Brusela, 2009ko apirilak 27

1. Brusela, 2009ko apirilak 27 ERREFORMATUTAKO KOHESIO-POLITIKAREN AGENDA Eskualde Politikaren Danuta Hübner komisarioak hala eskatuta prestatutako txosten independentea Fabrizio Barcaren eskutik

2. AURREKONTUAREN BERRIKUSPENA: KOHESIO-POLITIKA BERRIRO KONTUAN HARTZEKO AUKERA BAKARRA • Txostenaren abiapuntua • Eredu politikoari buruzko iritzi oso eztabaidagarriak, emaitzak, EBren erantzukizunaren ondoriozko justifikazioa • Ondoko arrisku handiak - okerreko aldaketak - inolako aldaketarik gabe • Txostenaren helburua: arrisku horiek saihesteko ahaleginak egin eta eztabaida abian jartzea Sarrera • Txostenaren metodoa • Iritzi ezberdinen inkesta zabala igortzea: - 40 akademiko 3 Auzitegi, Tailer 1 eta 10 Lan-agiriren bidez - Estatu Kideetako eta Eskualdeetako 40 arduradun 5 Mintegiren bidez - Batzordeko 40 ofizial 15 hilabeteko lana eginda - 200 artikulu eta agiri baino gehiagoren berrikuspena • Aztertuta kontzeptuak, alderdi politikoak eta operatiboak • Ikuspegi historikoa eta alderatzekoa egitea

3. LAU ONDORIO EBren aurrekontuaren zati handi bat “irizpide geografikoetan oinarritutako estrategia”ri atxikitzeko zio irmoak daude Kohesio-politikak estrategia hori aurrera eramateko oinarri egokia eskaintzen du, baina horretarako erreforma zabala behar da Ondorioak Erreforma egiteko ondokoa eskatzen da: • Politikaren kontzeptu berriztatua • Lehenespenen kontzentrazioa • Gobernu-aldaketa Aldaketa gertatzeko hiru baldintza: • Jadanik maila altuko konpromiso politikoa behar da • Zenbait aldaketa programaren epealdi honetan gerta daitezke • Negoziazio-prozesua doitu behar da

4. POLITIKAREN KONTZEPTUA: “ESKUALDE-POLITIKAREN PARADIGMA BERRIA” EDO IRIZPIDE GEOGRAFIKOETAN OINARRITUTAKO POLITIKA • Xedeak • Potentzialaren azpierabilera iraunkorra murriztea (eraginkortasunik eza) • Gizarte-bazterkeria murriztea • Unitate esku-hartzailea • Toki edo eskualde funtzionalak, politiken prozesuaren bitartez ezarritakoak • Justifikazioa = gobernuaren eta merkatuaren hutsegiteak • Erakunde egokiak ez dira aukeratu toki-elitearen bidez • Erakundeen inertzia irmoa da • Aglomerazioaren patroi eraginkorrei buruzko ziurgabetasun handiak ekintza publiko egiaztagarria eskatzen du 1. EBren kohesio-politika • Tresnak • Integratutako ondasun publikoen nahiz zerbitzuen hornidura • Erakunde-aldaketa eraginda • Metodoa • Kanpoko esku-hartzea, baldintzapeko emakiden bidez • Toki-informazioa eta lehenespenak eskuratu eta gehituta

5. ZERGATIK EBk EGIN BEHAR DU? Iraunkortasuna: • Ezinezkoa da inolako Baterakuntza egitea (merkatu batuekin) inolako garapen-politikarik izan gabe: • EB erruduntzen da, merkatu batuek sortutako aukera-berdintasuna nahiz arriskuak gainditzeko berdintasuna erdiesteko igurikimenak betetzen ez badira • Merkatu erkideari buruzko erregelek nazioko nortasunak nahiz loturak narriatzen dituzte, eta “erkidegoaren sentimendua” nazioz gaindiko mailan eraikitzea galdatzen da • EZ da moneta eta merkatuen baterakuntzari eusteko “ordaindu beharreko kostua”, EZPADA EBren hazkundea nahiz bakea lortzeko baliabide gehigarria. 1. EBren kohesio-politika • Irizpide geografikoetan oinarritutako estrategiaren xedea “garapen harmoniotsua” eta “ezberdintasunen murrizketa” sustatzeko EBren Itunean jasotako zereginak interpretatzeko modu modernoa da • Irizpide geografikoetan oinarritutako estrategia EBren legitimitate demokratikoarekin bat datorren politikaren eredu bakarra da Elkarmendekotasuna zaintzea mugen bidez Sinesgarritasuna tokien arteko distantziari eutsita

6. OKERRAK ETA ARGIBIDEAK Irizpide geografikoetan oinarritutako estrategia ez da : • “Finantza birbanatzeko” politika • Birnazionalizazioari buruzko kritika-falazia • Eskualde guztietan esku hartzeko beharrizana “Konbergentzia”ra bideratutako politika Pertsonen mugikortasuna zedarritzen duen politika Aglomerazio “naturalak” mugatzen dituen politika 1. EBren kohesio-politika • Autoaldarrikatutako “espazioan dauden politika itsuak” izenekoari buruzko falazia

7. POLITIKAREN ARRISKUAK • Hala ere, irizpide geografikoetan oinarritutako estrategiak konplexuak eta arriskutsuak dira. Horiek gaizki doazenean, hau gerta daiteke: • Merkatuetako eskualdeak hartzea • Mendekotasun-kultura sortzea • Erregaia toki mailan ateratzeko makinak, edo, alderantziz • Prozesuan esku hartzen duten enpresei nahiz pertsonei behar besteko segurtasuna ez ematea • Aglomerazioak saihestea 1. EBren kohesio-politika • Hortaz, galdera: • Nola ari da gauzatzen gaur egun kohesio-politika? • Nola ari da aurrera eramaten irizpide geografikoetan oinarritutako politika-eredua?

8. KOHESIOAREN ERAGINARI BURUZKO NABARITASUN ENPIRIKOAREN EGOERA EZ DA IZAN EGOKIA • Erantzukizun handia dago (politika nazional gehienetan eta EBn dagoena baino handiagoa) baliabideak agortzeko moduari buruz, baina • Azterlan ekonometrikoek ez dute eskaintzen politikaren eraginari buruzko erantzun orokor erabakigarririk • Ez dago esku-hartzeen eragin sistematikoari buruzko bilakaerarik • Emaitzen eta xedeen adierazle-sistemaren kalitatea xumea da 2. Kohesio-politikaren emaitzei buruzko ikasbideak

9. ZERNAHI GISAZ, AGERIKO NABARITASUNAK BEHIN-BEHINEKO BI ONDORIO EKARRI DITU Kohesio-politikak irizpide geografikoetan oinarritutako EBren estrategia aurrera eramateko oinarri egokiak eskaintzen ditu, arrazoi hauek kontuan izanda: • Maila anitzeko gobernu-sistema, “kontratua” eta balio handiko lankidetza • Testuinguru zehatzetan xedeak eskuratzeko jarraipen-erregistroa • Eskualde askotan erakundeak sortzeko laguntza ematea • Sarea EB osoan, lankidetza eta esperientziaren hedapena bultzatu ahal izateko 2. Kohesio-politikaren emaitzei buruzko ikasbideak

10. Erreforma zabala behar da, arrazoi hauek aintzat hartuta • Irizpide geografikoetan oinarritutako ikuspegia modu koherentean ez onartzea • Lehenespenak bat egiteko gabezia eta gizarte- nahiz ekonomia-xedeak ez bereiztea • Emaitzak bat egiteko kontratuetan huts egitea eta baliabideak modu eraginkorrean erabiltzeko pizgarri egokiak sortzea. • Arazo metodologikoak adierazleen erabileran eta eraginen ebaluazioan • Eztabaida politikorako hutsegite nabarmena emaitzetan 2. Kohesio-politikaren emaitzei buruzko ikasbideak

11. ERREFORMA POLITIKAREN KONTZEPTUTIK ATERATZEN DA ETA BOST PRINTZIPIO APLIKATZEN DIRA • Baliabideak kontzentratzea • Emakidak emaitzetara orientatzea • Mugikortasuna eta ikaskuntza • Batzordea sendotzea • Kontrabotere politikoak sendotzea 3. Erreforma

12. BALIABIDEAK KONZENTRATZEA 1. zutabea. Funtsezko lehenespenei buruzko kontzentrazio berritzailea eta lurralde-atxikipen kontserbatzailea • Ez da egon inolako aldaketa garrantzitsurik lurralde-atxikipena egin eta garatu nahiz garatu gabeko eskualdeen arteko funtsak banatzeko, ezta lurralde-lankidetzari begira ere • Funtsezko 3-4 lehenespenen finantzaketaren 2/3 arteko kontzentrazioa • Funtsezko lehenespenen aukeraketa maila altuko eztabaida estrategikoaren bidez, hiru irizpidetan oinarrituta: 3. Erreforma • Garrantzia EB osoan • EBko herritarren beharrizanak/igurikimenak • Abantaila EBko Estatu Kideei begira • Estatu Kideen interesak • Irizpide geografikoetan oinarritutako jatorrria • egiaztapena

13. BALIABIDEAK KONZENTRATZEA • Funtsezko 1-2 lehenespenek nagusiki “gizarteratzeko” xedea izan behar dute: • Gizarte- eta lurralde-agendak lurraldeko gizarte-agendara bildu behar dira, hots, pertsonei zuzenduta eta eraginkortasun politikoa testuinguruen mende dagoela ohartuta, • EBk Estatu Kideen gizarte-politiketan ezarritako etengabeko mugei aurre egiteko aukera aparta, eta aldi berean, nazioko gizarte-kontratuen aniztasuna errespetatuta, • Migrazioaren kasua 3. Erreforma • Funtsezko 1-2 lehenespenek nagusiki xede “ekonomikoa” izan behar dute: • Berriztatzearen kasua, emaitzetara zuzendutako metodo berriak aplikatuta • Bestelako aukerak: aldaketa klimatikoa, adingabeak, ezgaiak, ahalmenak, zahartzea

14. EMAKIDAK EMAITZETARA ORIENTATZEA 2. zutabea. Kohesio-politikorako esparru estrategiko berria • 2010: kohesio-politikaren etorkizunari buruzko maila altuko konpromiso politikoa • Udazkena 2010 - Udaberria 2012: elkarrizketa estrategikoa Estatu Kidearen eta Europako erakundeen artean, Talde Politiko batek eskainita • 2012ko udaberria baino lehen: Europako Garapen Estrategikorako Esparruaren zirriborroa, berriztatze politikoak, funtsezko lehenespenak eta adierazleak nahiz emaitzak baloratzeko xedeak ezarrita, betiere Erregulazio Zirriborroarekin bat etorriz. 3. Erreforma

15. EMAKIDAK EMAITZETARA ORIENTATZEA 3. zutabea. Kontratu-harreman berria, emaitzetara zuzendutako ezarpena eta komunikazioa • Nazioko Garapen Estrategikorako kontratua (Kontratua), Estatu Kideak (Eskualdeak) puntu hauek betetzera behartuta: • Xedeak • Baliabideak funtsezko lehenespenei eta Aginte Kudeatzaileei atxikitzea • “Toki geografikoak” aukeratzeko irizpideak • Administrazioaren ahalmena 3. Erreforma • Programa Operatiboek egitura berbera izango dute eta aldi berean aurkezten dira • Batzordeak ondoko puntuak bete ditzake: • Kontratua oso-osorik onartzea • Kontratuaren alderdi batzuk “baldintzapean” onartzea • Kontratuaren alderdi batzuk ukatzea • Egiaztapenak egiteko baldintzak, Batzordearen zuhurtasuna hobetuta • Ezarpen-txostenei buruzko ebaluazioa • Estatu Kideen Emaitzei buruzko Urteko Txostena (3. urtea igaro ostean) eta Batzordearen Laburpen-txostena

16. EMAKIDAK EMAITZETARA ORIENTATZEA 4. zutabea. Funtsezko lehenespenak gauzatzeko gobernu sendotua • Funtsezko lehenespen bakoitza betetzeko erakundearen esparrua: • EBk “Europako Esparruan” printzipioak ezarri ditu • Estatu Kideek printzipio horiek lehiaketei begira egokitzat jotzen dituzten neurrian aplikatuko dituzte • Ezarpenaren ebaluazioa eskatu daiteke 3. Erreforma • Emaitza-sistema kontrolatuta dago ondoko puntuen bidez: • Adierazleen eta xedeen estandar altuko sistema • Batzordearen Adierazleei eta Xedeei buruzko Inkesta • Aurrerakuntzen markagailua • Ebaluazio berezia, justifikazio onargarririk ematen ez denean, xedeak ez erdiesteagatik

17. EMAKIDAK EMAITZETARA ORIENTATZEA 5. zutabea. Gastu gehigarria, berritzailea eta malgua eskaintzea • “Finantza-gehigarritasuna” sinplea eta ikuspuntu politikotik esanguratsua izanda: • Egonkortasun eta Hazkunde Itunari lotzea • Mota guztietako zehapenak ezabatzea • Funts guztietara zabaltzea 3. Erreforma • Estatu Kideak (Eskualdeak) “gehigarritasun politikoa” erdiesteko konpromisoa hartzea: • Politika justifikatzen duen balio erantsia igorrita • Berritzailea izatea • Deskonpromisoaren erregela ez aplikatzea Programa mailan, herrialde guztiei begira baizik

18. MUGIKROTASUNA ETA IKASKUNTZA 6. zutabea. Esperimentalismoa sustatzea eta toki-aktorea mugiaraztea • Xedeak bat egiteko toki mailako ondore positiboa • Finantzaketa-kuota txikia Batzordearen esku, Lurralde-ekintza berritzaileak gauzatzeko. • Toki-aktoreak zuzenean mugiaraztea: Batzordeak lana egiteko esparru gehiago 3. Erreforma 7. zutabea. Ikaskuntza-prozesua sustatzea: eragin prospektiboen ebaluaziora bideratzea • “Zerk funtzionatzen du”, “norentzat” eta “zergatik” galderak ikertzen dituzten metodologia guztiak sustatzea • Kontratu-eraginaren ebaluazioa sustatzeko esfortzu berezia egitea: • Erabilera “prospektiboa”ren diziplina-ondore irmoa • Azterlanen eta emaitzen “prestaketa-taldea” Batzordea • Aukeraketa halabeharrez erabiltzea hori aplikatu behar denean

19. BATZORDEA SENDOTZEA 8. zutabea. Berriro kontzentratu eta Batzordea lehia-zentro gisa sendotzea • Kohesio-politikaren gaineko Batzorde arduradunak eginkizunak asmo handiarekin eta zorrotz bete behar ditu, eta Zuzendaritzek zuhurtasun handiagoa aplikatu behar dute…. • … Giza baliabideen inbertsio garrantzitsua egiteko: • Ekintza-taldeen lehenespen nagusiak ezartzea • Langileak bultzatzeko prestakuntza • Ebaluazio saila gaurkotzea • Administrazioaren laguntza-taldeak sortzea • Ikerketa saila sortzea 3. Erreforma • … eta Zuzendaritzen arteko koordinazioa lortzea, orain ez baitago halakorik 9. zutabea. Finantza-kudeaketa eta kontrola jorratzea • Moneta-sistema berriak, eztabaidatutako proposamenek eta proposamen berriek eraginkortasuna areagotuko dutela uste da, baita Batzordean giza baliabideetan inbertsioak egiteko esparrua emango dela ere

20. KONTRABOTERE POLITIKOAK SENDOTZEA 10. zutabea. Kontrabotereen politika maila altuaren sistema sendotzea • Emaitzei buruzko informazio hobetua eta Batzordearen zuhurtasun handiagoa direla bide, beharrezkoa da Europako beste bi erakundeen esku-hartzea • Kohesio Politika Formalerako Kontseilu berria: • Kontratuak eta Emaitzei buruzko Txostenak ebaluatuko dira • Batzordeak erabaki bereziak ebaluatuko ditu • Gomendioak igorriko dira 3. Erreforma • Europako Parlamentua: • Kontratuei eta Txostenei buruzko iritziak kontuan hartuko dira • Batzordearen Laburpen Txostena jaso eta eztabaidatuko da

21. ALDAKETA GERTATZEKO HIRU BALDINTZA • Konpromiso politiko irmoa eta egokia • Gaur egun zenbait aldaketa aurreratzea/esperimentatzea • Baliabideei, gobernuei eta xedeei buruzko negoziazioa lerrokatzea 4. Ondorioak

22. Txostena, Auzitegien transkripzioak, Mintegien laburpenak eta Lan-agiriak webgune honetan eskuragarri izango dituzue: http://ec.europa.eu/regional_policy/policy/future/barca_en.htm. Jarraipena