ORDENAGAILUA:

1. ORDENAGAILUA: Informazioa erabiltzeko eta kudeatzeko diseinatuta dagoen makina elektroniko digitala.

2. INFORMATIKA Jatorria: Informatique (frantsesera) -INFORmazioa -autoMATIKOA

3. INFORMATIKA HARDWAREA

4. HARDWAREA Ordenagailu baten elementu fisikoak. (Ukitu ditzazkegun zatiak). Ordenagailuaren elektronika.

5. HARDWAREA HARDWAREA

6. HARDWAREA -1950-60-lehenengo ordenagailuak. SARRERA -1981-ordenagailu pertsonala-PC. -2009-Informatika beharrezkoa da eguneroko bizitzan.

7. HARDWAREA INFORMAZIOADATUAK

8. HARDWAREA INFORMAZIOA - DATUAK Ordenagailuen funtzionamenduan informazioa (testua,ahotsa, bideoa etab.) digitalada. Hau da,bi balio posible ditu: 0 edo 1

9. HARDWAREA HARDWAREA INFORMAZIOA - DATUAK Kode hamartarra: 65 = 6*101 + 5*100 Kode binarioa: 110 = 1*22 + 1*21 + 0*20

10. HARDWAREA HARDWAREBIA BINARIO-HAMARTAR INFORMAZIOA - DATUAK HAMARTAR-BINARIO 10001 = 1·24 + 0·23 + 0·22 + 0·21 + 1·20=17

11. HARDWAREA HAseRDWAREA SINBOLOEN ERREPRESENTAZIOA: Gaur egungo sistema informatiko gehienek ASCII kodea darabilte testuak adierazi eta testua maneiatzen duten gailuen kontrolerako. INFORMAZIOA - DATUAK ASCII kodea

12. HARDWAREA INFORMAZIOAREN NEURKETA: -BIT:Ordenagailu batek prozesatu dezakeen informazio unitaterik txikiena da. Adibidez: 0 edo 1 Binary digiT. -Byte (B):8 bit multzoa. Adibidez: 0010 0001 INFORMAZIOA - DATUAK

13. HARDWAREA ARKITEKTURAORDENAGAILUAREN EGITURA

14. HARDWAREA ORDENAGAILUEN EGITURA(ARKITEKTURA)

15. HARDWAREA ORDENAGAILUEN EGITURA(ARKITEKTURA) -Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ): Sarrerako gailuen bidez jasotako informazioa (datuak eta aginduak) prozesatzen ditu, informazioa lortzeko. Ordenagailuaren atal nagusia dela esan genezake. Praktikan, PUZ-a mikroprozesadorea izeneko gailu batek osatzen du. -Sarrerako gailuak edo periferikoak: -Irteerako gailuak edo periferikoak: -Informazio-euskarriak:

16. HARDWAREA ORDENAGAILUEN EGITURA(ARKITEKTURA) -Sarrerako gailuak edo periferikoak: -Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ): -Irteerako gailuak edo periferikoak -Informazio-euskarriak:

17. SARRERAKO PERIFERIKOAK

18. SARRERAKO PERIFERIKOAK HARDWAREA Teklatuen atalak: Teklatua honako bost ataletan banatzen da: Alfazenbakizko teklatua: idazmakinarena bezalakoa da. Tekla batek karaktere bat baino gehiago baldin badu, <Shift> eta <Alt Gr> teklak erabiliko ditugu. Funtzio­‑teklak: Programa bakoitzak tekla bakoitzari funtzio jakin batzuk esleitzen dizkio. Zenbakizko teklatua: Tekla hauek zenbakiak idazteko edo kurtsorea mugitzeko erabil daitezke .<Bloq Num> tekla gauza bata edo bestea egiteko erabiltzen da. Mugitzeko teklak: Tekla hauen bidez kurtsorea mugituko dugu. Tekla Bereziak: Insert, Supr, Inicio, Fin, RePág., AvPág…

19. SARRERAKO PERIFERIKOAK HARDWAREA Mekanikoak: Hauek dira orain arte gehien erabili direnak, atal honen hasieran deskribatu dira. Orain baztertzen ari dira arazo ugari ematen zutelako, zikinkeriagatik, batez ere. • Optikoak: Oso zehatzak dira baina askotan huts egiten dute. • trackball izeneko sagu bereziak ere, eskuko ordenagailuetan erabiltzen dira, batez ere. • Sagu horiek badute bolatxo bat goiko aldean eta eskuarekin mugitzen da.

20. SARRERAKO PERIFERIKOAK HARDWAREA • Badaude beste sarrerako periferiko batzuk: • Mikrofonoa, • Barra-kodeen irakurgailuak • Joystick • Taula-grafikoa, • Banda magnetikoen irakurgailuak • Ukimenezko pantailak, • Tablet PC • Argazki-kamara digitalak • Bideokamara digitalak • ...

21. IRTEERAKO PERIFERIKOAK

22. IRTEERAKO PERIFERIKOAK HARDWAREA • Monitorea • PCaren irteera­unitate nagusia da, eta PCak bidaltzen duen informazioa erakusten du. Monitore motak • CRTa: telebista bezala, katodo­izpien hodia dauka. Pantailaren atzekaldetik hodi honek elektroien korronte bat bildatzen du. Korronte honek pantailaren gainazalean dagoen material  fosforeszentearekin talka egitean, argitzen du irudiak azaltzen direlarik. Irudiak pixel izeneko puntuen bidez osatzen dira.  • LCDa kristal likidozko pantaila laua da. Likido honetan dagoen materiala polarizatzeko gaitasuna daukaten gelaxketan antolatzen da, zenbait koloretako argia bakarrik pasatzen uzten dutena. Gelaxka bakoitzaren koloreak pixel bat osatzen du, eta hauen koposiziotik  irudia sortzen da. • TFTa ere pantaila laua da. Kasu honetan pixel bakoitza kolore, diztira eta tonu berezia duen argia ematen duten transistorez osatzen da. • Plasmazko pantailak. Pantaila lauak dira ere, normalean tamaina eta kalitate handikoak. Kasu honetan erabilitako materiala plasma izeneko gas bat da.

23. IRTEERAKO PERIFERIKOAK Monitore baten kalitatea jakiteko hiru kontzeptu izan behar ditugu kontutan: maiztasuna, bereizmena eta kolore kopurua. HARDWAREA MaiztasunaHz-etan neurtzen da eta monitoreak irudiak segunduko zenbat aldiz aurkezten dituen adierazten du. Monitore batek maiztasun baxua baldin badu, gure begiek somatuko dute irudian bibratzen duela antzemanez. Honek gure ikusmenan nekea eragingo du. Bereizmena (erresoluzioa) 1024x768 pixeleko monitore batek errenkadetan 1 024 pixel izango ditu eta zutabeetan 768. Guztira, beraz, 786 432 pixel izango ditu. Monitoreen tamaina pantailaren diagonalaren hazbetetan ematen da: 15', 17', 21'... Tamaina bereko bi monitoreen artean bereizmen handiagoa duenak emango du irudia garbiagoa, irudi berdinerako puntu edo pixel gehiago erabiliko dituelako. Kolore kopuruak Gero eta kolore gehiago erreproduzitzen baditu kalitate gehiagoko irudiak aurkeztuko ditu. Nahiz eta oso monitore ona izan, ordenagailuak duen txartel-grafikoa kalitate berekoa ez bada, ez dugu lortuko monitoreari etekin guztia ateratzea, txartel-grafikoak kalitatea mugatuko duelako.

24. IRTEERAKO PERIFERIKOAK HARDWAREA Tintazko inprimagailua: Hauek dira erabiltzaileek gehien maneiatzen dituztenak, kalitate­‑prezioaren erlazioa dela eta. inprimatzeko, tinta­‑txorro txiki batek, prozesu kimikoen bidez, inprimatu behar den karakterea osatzen du. Laser inprimagailuak: Fotokopiagailuek erabiltzen duten bezalako teknologia erabiltzen dute. Azkarrenak eta emaitza onenak dituztenak dira. Garestiak.

25. IRTEERAKO PERIFERIKOAK HARDWAREA • Beste batzuk: • Plotterra • Bozgorailuak • Ahots sintetizadorea, ea

26. HARDWAREA SARRERA-IRTEERAKO PERIFERIKOAK • Sarrera-irteerako gailuak bai datuak sartzeko bai datuak ordenagailutik irteteko gailuak dira. Besteak beste, biltegiragailuak (beste atal batean ikusiko direnak), ukinpen-pantaila, modema eta routerra ditugu. • Orain ukipen-pantaila, modema eta routerra ikusiko ditugu. Dauden motak eta ezaugarri garrantzitsuenak ikusiko ditugu.

27. HARDWAREA UKIPEN PANTAILAK SARRERA-IRTEERAKO PERIFERIKOAK • Sarrera-irteerako gailu hauek edozein pantailaren antza dute. Hala ere, pantailaren edozein aukeretan seinala daiteke atzamarrez saguaz egin gabe. Gailu hauek, kutxazain automatiko eta merkataritza-guneetan erabiltzen ziren orain arte, batez ere. • Baina azken boladan bai ordenagailuetan, bai sakelako telefonoetan asko ari dira ugaritzen.

28. HARDWAREA MODEMA ETA ROUTERRA SARRERA-IRTEERAKO PERIFERIKOAK • Modematelefono-lineen bidez edo ADSL lineen bidez ordenagailu arteko komunikazioa sortzeko erabiltzen da. Beroni esker, telefonoek erabiltzen dituzten linea berberak erabiliz ordenagailuek informazioa truka dezakete haien artean. Beraz, Internet sarean sartzeko ezinbestekoak ditugu modemak. • Telefono-lineen bidez bidaiatzen duen informazioa analogikoa da; ordenagailuak, ordez, maneiatzen duen informazioa digitala da. Modemak informazio digitala informazio analogiko bihurtu eta informazioa transmititu egiten ditu. Alderantzizko lana ere egiten du: telefono-lineatik datorren informazio analogikoa jaso eta digital bihurtu. Ikus dezagun marrazki bat:

29. HARDWAREA SARRERA-IRTEERAKO PERIFERIKOAK Bi modem-mota daude: barrukoa (unitate zentralaren barruan instalatu behar da), eta kanpokoa (unitate zentralaren atzealdean, kanpoan, konektatzen da). Modem baten ezaugarririk garrantzitsuena abiadura da. Aipatutako abiadura neurtzeko bps (bitssegunduko, geroago ikusiko dugu zer den bit-a) erabiltzen da. Badago beste gailu bat modemaren antzekoa dena: routerra; ezberditasun nagusia, routerraren bidez ordenagailu bat baino gehiago konektatu daitekeela da. Gaur egun (2007ko irailean), merkatuan aurki daitezkeen modemen edo routerren abiadurak hauxek dira: 56 Kbps (56.000 bps), 256 Kbps, 512 Kbps, 1024 Kbps (1 Mbps) , 2048 Kbps (2 Mbps), 4096 Kbps (4 Mbps), 8096 Kbps (8 Mbps); salneurria, gutxi gorabehera honakoa: 15€ eta 150 € bitartekoa.

30. HARDWAREA OSAGAIAK

31. HARDWAREA ORDENAGAILUEN EGITURA(ARKITEKTURA)

32. HARDWAREA PUZ Puz-ekoosagaiak -Oinarriplaka -Mikroprozadorea -Memoriak: - Biltegiratzemasiborakounitateak:Diskogogorra, DVD, CD-ROM - Ram memoria, ea - Zabaltzetxartelakjartzekohedapenerretenak -Datubusak -Energiiturria - Kanpoatakak OSAGAIAK

33. HARDWAREA OINARRI-PLAKA

34. HARDWAREA OINARRI-PLAKA OSAGAIAK Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du. Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

35. HARDWAREA OINARRI-PLAKA 1.Mikroprozesadorea. OSAGAIAK Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du. Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

36. HARDWAREA OINARRI-PLAKA 1.Mikroprozesadorea. 2.Ram memoria. OSAGAIAK Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du. Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

37. HARDWAREA OINARRI-PLAKA 1.Mikroprozesadorea. 2.Ram memoria. 3.Disko gogorrak eta DVD-a OSAGAIAK Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du. Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

38. HARDWAREA OINARRI-PLAKA 1.Mikroprozesadorea. 2.Ram memoria. 3.Disko gogorrak eta DVD-a 4.Txartel grafikoa. OSAGAIAK Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du. Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

39. HARDWAREA OINARRI-PLAKA 1.Mikroprozesadorea. 2.Ram memoria. 3.Disko gogorrak eta DVD-a 4.Txartel grafikoa. 5.Sare txartela.Soinu txartela. OSAGAIAK Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du. Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

40. HARDWAREA OINARRI-PLAKA 1.Mikroprozesadorea. 2.Ram memoria. 3.Disko gogorrak eta DVD-a 4.Txartel grafikoa. 5.Sare txartela.Soinu txartela. 6.Kanpoko atakak.Sagua… OSAGAIAK Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du. Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

41. HARDWAREA OINARRI-PLAKA 1.Mikroprozesadorea. 2.Ram memoria. 3.Disko gogorrak eta DVD-a 4.Txartel grafikoa. 5.Sare txartela.Soinu txartela. 6.Kanpoko atakak.Monitorea… 7.Kanpoko atakak.Usb memoriak… OSAGAIAK Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du. Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

42. HARDWAREA OINARRI-PLAKA 1.Mikroprozesadorea. 2.Ram memoria.(sim,DIMM,ddr) 3.Disko gogorrak eta DVD-a(IDE,sata) 4.Txartel grafikoa.(AGP,dIm exp.) 5.Sare txartela.Soinu txartela…(PCI) 6.Kanpoko atakak.Sagua… 7.Kanpoko atakak.Usb memoriak… OSAGAIAK Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du. Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

43. HARDWAREA MIKROPROZESADOREA

45. HARDWAREA MIKROPROZESADOREA Ordenagailu batek dituen chip guztien artean garrantzitsuena. Informazioa prozesatzen duen elementua. Ordenagailu bat aukeratzerakoan daukan  mikroa (mikroprozesadorea) izango da bere errendimenduari buruz informazio gehien emango diguna. KONPONENTEAK Mikroprozesadoreen ezaugarriak -Erlojuak mikroprozesadoreari denbora-pauta bat markatzen dio -Bus-zabalerakmikroprozesadoreak aldi berean maneiatu ditzakeen bit kopurua dira dira. Normalean abiadura GHz-etako neurria dute. Honek ordenagailuak segundu batean mila milloi operazio egin ditzakeela adierazten du. Normalean:32 edo 64 normalean

46. HARDWAREA Intel Celeron, gama baxukoak dira. 32 bitekoak soilik.   Intel Pentium IV, gama baxu-ertainekoak dira ere. Merkeak. 64bitekoak diren arren, mantxoak dira: 531MHz eta 3GHz bitarteko abiadurak. Intel Pentium D, gama altukoak dira. Aurrekoen antzekoak dira baina, bi mikro izango balute funtzionatzen dute. 64 bitetakoak dira eta abiadurak 3,2 eta 3,6GHz bitartean dituzte. Bi core izatean abiadurak bikoitzak dira errealitatean. Intel Core 2 Duo, gama altuenekoak dira. Hauek ere 64bitekoak dira. Core izeneko teknologia dute, hau errendimendu handiagoa ematen dio. KONPONENTEAK Munduko bigarren mikroprozesadore fabrikatzaile handiena da AMD. Urte batzuetan indar handia hartu zuen, baina, gaur egun, Intel berriro ere abantaila hartuta dabil .

47. HARDWAREA MEMORIAK

48. HARDWAREA -memoria nagusia (RAM):Bere funtzioa mikroprozesadoreak erabiliko dituen instrukzio eta datuak eta prozesaketaren ondorengo ematen dituen emaitzak denbora batez gordetzean datza. -cache memoria:RAM baino azkarragoa. Memoria mota hau RAM memoria eta mikrorpozesadorearen artean jartzen da, eta bere helburua bien arteko datu-transferentzia arintzea da. -Memoria birtuala:Askotan RAM memoria ez da nahikoa erabiltzaileak nahi duten programa guztiak aldi berean irekitzeko, orduan disko gogorra erabiltzen du RAM memoria simulatzeko. Sistema eragileak memoria birtual asko hartzen baldin badu, ordenagailuaren errendimendua asko mantxotzen da. - BIOS (Basic Input Output System) ordenagailua abiatzeko ezinbestekoa da. Memoria honetan ordenagailuaren hasierako azterketa egiteko instrukzioak gordetzen dira; baita sistemara konektatutako gailuen oinarrizko datu teknikoak ere. -… KONPONENTEAK

49. HARDWAREA KONPONENTEAK Erabiltzen duten konexioaren arabera sailkatzen dira: -SIMM memoria: (72 kontaktu zituzten eta 64MB arteko kapazitatea) -DIMM memoria:  pentium IV prozesadoreak erabiltzen dituzten ordenagailuetan jartzen dira. (168 kontaktu dituzte eta 128MB eta 256MBeko kapazitatea) -DDR memoria: egun erabiltzen diren moduluak dira (184 kontaktu dituzte eta 256MB, 512MB, 1GB eta 2GB-eko kapazitateak izan ohi dituzte)

50. KOMUNIKAZIOA