1 / 48

NÜKLEER TIP GÖRÜNTÜLEME TEKNİKLERİ

NÜKLEER TIP GÖRÜNTÜLEME TEKNİKLERİ. Prof.Dr. Mustafa Demir İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı. NÜKLEER TIP. Tanı ve tedavi amacıyla radyonüklidlerden yararlanma tekniğidir.

toby
Download Presentation

NÜKLEER TIP GÖRÜNTÜLEME TEKNİKLERİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. NÜKLEER TIP GÖRÜNTÜLEME TEKNİKLERİ Prof.Dr. Mustafa Demir İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı

  2. NÜKLEER TIP • Tanı ve tedavi amacıyla radyonüklidlerden yararlanma tekniğidir. • Deteksiyon: Organizmaya uygulanan radyonüklidlerin stabil(kararlı) duruma geçmek üzere parçalanmaları sırasında yaydığı radyasyonların dışarıdan bu amaca uygun detektörler ile izlenmesidir.

  3. Deteksiyon verileri ile • 1. Organın morfolojik görüntüleri • 2. Organın fonksiyonel davranışı ile ilgili kantitatif veriler ve görüntüler elde edilir.

  4. Tiroid sintigrafisi

  5. Tiroit sintigrafisi

  6. Dinamik Böbrek Sintigrafisi

  7. İskemik Kalp Sintigrafisi

  8. İskemik ve infart bulguları olan kalp sintigrafisi

  9. RADYASYON • Çekirdeği stabil olmayan nüklidlerin parçalanmaları sırasında etrafa saldıkları ışınımlardır.

  10. RADYOAKTİF IŞINLAR • Radyasyon çeşitleri: • 1. Tanecik özellikte: Alfa, Beta • 2. Elektromagnetik özellikte: X ve Gama ışınları • Tanıda; Gama ışınları ve x-ışınları, • Tedavide; Beta ışınları kullanılır.

  11. ELEKTROMAGNETİK SPEKTRUM

  12. ATOM Proton (P), Nötron (N) n/p < 1.5 stabil n/p = 1.5-2 doğal radyoaktf n/p >2.5 suni radyoaktif

  13. Alfa ışınları • Menzilleri kısa, • Penetrasyon kabiliyetleri düşük, • İyonizasyon yetenekleri fazla, • LET (birim mesafede bıraktıkları enerji) çok fazladır.

  14. Beta ışınları • Menzilleri >alfa, • Penetrasyon kabiliyetleri > alfa, • İyonizasyon kabiliyetleri <alfa, • LET < alfa.

  15. Gama ışınları • Menzilleri çok uzun, • Direkt iyonizasyon yapamazlar, • Penetrasyon yetenekleri çok fazla, • LET çok az, • Kütle ve yükleri yoktur.

  16. Atomların sembolik gösterimi • AX X-A AX • z • 99mTc Tc-99m 99mTc • 43

  17. Atom ailesi • İZOTOP: Atom numaraları (P) aynı • 131I 125I 127I • 53 53 53 • İZOMER:P, N aynı sadece enerjileri farklı • 99mTc ile99Tcbirbirinin izomeridir. • Radyoizotop:Aynı elementinradyoaktif olanfarklı türevleri • Radyonüklid:Farklı elementlerin radyoaktif türevleri • Örn: 99mTc ve 131I radyonüklidleri

  18. Radyasyonun enerjisi • Tanım:Etkileştiği maddede değişiklik yaratabilme kabiliyeti • Tc-99m enerjisi 140 keV • (Tanı amaçlı sintigrafik görüntüleme) • I-131 enerjisi 364 keV • (Tiroit hastalıklarının-hipertiroidi ve tiroit ca tedavisi) • F-18 FDG enerjisi 511 keV • (PET görüntüleme- metabolik ve onkolojik hastalık tanısı)

  19. Tc-99m’in fiziksel özellikleri • Elektromagnetik özellikte gama radyasyonu yayar • Enerjisi 140 KeV’tur. • Fiziksel yarılanma süresi 6 saattir. • Mo-99/Tc-99m jeneratöründen kolayca üretilebilir. • Fiyatı ucuzdur • Kimyasal yapısı geniş spektrumlu KIT işaretlemeye elverişlidir.

  20. Radyonüklidin Aktivitesi • Aktivite: Parçalanmaya uğrayan miktardır. • Birimi: Curie (Ci) veya Becquerel (Bq) • 1mCi = 3.7x107 Bq NOT:Tanı amaçlı sintigrafik görüntülemelerde 1-30 mCi, Tedavi amaçlı olarak 8-300 mCi aktivitede radyonüklid kullanılmakta)

  21. Yarılanma süresi • Fiziksel: Aktivitenin kendiliğinden azalarak yarıya düşmesi için geçen süre • 99mTc : 6 saat, 131I: 8 gün, 18F: 110 dak. • Biyolojik: Aktivitenin metabolik yollardan azalarak yarıya düşmesi için geçen süre, • Effektif: Canlıya uygulanan aktivitenin fiziksel ve biyolojik yollar ile azalarak yarılanmadır.

  22. RADYOFARMASÖTİKLER • Radyofarmasötik: Tanı ve tedavi amacıyla kullanılan radyoaktif maddeler Radyofarmasötik Radyoaktif bileşen Bulunduğu yerde radyaoaktif ışıma yaparak sintigrafi çekimini sağlar. Biyoaktif bileşen (KİT) Radyoaktif bileşeni istenilen organa taşır

  23. İdeal Radyofarmasötik(Tanı Amaçlı) • Radyasyon Tipi ve Enerjisi: Gama, 100-250 KeV • Elde edilmesi, fiyatı: Kolay, ucuz • Effektif yarılanma:Tetkik süresinin 1.5 katı • Hedef/ zemin tutulumu:Yüksek • Hasta Güvenliği: Radyasyon dozu düşük, • non-toksik, steril

  24. İdeal Radyofarmasötik(Tedavi Amaçlı) • Radyasyon Tipi ve Enerjisi: Beta (ß-), > 1MeV • Elde edilmesi, fiyatı: Kolay, ucuz • Effektif yarılanma: Uzun(günler) • Hedef/ zemin tutulumu: Yüksek • Hasta Güvenliği: < 5mR/sa taburcu

  25. Geiger-Müller (GM) Sayıcıları • Radyasyonun deteksiyonu için en çok kullanılan sistemlerden biridir. • Tıpta genellikle radyasyonu varlığının ve şiddetinin ölçülmesi amacıyla kullanılırlar. • Herhangi bir kontaminasyon (radyoaktif bulaşma) tespiti ve dekontaminasyon (bulaşmanın temizlenmesi) işleminden sonraki güvenlik değerlendirmelerinde sıklıkla kullanılırlar.

  26. Bir Geiger-Müller Sayıcısının Ana Üniteleri • 1. Geiger-Müller tüpü • 2. Elektronik devreler • 3. Sayıcı ve kaydedici devreler

  27. GAMA KAMERALAR • 1957’de Hall Anger icad etti. • 1970’lerde SPECT yapabilen kameralar, • 1990’larda PET yapabilen kameralar rutin kullanıma girdi.

  28. Kalp ve Beyin görüntüleme amaçlı Gama Kamera

  29. Değişken açılı Gama Kamera Ant Post Tüm vücut kemik sint.

  30. Gama kameralarda sistem kompanentleri

  31. Gama kamera komponentleri • Kolimatör: Fotonları yönlendirir. Saçılmış fotonları durdurur. • NaI(Tl): Gama fotonlarını sintilasyona dönüştürür. • Işık yönlendirici: Sintilasyonları PMT’ye fokuslar. • PMT (Foton çoğaltıcı tüp) : Sintilasyonları elektrik enerjisine dönüştürür.

  32. KOLİMATÖRLER • Paralel hol Pin hol • Koll.-Obje yakın olmalıdır. Obje fokus mesafesinde olmalı • Büyük organlar görüntülenir. Tiroid ve göz sintigrafilerinde kullanılır. • Objeyi büyütür, rezolüsyonu artırır.

  33. SPECT • 1917’de J.Radon tarafından teorik prensipler • 1922’de x-ışını tüpü hasta etrafında döndürüldü. • 1963’de Kulh ve Edward’ın emisyon tomografisi • 1966’da ossiloskop kamera ile projeksiyon görüntüleri elde edildi. • 1967’de Anger detektörü hasta etrafında döndürdü. • 1980’lerde Bilgisayar teknolojisi ile yaygın kullanım oldu.

  34. Frontal or Coronal Transverse or Transaxial Frontal, Coronal Sagittal Sagittal Transverse, Transaxial Body Tomographic Planes

  35. Görüntü matrisi(bilgisayarda)

  36. SPECT prensipleri • Şematik sunum

  37. SPECT prensipleri

  38. SPECT prensipleri • Planar AP 900 ve 2700 Lateral • Projection Back-projection Back-projection Back-projection • 00000 00100 00000 00100 • 00000 00100 00000 00100 • 00100 00100 + 11111 11211 • 00000 00100 00000 00100 • 00000 00100 00000 00100

  39. Planer ve SPECT görüntüleme • PlanerSPECT • Superimpozisyon var yok • Kontrast iyi daha iyi • Rezolüsyon iyi daha iyi

  40. PET/CT Cerrahpaşa’da (Kasım-2004)

  41. PET’te görüntü oluşması E=mC2 β+ özellikleri (F-18) Elektronun antipartikülü 695 KeV beta enerjisi Dokuda 2-3 mm.menzili Yüksek iyonizasyon gücü β+ pozitron 511 KeV e- Annihilasyon radyasyonun özellikleri Elektromagnetik radyasyon 511 KeV gama enerjisi (20 cm’de 10 mCi Tc-99m den 6 kat fazla doz hızına sahip) 1800 511 KeV Hastaya uygulanan F-18 den yayılan β+ etkileştiği dokuyu oluşturan atomun elektronu ile çarpışarak yok olur. Bu sırada pozitron ve elektronun kütleleri 511 KeV enerjili anhilasyon fotonlarına dönüşür. Bunlar da karşılarına yerleştirilen detektörler tarafından algılanır.

  42. PET’Foton Yayılımı • Annihilasyon fotonlarının yayılım doğrultusu boyunca oluşan LOR.hattı • Saçılmış fotonların oluşturduğu, gerçek olmayan LOR hattı. • Random (tesadüfi oluşan) fotonların oluşturduğu LOR hattı.

  43. .

  44. Tüm vücut tarama PET görüntüsü

  45. PET görüntüsü(kolon ca)

  46. SPECT/CT • Fonksiyonel ve Anatomik hasta bilgisini tek bir görüntüde yakalayabilen hibrit görüntüleme teknolojisi • Yaygın olarak kullanıldığı yerler • Nöroendokrin tümörlerin yerleri • MIBG • Ektopik tiroid dokusu • Lenfosintigrafi ve SLN • Kemik sintigrafisi (metastaz) • KC hemangioma tanısı • Ga-67 sintigrafisi

  47. SPECT/CT CT SPEC T FÜZYON AVANTAJLARI 1. Anatomik lokalizasyon 2. Atenüasyon düzeltmesi

  48. SPECT/CT

More Related