Teoria Firmy

1. Teoria Firmy Na podstawie rozdz. VII „Metodologia ekonomii” M. Blauga Konard Gałecki

2. Plan prezentacji • Podstawowe założenia neoklasycznej teorii firmy • Krytyka • Klasyczna obrona • Weryfikacja empiryczna • Analiza zarzutów Spiro Latsisa (MNPB) • Neoklasyczna teoria firmy, a oligopol • Podsumowanie Metodologia Ekonomii

3. Podstawowe założenia neoklasycznej teorii firmy • Przedsiębiorstwa wytwarzają jeden, homogeniczny produkt • Doskonale konkurencyjne otoczenie • Racjonalność podmiotów • Dążenie do maksymalizacji zysku • Pełna informacja Zmienne strategiczne - wielkość produkcji i cena Metodologia Ekonomii

4. Krytyka Główny kierunek krytyki założenie, że przedsiębiorstwa dążą do maksymalizacji zysków pieniężnych przy danej technologii oraz strukturze popytu Metodologia Ekonomii

5. Krytyka Argumenty: • Firmy maksymalizują funkcję użyteczności wielu zmiennych (zysk, czas wolny, prestiż itp.) • Maksymalizacja sprzedaży przy danym poziomie zysku minimalnego • Brak maksymalizacji czegokolwiek, zaspokajają swoje potrzeby w „zadowalający” sposób • Niepewność  stosują zdroworozsądkowe reguły postępowania • Niczego nie maksymalizują, lecz zamiast tego chcą przetrwać Metodologia Ekonomii

6. Klasyczna obrona (Machlup) • nie próbuje wyjaśnić sposobu gospodarowania, ale przewidzieć skutki konkretnych zmian działania sił rynkowych • dostarcza możliwych do sprawdzenia prognoz o charakterze jakościowym: • wzrost popytu prowadzi zarówno do wzrostu wielkości produkcji jak i cen wyrobów, • wzrost płac pieniężnych powoduje spadek zatrudnienia, • nałożony na zyski z działalności gospodarczej podatek ryczałtowy nie wywrze żadnego wpływu na rozmiary produkcji Metodologia Ekonomii

7. Klasyczna obrona (Machlup) • większość teorii opowiada ciekawą historię kosztem jednoznacznych wyników • teoria ta jest elegancka, prosta, spójna wewnętrznie, a ponadto dostarcza prognoz, które są dobrze potwierdzone empirycznie Metodologia Ekonomii

8. Weryfikacja empiryczna • nierealistyczne założenia  prosta teoria  przestarzała  zastąpienie założeń bardziej realistycznymi ograniczeniami • Równie często potwierdzana, jak i zaprzeczana empirycznie Metodologia Ekonomii

9. Weryfikacja empiryczna Przykład 1 Przedsiębiorstwo maksymalizujące zysk na doskonale konkurencyjnym rynku nie będzie reklamować swych wyrobów • Doskonale elastyczny popyt  brak bodźców do reklamy • Wiele firm jednak korzysta z reklamy => krzywe popytu są zawsze nachylone ku dołowi => dominującym typem struktury rynkowej jest konkurencja monopolistyczna Metodologia Ekonomii

10. Weryfikacja empiryczna WNIOSEK: Neoklasyczna teoria przedsiębiorstwa nie odnosi się do większości firm produkujących dobra konsumpcyjne Metodologia Ekonomii

11. Weryfikacja empiryczna Przykład 2 Wzrost płac nominalnych spowoduje ceteris paribus spadek liczby miejsc pracy oferowanych przez przedsiębiorstwa • Nie jest potwierdzone przez zachowanie krótkookresowych funkcji zatrudnienia • Długi okres: zatrudnienie zmienia się w odwrotnym kierunku, niż płace nominalne => dobrze zachowująca się krzywa Philipsa – zwykle nie ma miejsca Metodologia Ekonomii

12. Weryfikacja empiryczna • Keynes (Ogólna teoria) – zmiana płac realnych przeciwnie do przebiegu cyklu koniunkturalnego • Dunlop i Tarshis – pokazali, że płace wahały się zgodnie z biegiem cyklu koniunkturalnego Metodologia Ekonomii

13. Weryfikacja empiryczna Przykład 3 Proporcjonalne opodatkowanie dochodów firmy z działalności gospodarczej w krótkim okresie nie jest przerzucane na jej klientów • Podatek ten zmniejsza poziom zysku, a nie wielkość produkcji • Wiele faktów świadczących o przerzucaniu kosztów na klienta Metodologia Ekonomii

14. Weryfikacja empiryczna Konkluzja: Ocena świadectwa faktów zarówno potwierdzających, jak i zaprzeczających standardowej teorii przedsiębiorstwa wymaga czegoś więcej niż wzruszenia ramionami i wskazania palcem w kierunku świata realnego Metodologia Ekonomii

15. Długowieczność neoklasycznej teorii firmy • Uparty wpływ tradycji zbyt łatwe wytłumaczenie • Zdolność teorii do produkowania empirycznie sprawdzalnych prognoz pozostawienie bez wytłumaczenia braku zainteresowania jej zawartością prognostyczną • Trudności porównania jej z innymi teorii WNIOSEK: Oceniając tradycyjną teorię przedsiębiorstwa oceniamy całą neoklasyczną teorię cen Metodologia Ekonomii

16. Analiza zarzutów Spiro Latsisa (MNPB) Teorie konkurencji doskonałej, niedoskonałej i monopolu, to ten sam neoklasyczny program badawczy  twardy rdzeń + pas ochronny + pozytywna heurystyka Metodologia Ekonomii

17. Analiza zarzutów Spiro Latsisa (MNPB) • determinizm sytuacyjny – ograniczenie do prostej alternatywy: kontynuować działalność gospodarczą, czy się z niej wycofać? • problem wyboru zostaje zredukowany do najprostszych elementów automatycznie pozwala na wskazanie najlepszego wariantu • tradycyjna teoria nie pozwala na sformułowanie zbyt wielu prognoz • wolna konkurencja nie jest wyznaczeniem granic stosowalności teorii maksymalizacji zysku • próba porównania do innych teorii alternatywnych degeneruje się Metodologia Ekonomii

18. Analiza zarzutów Spiro Latsisa (MNPB) Konkluzje: • Latsis skupia się na rewizji założeń, a nie możliwych do sprawdzenia wniosków z niej wynikających • Teoria neoklasyczna zostaje odrzucona ze względu na swoją jałowość pod względem teoretycznym, niepotwierdzenie empiryczne ma drugorzędne znaczenie po zastosowaniu MNPB możnaby oczekiwać czegoś więcej Metodologia Ekonomii

19. Neoklasyczna teoria firmy, a oligopol • W rzeczywistym świecie mamy do czynienie z oligopolem, a nie wolną konkurencją • Neoklasyczna teoria nie nadaje się do do zastosowania w przypadku oligopolu => niespełnienie warunków granicznych lub wyjściowych • Dynamiczny proces rywalizacji wielkich korporacji powoduje, że otrzymujemy wyniki, które są przybliżeniem procesu doskonałej konkurencji Metodologia Ekonomii

20. Neoklasyczna teoria firmy, a oligopol • Dynamiczna teoria opisująca proces konkurencji jest odmienną odtej statycznej opisującej proces równowagi, ale z kolei bardzo ciężko ją sprawdzić • Pojawianie się opinii, iż żadna ścisła nauka nie jest zdolna do formułowania prognoz (cel nauki: nie prognozowanie, ale klasyfikowanie różnych możliwych wyników)  zagrożenieniemożność prognozowania przez ludzkiego zachowania powoduje niemożność gospodarowania  zniszczenie tradycyjnej teorii ekonomii oraz innych rodzajów ekonomii Metodologia Ekonomii

21. Podsumowania • Nawoływanie do porzucenia założenia o maksymalizacji w warunkach pewności nie towarzyszyła żadna przekonywująca propozycja czegokolwiek w zamian • Ważny problem teorii firmy – sprawdzenie jej predykcji w świecie (który rzadko spełnia warunki wymagane do jej zastosowania) • Sugestia – odejść od równowagi i zająć się innymi teoriami => nie dostarczają one jednoznacznych wniosków zachowań ekonomicznych • Chcąc zweryfikować tradycyjną teorię przedsiębiorstwa musimy zarazem dokonać oceny całej neoklasycznej teorii cen Metodologia Ekonomii

22. Dziękuję za uwagę!!! Metodologia Ekonomii