ĐÁNH GIÁ T ÀI LIỆU TRÊN INTERNET

1. ĐÁNH GIÁ TÀI LIỆU TRÊN INTERNET Tôn Nữ Phương Mai Võ Trọng Phi Trình bày: Võ Trọng Phi phi.vt@lrc-hueuni.edu.vn Phòng Dịch vụ Thông tin Trung tâm Học liệu Đại học Huế 04/2010

2. Mục đích của bài giảng: giúp người học Nắm được các tiêu chí đánh giáthông tin trên Internet Đánh giá hiệu quả nội dung các trang web khác nhau

3. Nội dung bài giảng Đặc điểm thông tin trên internet? Cần vận dụng những kỹ năng gì khi đánh giá? Các tiêu chí đánh giá trang web Thực hành Kết luận

4. Đặc điểm của thông tin trên Internet Không được kiểm soát Không được đánh giá trước khi đăng lên mạng Thiếu ổn định Lượng thông tin quá lớn và chất lượng khác nhau. 4

5. Đặc điểm tên miền và thể loại web Một số loại tên miền trả phí: • .com: commercial/company – thương mại • .gov: government – chính phủ • .edu: education – giáo dục • .org: organization – tổ chức • .net: network – dịch vụ mạng • .ac: academic – giáo dục đại học • .mil: millitary – quân sự Đặc điểm: -Lưu danh tính khi đăng ký - Tính ổn định cao Một số loại tên miền miễn phí: • co.cc • .tk • .uni.cc … Đặc điểm: - không cần nêu rõ danh tính khi đăng ký - Không đảm bảo tính ổn định Các trang cá nhân theo sau: thường có các ký hiệu ~, % hoặc chữ people, users. members 5

6. Cần vận dụng những kỹ năng gì khi đánh giá? Kỹnăngthưviện: tìmkiếmthưmục, danhbạ Kỹnăngđọc Kỹnăng web: tìmkiếmthông tin trên web Vậndụngtưduyphântích, cảnhgiác, nghingờ

7. Một số tiêu chí đánh giáCác tiêu chí chung cho mọi loại hình tài liệu Về mặt Thông tin thư mục: Tác giả Ngày xuất bản Số tái bản/số lần chỉnh sửa, bổ sung Đơn vị xuất bản (nhà xuất bản, tên tạp chí chuyên ngành) Về mặt nội dung: • Đối tượng đọc giả • Quan điểm trình bày • Phạm vi giải quyết vấn đề • Mức độ chính xác • Phong cách viết • Ý kiến thẩm định

8. Các tiêu chíđánh giá thông tin trên Internet 1. Thông tin tác giả 2. Mục đích 3. Phạm vi chủ đề 4. Tính cập nhật 5. Tính khách quan 6. Tính chính xác 8

9. Các tiêu chíđánh giá thông tin trên Internet 1. Thông tin tác giả Tác giả: Là ai? Có đáng tin cậy? Học hàm/học vị là gì? Đang làm việc cho ai? (trường ĐH, tổ chức?) Có nổi tiếng trong lĩnh vực chuyên môn của mình không? • Tìm câu trả lời • Xem thôngtin về tác giả (trình độ, công việc, liên lạc..) ở đầu hoặc cuối trang web. • Tìm trang chủ của tác giả trên web • Tìm ở danh bạ hoặc nguồn thông tin thư mục (bibliographic sources) • Tra cứu thư mục trực tuyến để tìm thêm các tác phẩm khác của tác giả. • Vốn kiến thức của người đánh giá 9

10. Các tiêu chíđánh giá thông tin trên Internet 1. Thông tin tác giả (tt) Chủ thể thực sự xuất bản trang web là ai? (một tổ chức, thành viên của một tổ chức, một cá nhân độc lập..) Trang web đăng tải thông tin có xuất phát từ máy chủ miễn phí, như Tripod, 110mb, hay không? • Tìm câu trả lời • Xem thông tin chủ thể xuất bản ở mục About us, Profile, kiểm tra đường dẫn (~, members, staff ..) kiểm tra tên miền … • Vốn kiến thức của người đánh giá 10

11. Các tiêu chíđánh giá thông tin trên Internet 2. Mục đích Trang web nhằm mục đích gì? Tác giả có nêu rõ mục đích không? Cung cấp thông tin Trình bày ý kiến Giải trí, thuyết phục Nhại theo một trang khác Trang web dành cho đối tượng nào? Nội dung có tập trung vào mục đích chuyển tải thông tin không? • Tìm câu trả lời • Xem ở lời giới thiệu của trang web • Xem tên miền (.edu, .org, .gov....) • Trang web có cấu trúc logic không? Có tập trung vào mục đích chuyển tải thông tin không? • Các liên kết có liên quan với chủ đề không?

12. Các tiêu chíđánh giá thông tin trên Internet 3. Phạm vi chủ đề Trang web tập trung vào vấn đề gì? Các ý chính có được trình bày rõ ràng không? Việc di chuyển từ phần này sang phần khác có dễ không? Mức độ sâu-rộng đến đâu? Phù hợp nhu cầu sử dụng không? • Tìm câu trả lời • Nhan đề của trang web • Phần giới thiệu trang web • Cấu trúc trang web • Các liên kết trong trang hoặc đến các trang khác • So sánh nội dung với các trang cùng chủ đề • Vốn kiến thức của người đánh giá 12

13. 4. Tính cập nhật Ngày tạo lập trang web? Ngày đăng tải thông tin? Ngày thông tin được cập nhật? Chủ đề bàn đến có cần thông tin cập nhật không? Các liên kết có được cập nhật không? Các tiêu chíđánh giá thông tin trên Internet • Tìm câu trả lời • Đầu hoặc cuối trang web. • Trang web có dấu hiệu ngưng hoạt động không? • Các liên kết có hoạt động không?

14. 5. Tính khách quan Trang web có bị ảnh hưởng bởi thiên kiến không? Quan điểm của tác giả là gì? có được nêu rõ không? Tác giả có đề cập đến mục đích của trang web không? Có nêu rõ thể loại web và đối tượng người đọc không? Các tiêu chíđánh giá thông tin trên Internet Tìm câu trả lời • Lời giới thiệu trang web. • Nội dung các quảng cáo đăng trên trang web • Thông tin về đơn vị tài trợ (thương mại hay giáo dục) • Kiểm tra văn phong của tác giả • Tìm tài liệu cùng chủ đề để so sánh • Vốn kiến thức của người đánh giá 14

15. 6. Tính chính xác Nội dung thông tin có đáng tin cậy không? Nội dung thông tin có giống các trang web khác cùng chủ đề không? Trang web được người khác đánh giá như thế nào? Có lỗi chính tả, lỗi ngữ pháp không? Có cung cấp nguồn gốc thông tin không? Các tiêu chíđánh giá thông tin trên Internet Tìm câu trả lời • Xem tác giả là ai? Làm việc cho tổ chức nào? • Xem nội dung chính • Tìm đọc lời bình tác phẩm đó • Xem văn phong của tác giả • Xem phần tài liệu tham khảo • Vốn kiến thức chuyên môn của người đánh giá

16. Một số lưu ý khác khi đánh giá trang web Các mục trên trang web cần lưu ý đến: Giới thiệu về trang web Thông tin liên hệ Thời gian cập nhật Quy ước, chính sách đối với người sử dụng Liên kết Nguồn tài liệu.

17. Một số thông tin thiếu kiểm soát trên Internet • Trang chính thức của Nhà Trắng: http://www.whitehouse.gov/ • Trang “châm chọc” Nhà Trắng: http://www.whitehouse.org/ • Trang chính thức của WTO và trang web nhại theo: • http://www.wto.org/ • http://www.gatt.org/ • …

18. Thông tin trên Internet: biến cái không thể thành có thể • Chọn gene để sinh con không bệnh tật • http://www.genochoice.com/ • Nuôi mèo kiểu bonsai • http://www.ding.net/bonsaikitten/ • Người đàn ông mang thai đầu tiên: • http://www.malepregnancy.com/

19. Một số trang web giúp xác định các trang web/thông tin “ma” (hoaxes) • Quackwatch • http://www.quackwatch.com/ • Trang tự học giúp xác định những thông tin “ma” trên Internet của Thư viện Y học quốc gia (Mỹ) • http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/webeval/webeval.html • Museum of Hoaxes • http://www.museumofhoaxes.com/ • Google Directory: http://directory.google.com/ • Reference > Education > Instructional Technology > Evaluation > Web Site Evaluation > Hoax Sites

20. Thực hành Nêu ý kiến của bạn về độ tin cậy của các trang web sau: • The Whirled Bank Group: http://www.whirledbank.org/ • Moon Beam: http://www.dreamweaverstudios.com/moonbeam/homes.htm • Colony Invest Management Inc: http://colonyinvest.net/

21. Kết luận Đánh giá, đánh giá và đánh giá • Nguồn ảnh: Internet literacy by Hofstetter, F. T. (2003). Boston: McGraw-Hill/Irwin.

22. Tài liệu tham khảo Carol Grotnes Berk and Information Commons Library. (2008). Information Resources : learn what makes a quality information sources. Truy cập ngày 01/01/2010, từ http://www.library.appstate.edu/tutorial/info.html. Huỳnh, Đ.C. (2008). Hướng dẫn biên soạn tài liệu đọc thêm (dùng cho giảng viên các khóa học qua mạng). Huế: Đại học Huế. Huỳnh, T.X.P. (2010). Đánh giá thông tin. Tài liệu hội thảo Nâng cao năng lực truy cập và sử dụng các nguồn thông tin điện tử, Huế. Huy, N. (2010). Đánh giá thông tin trên Internet. Truy cập ngày 20/4/2010, từ www.vietnamlib.net/dao-tao-nguoi-dung-tin/danh-gia-thong-tin-tren-internet- Lesley University. (2007). Evaluating website. Truy cập ngày 31/03/2010, từ http://www.lesley.edu/library/guides/research/evaluating_web.html. Motz, K. (2009). Internet Evaluation. Truy cập ngày 20/4/2010, từ http://www.ferris.edu/library/instruction/classes/internet.html The University of Louisville. (2008). Critical evaluate sources. Truy cập ngày 04/01/2010, từ http://louisville.edu/library/infoliteracy/critical-evaluation-of-resources.html#Objectivity. 22