveaus met maatregelenpakket : E100 = equivalent voor huidig niveau EPB E80 = kwaliteitsniveau ‘evaluatiecriteria ecologisch bouwen’ E60 = laag energieniveau E40 = zeer laag energieniveau oververhittingscriterium : verplichting minimale zonwering + bepaling grens overschrijdingsuren kader : interne warmtewinsten, verbruik & distributie sanitair warm water, ventilatiebehoefte, verlichtingsverbruik Energie-Prestatie-Indicatoren rusthuizen

12. achtergrond en duiding EPI-studie rusthuizen duurzaamheidscriteria VIPA

13. duurzaamheidscriteria VIPA . integratie evaluatiecriteria ecologisch bouwen norm energieprestatie . sectorspecifiek >> rusthuizen ≠ andere sectoren . globaal toetsingsinstrument eisen en score-items >> minimale totale score verplicht concrete aftoetsbare eisen & score-items integrale benadering & onderlinge samenhang . enkel aanvullende itemsniet opgenomen bv brandveiligheid, hitteplan, …

14. duurzaamheidscriteria VIPA aandachtspunten DUWOBO toepassing binnen WVG . DUURZAAMHEIDSTOETS 36 1. Gebruikerscomfort 11 2. Energiebeheersing 11 3. Duurzaam materiaal- en grondstoffengebruik 7 4. Geïntegreerde benadering 4 5. Gebouwbeheer 3 MINIMUMSCORE 21 + 5

15. duurzaamheidscriteria VIPA 1. Gebruikerscomfort

16. duurzaamheidscriteria VIPA 1.2 zomercomfort eis link energiebeheersing : basisvoorwaarde beperking bezonningslast kader voor beoordeling zomercomfort : overschrijdingsuren operatieve temperatuur bij klasse B maximaal 260 uur (3% van de gebruikstijd) De beoordeling van het thermisch comfort is gebaseerd op NBN EN ISO 7730 2005, de beoordeling van de comfortklasse is gebaseerd op NBN EN 15251.

17. duurzaamheidscriteria VIPA 1.2 zomercomfort eis Algemeen : zonwerende beglazing g< 0,45 minstens regelbare zonwering gtotaal< 0,15 + In de rusthuiskamers : g.A < 1,8 m² g.A < 0,6 m² of aantonen garantie zomercomfort N W O Z (A = glasoppervlak, g= zontoetredingsfactor)

18. duurzaamheidscriteria VIPA 1.6 akoestisch comfort 2 x score geluidsoverlast = belangrijke bron van stressimpact op privacy & welzijn van bewoners, personeel en bezoekers aandacht voor :- isolatie luchtgeluid & contactgeluid tussen de ruimtes- geluid technische installaties- zaalakoestiek van de ruimten- luchtgeluidisolatie van de gevel EPI–studie : comfortnorm akoestiek voor rusthuizen normaal akoestisch comfort verhoogd akoestisch comfort score • eisen normaal akoestisch comfort in bestek • eisen verhoogd akoestisch comfort in bestek score

19. duurzaamheidscriteria VIPA 1.7 contact buitenomgeving eis + score ongehinderd visueel contact met buitenruimte = belangrijke voorwaarde in comfortervaringbewoners & personeel & bezoekers eis • vanuit elke verblijfsruimte ongehinderd visueel contact met buitenruimte • éénzijdige frontale daglichttoetreding in gangen wordt vermeden • vanuit elke ruimte voor personeel ongehinderd visueel contact met buitenruimte score

20. duurzaamheidscriteria VIPA 2. Energiebeheersing

21. duurzaamheidscriteria VIPA 2. Energiebeheersing MAATREGELENPAKKET E80 bouwkundig : K35 + buitenzonwering 2.1 K35 & U-waarden eis 1.2 zomercomfort eis installaties 2.2 eisen productie en distributie verwarmingeis 2.3 eisen ventilatie eis 2.4 distributie warm water eis 2.5 energiezuinige binnenverlichting eis

22. duurzaamheidscriteria VIPA 2.1 K35 & U-waarden eis > gebouwschil : toepassing huidige eisen omzendbrief > EPI –studie : analyse bestaande rusthuizen > aansluitend op EPB 2.2 eisen productie en distributie verwarmingeis > installatie : toepassing huidige eisen omzendbrief 2.3 eisen ventilatie eis 2.4 distributie warm water eis > sectorspecifieke invulling > EPI-studie :bepaling kader

23. duurzaamheidscriteria VIPA 2.5 energiezuinige binnenverlichting eis + score elektriciteitsverbruik verlichting in gezondheids- en verzorgingsinstellingen45 % van totaal verbruik(cijfers VITO) eis • in verblijfsruimten : max verlichtingsvermogen 3,3W/m².100lux • in circulatie, administratieve en personeelsruimten : max verlichtingsvermogen 2,5 W/m².100lux • - minimaal per lokaal behoefteregeling score - in niet permanent gebruikte ruimtes :automatische regeling

24. duurzaamheidscriteria VIPA 2.8 verbetering energieprestatie score E80 / K35 : te realiseren met gangbare technieken E60 / K30 : te realiseren met extra inspanningen tov gangbare technieken MAAR economisch interessanter op termijn van 20 jaar EPI-studie II : verdere aftoetsing maatregelen E60 onderzoek op basis van dossiers aanvraag PA met ambitie-formulering E60 score - energieprestatie-peil E60 wordt bevestigd

25. duurzaamheidscriteria VIPA 3. Duurzaam materiaal- en grondstoffengebruik

26. duurzaamheidscriteria VIPA 3.1 rationeel watergebruik eis > toepassing huidige omzendbrief : - regenwaterrecuperatie - waterverbruik 3.4 duurzaam bouwconcept score • > flexibele, aanpasbare en multifunctionele invulling bouwprogramma stimuleren • - basisstructuur : vaste kernen met een flexibele invulling- opbouw : consequent dimensioneringsraster op verschillende niveaus(modulair) score

27. duurzaamheidscriteria VIPA 3.5 hernieuwbare energie score > haalbaarheidsstudie hernieuwbare energie en warmtekrachtkoppeling verplicht bij EPB(gebouwen > 1000 m²) score • implementeren energiesystemen volgens de haalbaarheidsstudie • of • 10 % van de jaarlijkse energiebehoefte = groene/hernieuwbare energie door de installatie op het terrein

28. duurzaamheidscriteria VIPA 4. Geïntegreerde benadering 5.Gebouwbeheer

29. duurzaamheidscriteria VIPA 4.1 geïntegreerde ontwerp eis > integrale benadering bouwproces : financiering brandveiligheid comfort- eisen functioneel programma vergunningstedenbouw technische normen erkennings- normen energie-prestatie legionella leefbaarheid veiligheids- coördinatie milieuwetgeving > samenwerkend team specialisten> referentiedocument gedurende proces noodzakelijk

30. duurzaamheidscriteria VIPA 4.1 geïntegreerde ontwerp eis > verhoging subsidie algemene kosten : 7 % >>>> 10% eis - multidisciplinair bouwteam vanaf het begin ontwerpproces om de duurzaamheidsdoelstellingen bij ontwerp en uitvoering te garanderen- doorheen het ontwerp- en bouwproces wordt een programma van eisen als leidraad gebruikt

31. duurzaamheidscriteria VIPA 4.2 duurzame inplanting score - er wordt binnen het project geen nieuw terrein buiten de gemeentelijke kern aangesneden :inbreidingsgerichte nieuwbouw of verbouwing of aankoop met verbouwing 4.3 bereikbaarheid score - er bevindt zich een opstapplaats voor openbaar vervoer binnen een wandelafstand van 200 m.

32. duurzaamheidscriteria VIPA 5.1 basis kwaliteitsopvolging eis • in bestek : monitoring van gebouw en technieken tot 24 maanden nà de voorlopige oplevering • - één persoon = verantwoordelijke voor de opvolging van ontwerpdoelstellingen 5.2 opleiding ifv beheer score - opleidingspakket voor gebouwbeheerders te voorzien in het aanbestedingspakket van de werken -interne kennisoverdracht gebouwbeheer : beschikbaar stellen vd noodzakelijke informatiepakketten

33. Criteria ecologisch bouwen MB duurzaamheidscriteria toepassing rusthuizen

34. info : www.vipa.be ann.beusen@wvg.vlaanderen.be