Goede vertegenwoordiging en nieuwe regels voor curatoren, bewindvoerders en mentoren

1. Goede vertegenwoordiging en nieuwe regels voor curatoren, bewindvoerders en mentoren Opening website www.goedvertegenwoordigd.nl 10 februari 2014 Mr. Kees Blankman

2. Drie mogelijkheden voor goede vertegenwoordiging in ons recht 1. Zonder rechter en zonder volmacht: volgens de wet (Wgbo) zijn de partner of een van de ouders, kinderen, broers of zussen van een patiënt bevoegd tot vertegenwoordigen indien deze patiënt wilsonbekwaam is 2. D.m.v. een volmacht of een levenstestament kan men zelf met het oog op latere wilsonbe- kwaamheid een vertegenwoordiger benoemen 3. De kantonrechter kan een curator, een bewindvoerder of een mentor benoemen

3. Bevoegdheden van de drie vertegen- woordigers in medische en zorgzaken • De onbenoemde Wgbo vertegenwoordiger beslist alleen over medische en zorgzaken • Geen verschil tussen bevoegdheden van deze vertegenwoordiger en de gevolmachtigde voor medische en zorgzaken en de curator en mentor wat betreft medische en zorgzaken nl. namens de wilsonbekwame zorgplannen vaststellen en zorgovereenkomsten sluiten • Bij hoogstpersoonlijke beslissingen is geen vertegenwoordiging mogelijk

4. Cbm>andere vertegenwoordigers; voor- en nadelen van de volmacht Bij ontbreken of slecht functioneren van andere vertegenwoordigers kan de oplossing een door de rechter benoemde vertegenwoordiger zijn In plaats van volmacht voor financiële zaken kan een en/of rekening een oplossing zijn Voordeel volmacht eigen regie; nadeel toezicht, risico op misbruik en erkenning door bank enz.

5. De drie door de rechter ingestelde beschermingsmaatregelen (cbm) • Curatele beschermt alle belangen van de meerderjarige, financiële en zorgbelangen • Beschermingsbewind betreft de vermogens- rechtelijke belangen van de meerderjarige en mentorschap de niet-vermogensrechtelijke belangen (verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding) • Mentorschap = halve curatele; bewind ≠ halve curatele, want curatele beschermt beter • Combinatie mentorschap en bewind mogelijk

6. Redenen voor wetswijziging cbm(curatele, besch.bewind, mentorschap) • Incidenten bij bewindvoerders; noodzaak toezicht en introductie kwaliteitseisen • Aanpassing en stroomlijning van de wettelijke regelingen gewenst; ‘achterstallig onderhoud’ • Beloning beter regelen en invoeren van mogelijkheid rechtspersonen te benoemen

7. Wet Wijziging cbm deels in werking getreden op 1 jan. jl. • Wetsvoorstel 33054 ingediend op 24 okt. 2011, aangenomen door Tweede Kamer op 26 maart 2013 en door Eerste kamer op 15 oktober 2013; gedeeltelijke inwerkingtreding bij KB van 30 oktober 2013, Staatsblad 435 • Besluit Kwaliteitseisen cbm (Stb. 2014, 46) zal op 1 april a.s van kracht worden • Besluit Beloning cbm is in de maak

8. Wat is er veranderd en wat niet • Positie van partner en familie blijft hetzelfde: ze zijn bevoegd een maatregel te verzoeken en worden bij voorkeur benoemd; ze moeten bereid en geschikt zijn maar hoeven niet aan de in te voeren Kwaliteitseisen te voldoen • Hulpverleners krijgen een belangrijkere rol en zijn ook bevoegd een maatregel te verzoeken • Zowel partner/familie als hulpverleners zijn bevoegd om te verzoeken om ontslag van de cbm of om opheffing van de maatregel

9. Wat is er veranderd en wat niet • Taak en bevoegdheden van curator, mentor en bewindvoerder zijn nauwelijks gewijzigd • Nog steeds leiden bewind en mentorschap tot onbevoegdheid bij de meerderjarige en leidt curatele tot handelingsonbekwaamheid; de uitzonderingen hierop zijn ook niet gewijzigd • Voorkeur voor minst ingrijpende maatregel nu neergelegd in de wet (1:378 lid 1 BW) in lijn met VN-Verdraginzake rechten van mensen met een handicap (art. 12)

10. Wat is er veranderd en wat niet • Gronden voor curatele en bewind gewijzigd • De drie maatregelen kunnen voor bepaalde tijd worden ingesteld en ook benoemingen kunnen tijdelijk zijn • Rechtspersonen kunnen worden benoemd • Duidelijker wie niet mag worden benoemd • Toezichtmogelijkheden voor kantonrechter • Publicatie en registratie cbmanders • Meerderjarige bij bewind wordt (iets) beter beschermd

11. Verkwisting en problematische schulden grond voor bewind • Verkwisting is niet langer grond voor een curatele, maar verkwisting of problematische schulden vormt tweede grond voor een beschermingsbewind (431 lid 1 onder b BW) • Bijzonder aan ‘schuldenbewind’: college van B & W kan hier om verzoeken (ook om opheffing en ontslag bewindvoerder), • Drugsmisbruik wordt grond voor curatele

12. Uitbreiding kring van verzoekers vanaf 1-1-2014; bevoegd zijn: betrokkene, degene die gezag over hem uitoefent (indien verzoek gedaan tijdens minderjarigheid), partner, bloedverwanten in rechte lijn en in zijlijn t/m vierde graad, curator, bewindvoerder, mentor, OM en de instelling waar betrokkene wordt verzorgd of die hem begeleidt (+ soms college B & W)

13. Procedureregels in zaken van cbm (art. 798 Rv e.v.) niet gewijzigd • Belanghebbend zijn betrokkene, zijn kk en partner en bij afwezigheid van hen de ouders, broers en zussen van betrokkene • Afschrift van verzoekschrift en bescheiden (tenzij bezwaar betrokkene of medische gegevens) gaat naar belanghebbenden • Machtigingen in bewindzaken zijn geen ‘zaken van cbm’ als in art. 789 lid 2 Rven belanghebbenden kunnen hier niet tegen op komen

14. ‘Zachte’ procedurele regels zijn ongewijzigd o.a. 800 en 809 Rv • Tenzij de rechter beschikking geeft zonder zitting (toewijzing of onbevoegd), oproeping belanghebbenden voor de zitting (800 lid 1) • Eventueel oproeping deskundige (800 lid 2); medische rapportage is niet verplicht • Horen van betrokkene niet verplicht; rechter dient betrokkene in de gelegenheid te stellen zijn mening kenbaar te maken (809 lid 2); in de Aanbeveling wordt horen wel aanbevolen; ev. horen buiten de rechtbank (802)

15. Regels m.b.t. benoeming deels gewijzigd; cbm als rechtspersoon • De rechter vormt zich een oordeel over de geschiktheid van de te benoemen persoon en vergewist zich van zijn/haar bereidheid • Wettelijke voorkeur bij benoeming is niet gewijzigd; in eerste instantie honoreren voorkeur van betrokkene; in tweede instantie benoemen partner of familie • Benoeming van max. 2 (rechts)personen

16. In het algemeen mogen niet benoemd worden tot cbm: • Wie minderjarig is of zelf een cbm heeft • Wie niet met geld kan omgaan (faillissement of Wsnp) kan geen curator of bewindvoerder worden; geldt ook de Wsnp bewindvoerder • De direct betrokken of behandelend hulpverlener of wie te zeer met de zorginstelling verbonden is

17. Periodieke check en uitbreiding taakomschrijving bewindvoerder • Na max. 5 jaar dient de cbm in verslag aan de KTR nadrukkelijk in te gaan op de vraag naar voortzetting van de maatregel • Nieuwe taakomschrijving: naast ‘doelmatig beleggen van het bewindvermogen’ komt: ‘de bewindvoerder kan voorts voor de rechthebbende alle handelingen verrichten die aan een goed bewind bijdragen’

18. Registratie van (schuld)bewind en beperking verhaalsmogelijkheden • Registratie van gewoon bewind dat alle goederen van rechthebbende omvat is mogelijk, ambtshalve of op verzoek • Registratie in Curatele- en bewindregister van ‘schuldbewinden’ is verplicht; derden zullen na vermelding in register eerder te kwader trouw zijn en niet beschermd worden • Een schuldeiser ‘te kwader trouw’ kan ook na afloop bewind geen verhaal zoeken

19. Ontslag curator, bewindvoerder en mentor en schorsing door KTR • Ontslag niet op eigen verzoek, is mogelijk op verzoek van de medecurator/mentor c.q. -bewindvoerder of van wie bevoegd is de maatregel te verzoeken, of ambtshalve • KTR kan bij ontslag curator of bewindvoerder alle boeken en gegevensdragers in beslag nemen en daartoe elke plaats betreden • Schorsing van de cbm (in spoedsituaties) is mogelijk zonder hem te horen; er moet dan wel binnen 2 weken gelegenheid worden geboden om hem te horen

20. Ruime regeling opheffing cbm; verlenging tijdelijke maatregel • KTR kan maatregel opheffen op verzoek van de cbm of van wie bevoegd is de maatregel te verzoeken, of ambtshalve • Grond voor opheffing is dat de noodzaak daartoe niet meer bestaat of voortzetting van de maatregel niet zinvol is gebleken • Verlenging tijdelijke maatregel summier geregeld (beslissing binnen 2 maanden)

21. Besluit Kwaliteitseisen; VOG, opleiding, bijscholing en begeleiding • Verklaring omtrent gedrag (is 5 jr geldig) • Opleiding minimaal MBO 4 • Jaarlijkse bijscholing verplicht • CBM’er die zijn werkzaamheden door anderen laat uitvoeren, moet zorg dragen voor begeleiding van deze personen (o.a. functioneringsgesprekken)

22. Besluit Kwaliteitseisen: omgang met betrokkene • Respecteren levensovertuiging en cultuur betrokkene + bevorderen zelfredzaamheid • Opstellen ‘cbm-plan’ bij aanvang maatregel • Bereikbaarheid en antwoordtermijn • Curator en mentor 2-maandelijks contact (geldt niet voor bewindvoerder) • Klachtenregeling (afhandelen < 6 weken)

23. Besluit Kwaliteitseisen; eisen m.b.t. bedrijfsvoering • Dossier aanleggen, bijhouden en sluiten • Beschrijving verschillende werkprocessen en inrichting administratie met in ieder geval aantal medewerkers, cliënten en aantal klachten per 31/12 • Aansprakelijkheidsverzekering • Naast beloning als curator/mentor/bewind- voerder geen ander financieel voordeel

24. Besluit kwaliteitseisen; accountant en deskundige • Een accountant en ev. een door de KTR benoemde deskundige (bij mentorschap) controleren in opdracht van de cbm of deze voldoet aan de kwaliteitseisen • Naast fin. accountantsverklaring (niet voor sommige beroepsgroepen) zijn verslag accountant m.b.t. kwaliteitseisen en verslag deskundige vereisten voor benoeming