ŚWIĘTA WIELKANOCNE

1. ŚWIĘTAWIELKANOCNE

2. Czym jest Wielkanoc i kiedy ją obchodzimy ? Wielkanoc jest najstarszym i najważniejszym świętem chrześcijańskim. Dość długo spierano się kiedy Wielkanoc ma być obchodzona. Dopiero podczas soboru nicejskiego w 325 r.. ustalono, że obchodzić ją będziemy w pierwszą niedzielę po wiosennej pełni Księżyca. W roku 1583 po wprowadzeniu kalendarza gregoriańskiego pojawiły się rozbieżności pomiędzy datą Wielkanocy obchodzoną w Kościele prawosławnym, a datą w Kościele katolickim. W Kościele prawosławnym Wielkanoc (Pascha) obchodzona jest wg dat kalendarza juliańskiego.

3. Świąteczne porządki Przed Wielkanocą robimy wielkie świąteczne porządki nie tylko po to, by mieszkanie lśniło czystością. Porządki mają także symboliczne znaczenie – wymiatamy z mieszkania zimę, a wraz z nią wszelkie zło i choroby.

4. Palemki na szczęścieWielki Tydzień zaczyna się Niedzielą Palmową. Kiedyś nazywano ją kwietną lub wierzbną. Palemki – rózgi wierzbowe, gałązki bukszpanu, malin, porzeczek – ozdabiano kwiatkami, mchem, ziołami, kolorowymi piórkami. Po poświeceniu palemki biło się nią lekko domowników, by zapewni im szczęście na cały rok. Połkniecie jednej poświeconej bazi wróżyło zdrowie i bogactwo. Zatknięte za obraz lub włożone do wazonów palemki chroniły mieszkanie przed nieszczęściem i złośliwością sąsiadów.

5. Niedziela Palmowa obchodzona jest w Polsce od średniowiecza. Rozpoczyna okres przygotowania duchowego do świąt, będącego wyciszeniem, skupieniem i przeżywaniem męki Chrystusa.

6. Topienie Judasza Kolejnym ważnym dniem Wielkiego Tygodnia jest Wielka Środa. Młodzież, zwłaszcza chłopcy, topili tego dnia Judasza. Ze słomy i starych ubrań robiono wielka kukłę, którą następnie wleczono na łańcuchach po całej okolicy. Przy drodze ustawiali się gapie, którzy okładali kukłę kijami. Na koniec wrzucano „zdrajcę” do stawu lub bagienka. Wymierzanej w ten sposób sprawiedliwości stawało się zadość.

7. WIELKI CZWARTEKW wielkoczwartkowe przedpołudnie we wszystkich kościołach katedralnych odprawiana jest tzw. msza krzyżma. Liturgii tej przewodniczy biskup. Koncelebrują księża, reprezentujący całą diecezję; odnawiają oni swe przyrzeczenia złożone w czasie święceń kapłańskich. Podczas mszy poświęcone zostają oleje, potrzebne do udzielania sakramentów oraz do konsekracji kościołów lub naczyń liturgicznych. W pozostałych świątyniach odprawia się w Wielki Czwartek tylko jedną, wieczorną mszę z udziałem wszystkich miejscowych kapłanów. Jest to tzw. msza Wieczerzy Pańskiej, która rozpoczyna przeżycia Triduum Paschalnego.

8. Liturgia Wielkiego Czwartku jest niezwykła. Bo też i na pamiątkę niezwykłych wydarzeń ustanowił ją Kościół. W katedrach biskupi święcą w tym dniu oleje, potrzebne przy udzielaniu sakramentu chrztu, bierzmowania i sakramentu chorych. Oliwa była niegdyś środkiem wzmacniającym i leczniczym, a gałązki drzewa oliwkowego -symbolem pokoju. Dlatego Kościół tak szeroko wykorzystuje oliwę w swoich obrzędach. Podczas uroczystej mszy wieczornej biją dzwony. Ich serca tak łomocą, że aż tym, którzy nie zmieścili się we wnętrzu kościoła, zapiera dech. Ale jeszcze tylko parę uderzeń i zamilkną, by odezwać się ponownie dopiero w Wielką Sobotę. Zamilkną też dzwonki przy ołtarzu. Ich radosny głos zostanie zastąpiony przez głuche klaskanie kołatek. Chrystus wydany na mękę krzyżową cierpi, a cały Kościół pogrąża się w smutku i żałobie.

9. WIELKI PIĄTEKJest jedynym dniem w roku, w którym nie odprawia się Mszy św. Wielki Piątek jest w Kościele dniem najgłębszej żałoby. Wyraża ją cała wielkopiątkowa liturgia (Nabożeństwo Wielkiego Piątku), która jest pamiątką męki i śmierci Jezusa Chrystusa zabitego na krzyżu. Przed śmiercią był On biczowany, poddany mękom, zmuszony do dźwigania krzyża, ukrzyżowany i wyszydzany na nim. Liturgia Wielkiego Piątku składa się z:Słuchania Liturgii Słowa Bożego ( czytań z NT i ST, psalmu, ewangelii i dłuższej niż zwykle modlitwy powszechnej) Adoracji krzyża. Komunii świętej. Z polską tradycją świąteczną - wielkanocną - związany jest także obyczaj straży grobowych. Co roku zaciągają je ochotniczo strażacy, żołnierze i przedstawiciele różnych organizacji do pilnowania grobów.

10. WIELKA SOBOTA W dniu tradycyjnego wyciszenia nie sprawuje się mszy świętych. Główny ołtarz pozostaje obnażony. Przez cały dzień trwa adoracja Chrystusa złożonego do grobu. Zgodnie ze starym polskim obyczajem przy symbolicznej mogile Zbawiciela czuwa warta — ministranci, harcerze, na wsiach niekiedy także strażacy w galowym umundurowaniu. Wierni przychodzą do świątyń, w których kapłani błogosławią pokarmy przeznaczone na świąteczny stół, czyli tzw. święcone (święconkę) — kończy się przecież czas postu. Modlitewna zaduma panuje do późnych godzin popołudniowych.

11. WIELKA NIEDZIELA Ostatni dzień Triduum Paschalnego pełen jest wielkanocnej radości, u której podstaw odnajdujemy cud zmartwychwstania. Poranną mszę rezurekcyjną poprzedza uroczysta procesja z Najświętszym Sakramentem. Kapłan, ubrany w złotą kapę, podnosi ustawiony przy Grobie Pańskim krzyż ozdobiony czerwoną stułą — znak Jezusa-Kapłana, który złożył siebie na ofiarę. Następnie ksiądz trzykrotnym śpiewem oznajmia zmartwychwstanie Chrystusa. Idący w procesji ministranci niosą krzyż i figurę Zmartwychwstałego, kapłan zaś trzyma przed sobą monstrancję z Hostią. Tradycyjna procesja okrążała od zewnątrz kościół, przy którym zwykle znajdował się cmentarz grzebalny — także i zmarłym głoszono wieść o zmartwychwstaniu. Procesja kończy się odśpiewaniem dziękczynnego hymnu.

12. LANY PONIEDZIAŁEK Lany poniedziałek, śmigus-dyngus, święto lejka – to zabawa, którą wszyscy doskonale znamy. Oblewać można było wszystkich i wszędzie. Zmoczone tego dnia panny miały większe szanse na zamążpójście. A jeśli któraś się obraziła – to nieprędko znalazła męża. Wykupić się można było od oblewania pisanką – stąd każda panna starała się, by jej kraszanka była najpiękniejsza. Chłopak, wręczając tego dnia pannie pisankę, dawał jej do zrozumienia, że mu się podoba.

13. Potrawy Wielkanocne

14. Babka drożdżowa parzona Składniki: 25 dag mąki, 5 żółtek, nieco mniej niż pół szklanki cukru, pół szklanki mleka, 6-7 dag masła, 3 dag drożdży, 5 dag rodzynków, łyżka spirytusu, esencja rumowa. Lukier: 10 dag cukru pudru, sok z połowy cytryny, skórka pomarańczowa do dekoracji Sposób przyrządzania: Masło zagotować z mlekiem. Wsypać mąkę, energicznie wymieszać ciasto. Wystudzić. Drożdże rozetrzeć z łyżką cukru, łyżką mąki i zostawić na kilka minut w ciepłym miejscu. Do zaparzonego ciasta dodawać po jednym żółtku, ciągle ucierając. Na koniec dodać drożdże, resztę cukru, rodzynki, kilka kropel esencji i spirytusu. Ciasto dobrze wyrobić, odstawić do wyrośnięcia na 20-25 minut, po czym znów wyrobić i jeszcze raz zostawić do wyrośnięcia. Wyłożyć do formy wysmarowanej tłuszczem, odczekać, aż podrośnie, i wstawić do piekarnika nagrzanego do 160-170°C. Upiec na złoty kolor. Cukier połączyć z sokiem, dodać łyżkę przegotowanej letniej wody i ucierać ok. 20 minut. Gotową babkę oblać lukrem, ozdobić skórką pomarańczową

15. Mazurek biszkoptowy Składniki: Biszkopt: 8 jaj, po 8 łyżek mąki (krupczatki) i cukru, szczypta proszku do pieczenia. Ciasto makowe: 15 dag masła, 25 dag cukru, 2 łyżki miodu, 6 jaj, 30 dag maku, 3 łyżki mąki ziemniaczanej, esencja migdałowa, po łyżeczce sody, cynamonu i kakao. Krem: 25 dag masła, 3 jaja, 4 łyżki cukru, 3 łyżki kakao, kieliszek spirytusu, cukier waniliowy. Sposób przyrządzenia: Ubić białka. Gdy piana będzie sztywna, dodać cukier, żółtka i mąkę wymieszaną z proszkiem do pieczenia, wymieszać. Wylać ciasto do blaszki wysmarowanej masłem i wysypanej tartą bułką, upiec. Masło przeznaczone na ciasto makowe utrzeć z cukrem, miodem i żółtkami, dodać wypłukany i 2-3-krotnie zmielony mak, mąkę, cynamon, sodę, kakao, zapach migdałowy i wymieszać z dobrze ubitą pianą z białek. Ciasto upiec w foremce - takiej samej, jak biszkopt - wyłożonej pergaminem. Utrzeć masło przeznaczone na krem, dodawać po łyżce jaja ubite z cukrem na parze, kakao (wcześniej rozprowadzone w odrobinie wrzącego mleka), cukier waniliowy i spirytus. Biszkopt przekroić na dwie części. Na pierwszej ułożyć połowę kremu, potem ciasto makowe, znów warstwę kremu i drugą część biszkoptu. Całość obłożyć kremem i dowolnie udekorować.

16. Pascha Składniki 1 kg tłustego lub półtłustego twarogu, 5 żółtek, 20 dag masła, 1/4 l słodkiej śmietanki, 30 dag cukru, 2 torebki cukru waniliowego, 25 dag bakalii (rodzynki, migdały, orzechy, figi, morele suszone) Sposób przyrządzania Migdały sparzyć wrzątkiem, posiekać. Dość drobno pokroić figi, morele i orzechy. Twaróg przekręcić przez maszynkę lub zmiksować w malakserze. Żółtka z cukrem ubić na parze. Gdy nieco przestygną, dodać masło i zmiksować na pulchną masę. Miksując dalej, dodawać ser i śmietankę. Do gładkiej masy wrzucić bakalie, wymieszać. Uformować kulę, włożyć do woreczka z płótna, zawiązać, położyć na deseczce, obciążyć. Pozostawić w chłodzie na 24 godz. Paschę można także przygotować w specjalnej ozdobnej formie.

17. Żurek z kiełbasą • Składniki • 1-1,5 szklanki dobrze ukwaszonego żytniego żurku, 4 ziemniaki, 3O dag cienkiej kiełbasy, kostka bulionu wołowego, pół szklanki gęstej śmietany, ząbek czosnku, łyżeczka vegety, łyżka majeranku, 2 listki laurowe, 2-3 ziarenka ziela angielskiego, sól, pieprz • Sposób przyrządzania • Ziemniaki umyć, obrać, pokroić w kostkę, zalać 6-7 szklankami zimnej wody. Dodać bulion, pokrojoną w kawałki kiełbasę i gotować do momentu, aż ziemniaki będą miękkie. Pod koniec gotowania dodać vegetę, roztarty z solą czosnek, listki, ziele i żurek przecedzony przez niezbyt gęste sito. Przyprawić solą, pieprzem, majerankiem. |mietanę zahartować, mieszając z kilkoma łyżkami gorącego żuru, po czym dodać do zupy. Zagotować. Żurek można podawać z cząstkami jaj na twardo.

18. Jaja faszerowane • Składniki 5 jaj, po pół pęczka szczypiorku i koperku, łyżka śmietany lub majonezu, łyżeczka musztardy, kilka liści sałaty, sól, pieprz • Sposób przyrządzania Jaja ugotować na twardo, wystudzić, obrać, przekroić wzdłuż, wyjąć żółtka. Z białek ściąć od spodu plasterek, aby leżały równo. Żółtka rozetrzeć z posiekaną zieleniną, śmietaną lub majonezem, musztardą i przyprawić do smaku. Napełnić masą połówki białek i ułożyć je na liściach sałaty. Farsz udekorować majonezem, posypać posiekanymi "piętkami" białka i szczypiorkiem.

19. Wielkie grzechotanie Kiedy milkły kościelne dzwony, rozlegał się dźwięk kołatek. Obyczaj ten był okazja do urządzania psot. Młodzież biegała po mieście z grzechotkami, hałasując i strasząc przechodniów. Do dziś zachował się zwyczaj obdarowywania dzieci w Wielkim Tygodniu grzechotkami.

20. PISANKI Jajka zdobiono w celach magicznych. W ludowych wierzeniach zwyczaj ten uważany był za jeden z warunków zapewnienia ciągłości świata. W motywach zdobniczych ukryta była bogata symbolika: elementy solarne odwoływały się do takich wartości jak odrodzenie i wieczność, figury geometryczne były znakiem nieskończoności. Sama praktyka dekorowania skorupki miała spotęgować cudowne własności jajka.

22. Żeby śmiały się pisanki, uśmiechały się baranki, mokry śmigus zraszał skronie, dużo szczęścia sypał w dłonie. Z okazji świat wielkiej nocy życzy... Taką treść zawierają najczęściej życzenia składane przez ludzi bliskich i znajomych.

23. Święta Wielkanocne są dla wszystkich czasem rozważań i uświadamiania wielkiego czynu Jezusa Chrystusa. Cała rodzina spotyka się i jednoczy. I tak przez wiele wieków lat …

24. KONIEC Autor: Anna Czystek Kl. VI b SP nr 32 W Częstochowie Prawa autorskie zastrzeżone