YAZIM KURALLARI VE NOKTALAMA İŞARETLERİ

1. YAZIM KURALLARI VE NOKTALAMA İŞARETLERİ

2. 1-Büyük Harflerin Yazımı • *Cümlelerin ilk sözcüğünün baş harfi büyük yazılır. • Gerçeklerin savaşçısı olmak ne güzel.

3. *Özel isimler büyük harfle başlar. • Süreyya, Boncuk, Minnoş, Müslümanlık, Hıristiyanlık, İngiliz, Türk, Türkçe, Japonya, Kızılırmak, Van Gölü, İç Anadolu, Peri Bacaları,

4. *Kurum, kuruluş, parti, dernek, adlarının baş harfleri büyük yazılır. • Türk Dil Kurumu, Ziraat Bankası, Yeşilay. • Kitap, dergi, gazete adlarıyla yazı başlıkları • Sözde Kızlar, Türk Yurdu, Dil ve İnsan

5. *Seslenmeler büyük harfle başlar: • Ey Türk Gençliği, • Canım Anneciğim, • Erzurum Valiliği’ne • Millî Eğitim Müdürlüğü’ne

6. Kısaltmalarda ilk harfler büyük yazılır. • Doç., Sn.

7. Ay, güneş ve dünya isimleri coğrafî terim ve astronomi terimi olarak kullanıldıkları zaman büyük harfle başlar diğer durumlarda küçük harfle yazılır.

8. Türkçe'de özel ada bağlı saygı kelimeleri, sanlarve takma adlar büyük harfle başlar.Bu kurala göre, aşağıdaki cümlelerin hangisin-de bir yazım yanlışı vardır? • A) Amcamın teğmen olan küçük oğlu Ahmet sınıfın en çalışkanıymış. • B) Ali Bey beni kardeşi Orhan'la tanıştırdı. • C) Sınıfımızdaki iki Ali'den büyük olanı iyi bir sporcudur. • D) Öğretmen Ayşe Hanım doktora gidecekmiş. • E) Dün, sokakta komşumuz doktor Ali Yüksel • Bey'i gördüm. • (1986 -öYS)

9. Çözüm • Kurala göre özel isimden önce veya sonra gelenbütün sanlar, Iakaplar, saygı sözcükleri büyük harfIe başlar. • Ancak E'de Ali Yüksel Bey'in meslek ünvanı olan "doktor'' ismi küçük yazılmıştır. Dolayısıyla yazım yanlışı yapılmıştır. • Cevap E

10. ''Gökbilim ve coğrafya ile ilgili konuların anlatımında, dünya ile öteki gezegen adları, güneş ve ay sözcükleri büyük harfle yazılır.''Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uyulmamıştır? • A) Ay, Dünya'nın çevresini yirmi dört saatte dolaşır. • B) Sabahleyin dünyayı dolaştım ama istediğimi bulamadım. • C) Camlardan içeriye Güneş girdi. • D) Her zaman dünya bir yana, çocuğum bir yana derdi. • E) Yapılan deney, Güneş tutulması ile ilgiliydi. • (1981 -ÖVS)

11. Çözüm • Seçeneklere baktığımızda ay, dünya ve güneş sözcükleri A ve E'de gökbilimdeki anlamlarıyla kullanıldığından gerçek anlamdadır ve büyük harfle başlamıştır. • B'de dünya sözcüğü ''birçok yer'' ; • D'de ''değerli ne varsa'' anlamlarında olduğundan mecaz anlamdadır ve küçük harfle yazılmıştır. • C'de ise ''güneş'' sözcüğü gökbilim anlamıyla değil, ısı ve ışık anlamıyla kullanılmıştır. Yani mecaz anlamdadır. Küçük harfle yazılması gerekirken büyük harfle yazılmıştır. • Cevap C

12. Yer-Yön Bildiren Sözcüklerin Yazımı • Yön bildiren sözcükler özel yer adlarından önce geliyorsa yani onların belirticisi konumunda ise büyük harfle başlar. • Doğu Karadeniz, İç Anadolu, Orta Asya • Karadeniz’in doğusu

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, büyük harflerin kullanımı ile ilgili bir yazım (imla) yanlışıvardır? • A) Karayel kuzeybatıdan eser. • B) Doğu Anadolu'da kara iklimi etkilidir. • C) Türkiye'nin Güneyi genellikle yağışlıdır. • D) Avrupa'nın kuzey komşusu Kanada'dır. • E) Arjantin bir Güney Amerika ülkesidir. • (1983 -ÖYS)

14. Çözüm • Seçeneklerin tümünde yön bildiren sözcüklerin olduğu dikkatimizi çekiyor. Buna göre • A'da ''kuzeybatı" sözcüğü yön bildiriyor. Ancak herhangi bir isme bağlı olmadığı için küçük harfle başlatılmış, doğrudur. • B ve E'de isimlerden önce geldiği için büyük harfle başlatılmış, doğrudur. • C ve D'de isimlerden sonra gelmiş, küçük yazılması gerekir. • Ancak C'de büyük harfle başlatılmış. Dolayısıyla • bir yazım yanlışı yapılmıştır. • Cevap C

15. Sayıların Yazımı • Sayılar normal anlatımda ayrı yazılır. • Sınava dokuz yüz yirmi beş kişi girdi. • Çek, senet ve resmî kâğıtlarda sayı adları bitişik yazılır. • Birmilyaryüzyetmişmilyon

16. Aşağıdaki dizelerin hangisindeki altı çizili sözün yazımında bir yanlışlık yapılmıştır? • A) Birçok seneler geçti dönen yok seferinden • B) Çöz de artık yükümün kör düğüm olmuş bağını • C) Arıyorum yıllar var ki ben onu • D) Yaş otuzbeş yolun yarısı eder . • E) Bu çay ağır akar yorgun mu bilmem • (1996 -ÖVS)

17. Çözüm • Altı çizili sözcüklere baktığımızda • A'da ''birçok'‘ sözünün bileşik sözcük olduğunu ve bitişik yazıldığını • B'de ''de''nin bağlaç olduğu için, • C'de ''ki'‘ nin bağlaç olduğu için ayrı yazıldığını • E'de mi soru ekinin ayrı yazıldığını görüyoruz; • bunlar doğrudur. • Ancak E'de ''otuzbeş'' sayı ismidir. Sayı isimlerinde her sayı ismi ayrı yazılmalıdır.Bu sözcük ''otuz beş'' şeklinde yazılmalıdır. • Cevap D

18. Sayılara gelen ekler sayının okunuşuna göre getirilmeli • Yarışmada 6’ıncı olduğuma sevindim. • cümlesinde altı çizili sözcük yanlış yazılmıştır.Çünkü sayıyı yazıyla yazsak • “altııncı” olur.Doğrusu “-ncı” eki getirilmesidir.

19. Bana 3’de geleceğini söylemişti • cümlesinde de ekte hata vardır.Çünkü “üç” sözü sert sessizle biter.Buna göre ek de sert sessiz olmalı.Buna göre cümle • Bana 3’te geleceğini söylemişti • şeklinde olmalıdır

20. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde rakamdan sonra gelen ekin yazımı yanlıştır? • A) Emek Mahallesi'nde 20'nci Sokakta oturuyoruz. • B) Geçen yıl Cumhuriyet'in 70'nci yılını kutladık. • C) Babam bu saati 17'nci yaş günümde almıştı. • D) Bu romanın yakında 6'ncı baskısı yapılacak. • E) Lisenin 2'nci sınıfında okuyorum. • (1994 .ÖYS)

21. Çözüm • B'deki ekin yazımı yanlıştır. Rakamları yazıyla yazarsak ekin ne olduğu belli olur. • ''Yetmişnci''gibi bir yazılış doğru değildir. Ancak cümlede ek ''-nci'' şeklinde kullanılmıştır. • Doğrusu ''yetmişinci'' yani ''70'inci'' olmalıdır. • Cevap B

22. Tarihlerin Yazımı • Ay ve gün adları bir rakamla beraber kullanılıyorsa büyük harfle başlar ve gelen ek kesme işretiyle ayrılır. • 12 Eylül 1999 • 20 Temmuz Pazar günü toplantı yapılacak. • Geçen Cumartesi onunlaydık.

23. “G” sesinin kullanımı: • “G” sesi Türkçe sözcüklerin sonunda kullanılmaz. Yabancı sözcüklerin sonunda bulunan “G” ler aynen kalır. • Arkeolog, psikolog, Türkolog gibi. Eğer bu ses iç ses ise Coğrafya ve fotoğraf dışında aynen kalır. Biyografi, demografi...

24. “Mi” soru edatının yazımı: • Mi soru edatı kendisinden önce gelen sözcüklerden ayrı sonraki sözcüklerle bitişik yazılır. • Beni soran sen miydin?

25. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bir yazımyanlışı vardır? • A) Az kitap okuyan bir toplum muyuz? • B) Bu kitapları siz mi aldınız? • C) Çok okunan kitaplar bunlar mıdır? • D) Burası kitap okumak için uygun mudur? • E) Bu kitabı niçin oku muyorsunuz? • (1986 -ÖYS)

26. Çözüm • Seçeneklerde hep soru cümlelerinin olması, yanlışın sorularla ilgili olduğunu çağrıştırıyor. • Dikkatimizi 'mi' nin yazımına verilim. ''mi'' soru edatı ken- • dinden önceki sözcüğe ayrı kendinden sonraki ek- • Iere bitişik yazılır. • A, B, C, D'de buna uyulmuştur. • E'de de soru anlamı var, ancak bunda soru anlamı "mi" ile değil ''niçin'' ile sağlanmış. Dolayısıyla ayrı yazılan ''muyorsunuz'' da mi soru edatı yoktur. • Orada ''okumamak'' olumsuz fiilinin sonundaki ''a'', ''yor'' ekinin darlaştırıcılığından dolayı ''u'' olmuş. Yani ayrı yazılmasını gerektiren bir durum yok. • Cevap E

27. Özel isimlerden sonra geldiğinde özel isimle “mi” arasına kesme konmaz • Bu olayı Ayşe’mi anlattı • yanlış • Bu olayı Ayşe mi anlattı • doğru

28. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazımyanlışı vardır? • A) Çocuk, bu gece de sürekli olarak öksürdü. • B) Akşam, televizyon filmini izleyebildin mi? • C) Bu gelen Ahmet'miydi acaba? • D) Çarşıda, her gördüğünü almak istiyordu. • E) Bu yıl da bahar bir türlü gelmiyor. • (1988 -ÖSS) • Cevap C

29. “ki” bağlacının yazımı • Türkçe’de üç tür “ki” vardır.İlgi zamiri,sıfat yapan ek ve bağlaç.Bunlardan ilk ikisi kendinden önceki sözcüğe bitişik , sonuncusu ayrı yazılır

30. İlgi zamiri daima bir ismin yerine geçer ve cümleden çıkarılamaz • Sizin arabanız yeni,bizimki eski. • Sizin arabanız yeni,bizim araba eski. • Ki ilgi zamiri arabanın yerini tutmuş ve daima bitişik yazılır.

31. Sıfat yapan ek,eklendiği sözcüğe ait olan bir ismin sıfatı olur.Cümleden çıkarılamaz • Çantadaki kalemler çıkar bakalım. • Çantada kalemler çıkar bakalım.

32. Bağlaç olan “ki” cümlede açıklama anlamı verir.Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz • Baktım ki gelmiyor , ban yanına gittim

33. "Ek olan -ki kendinden önceki kelimeye bitişik yazılır ve ünlü uyumuna uymaz. Bağlaç olan ki ayrı bir kelimedir. Kendinden önce ve sonra gelen cümleleri birbirine bağlar, ayrı yazılır."Bu kurala göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde “ki”nin yazımı yanlıştır? • A) Türk tiyatrosundaki bu duraklamanın nedenleri üzerinde durmak gerek. • B) Öyle sanıyorum ki zevk kadar kişiden kişiye değişen bir kavram yoktur. • C) Yazıda o kadar çok terim kullanılmış ki sık sık sözlüğe bakmak gerekiyor. • D) Kitabın başındaki şiirlerden onun dünyaya bakış açısı hemen anlaşılır. • E) Görülüyorki, 0, yazılarında yeni düşünceler su. • nan bir kişi değildir. • (1983 -ÖYS)

34. Çözüm • Seçeneklere baktığımızda A'da ve D'de ''ki'' sıfat yapmış ve bitişik yazılmış, doğrudur; • B, C ve E'de çekimli fiillerden sonra gelmiş ayrı yazılması gerekir. • B ve C'de ayrı yazılmış, ancak • E'de bitişik yazılmış; dolayısıyla yazımda yanlışlık yapılmıştır. • Cevap E

35. “de” eki ve bağlacının yazımı • Ek olan “de” bitişik yazılır. • Ocakta yemek var. • Bağlaç olan “de” ayrı yazılır ve ses uyumu kuralına göre –te, -ta şekline de dönüşmez. • Karşımızdaki sokak da kapalı. • Kardeşim de gelmek istemiyor.

36. “de” nin bağlaç mı ek mi olduğunu anlamak için cümle “de” siz bir şekilde okunur anlam bozulmazsa bağlaç bozulursa ektir. • Toplantıya ben de gittim cümlesi; ben gittim şeklinde de ifade edilebilir. • Fakat çocuk evde oturuyor cümlesi; çocuk ev oturuyor şeklinde ifade edilmez.

37. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bitişik yazılması gereken ''de'', ayrı yazılmıştır? • A) Size bu mektupla birlikte bir öykü de gönderiyorum. • B) Eksik olmasın; beni de düşünüp bir tane göndermiş. • C) Uzun cümlelerin de, bir tadı bir güzelliği vardır. • D) Su, hava, ışık, bitki, bir de insanlarının yumuşak huyu... • E) Sıkıntılı günlerim de arkadaşlarıma giderim. • (1982 -ÖYS)

38. Çözüm • Seçeneklere baktığımızda A'da öyküden başka şeylerin de gönderildiği anlamı vardır. Cümleden çıkarırsak anlamda bozulma olmaz. Yani bağlaçtır, ayrı yazılır. Diğer seçeneklerde de aynı yöntem denenebilir. • E'de ise ''gitmek" eyleminin yapıldığı zamanı bildiren ''günlerimde'' sözündeki ''de'' hal ekidir. Üstelik, cümleden çıkarıldığında, cümle anlamsız hale dönüşüyor. Öyleyse bu,hal ekidir bitişik yazılmalıdır. Oysa cümlede ayrı yazılmıştır. • Burada D seçeneğindeki bağlaç dikkatimizi çekiyor. Bunu cümleden çıkardığımızda ''bir" sözcüğü anlamsız kalıyor. Ancak sözü edilenlere başka bir şeyi bağladığından, bağlaç olduğu ortaya çıkıyor. • Cevap E

39. Bağlaç olan “de” ünlü uyumuna uyar.Yani “de”, “da” olabilir.Ancak ünsüz uyumlarına uymaz.”te,ta” olmaz • Bu soru hiç te zor değil. • yanlış • Bu soru hiç de zor değil. • doğru

40. “İle” nin yazımı • İle sözcüğünün edat mı bağlaç mı olduğunu anlamak için yerine “ve” bağlacının getiririz, anlam bozulmazsa bağlaç bozulursa edat olur. • Okula babamla (ve) gittim. Edat • Eline bıçakla (ve) kesti. Edat • Çocukla(ve) annesi geldi. Bağlaç

41. Ünlü ile biten bir sözcükten sonra gelirse “-i” düşer araya “y” kaynaştırma ünsüzü girer. • Annesiyle konuştum. • Arabayla gittik.

42. Ünsüzle biten sözcüklere eklenirken “-i” sesi düşer “y” sesi ise kendisinden önceki ünlüye uyar. • Oktay’la uzun zamandır görüşmedik. • Daima kalemle yazarsan daha güzel olur.

43. “Bugün” Sözcüğünün Yazımı • İçinde bulunulan zamanı ya da günü karşılıyorsa bitişik, geçmişle ilgili bir tarihi karşılıyorsa ayrı yazılır. • Bugün okula gitmeyeceğim. • Bu konu bugün dahi tartışılmaktadır. • İstanbul’un feth edildiği bu günde çeşitli etkinlikler düzenlendi.

44. “Hane” sözcüğü ile yapılan bileşik sözcükler: • Yatakhane, dershane, yemekhane, kahvehane

45. “Ev ve yurt” sözcükleriyle yapılan bileşik isimler ayrı yazılır: • Doğum evi, ceza evi, sağlık yurdu.

46. Nokta(.) • Bitmiş cümlelerin sonuna konur • Bütün gün çalıştı. • Bazı kısaltmalardan sonra kullanılır: • Doç., Prof., Sn. • Kurum Kısaltmalarında nokta kullanılmaz • PTT, TCDD, TBMM • Sıra bildiren yazılardan sonra kullanılır: • 2.Sokak, II. Mehmed

47. Tarihleri yazarken: • 27.12.1978 • Saat ve dakika arasına konur: • 12.30 14.50 • Sırlama yaparken kullanılır. • 1.İsim • 2.Zamir • Kitap, dergi, gazete adları ve başlıklardan sonra nokta kullanılmaz. • Kardelen, The Times, Zafer

48. Kardelenler açmış karı görmeden (I) Birini koparıpyakama takmak istedim, içim el vermedi (II) Karatopraklar üstünde ak kardelenler (III) Oysa onlar ak karın üstünde yükselmeliydi (IV) Toprakta kar değil kar suyu bile yok (V)Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangisinenokta (.) getirilemez? • A) I. B) II. • C) III. D) IV. • E) V. • (1996 -ÖYS)

49. Çözüm • Noktanın kullanıldığı en önemli yer anlamca tamamlanmış haber cümlelerinin sonudur. Parçadaki cümleleri incelediğimizde sadece • üçüncü cümlenin tamamlanmış bir cümle olmadığını görüyoruz. Bu cümlenin yüklemi yoktur. Dolayısıyla onun sonuna nokta getirilemez. • Cevap C

50. Virgül(,) • Eş görevli sözcüklerin arasına konur: • Deniz, doğa ve hava insana huzur veriyor. • Sıralı cümlelerin arasına konur: • İşimi bitirdim, şimdi dinleniyorum. • Uzun cümlelerde özneden sonra virgül kullanılarak anlam karışıklığı giderilir. • Annem, yıllar boyu bizim yüzümüzden çektiği sıkıntıları düşünerek ağladı. • Adlaşmış sıfatlardan ve işaret zamirlerinden sonra gelen ismin tamlama olmadığını göstermek için kullanılır. • Genç, kadının ardından koşuyordu. • O, akşam bize geldi. • Hitaplardan sonra kullanılır: • Kıymetli Dostum,