190 likes | 593 Views
Thema 18: Brainwave 18.2 en 18.3. Zenuwstelsel vs Hormoonstelsel. Zenuwstelsel Vervoer via zenuwen Werkt snel, maar kortdurig. Hormoonstelsel Hormonen via bloed Werkt langzaam, maar langdurig effect. Zenuwstelsel. Indeling op basis van ligging:. Centrale zenuwstelsel (CZ):
E N D
Zenuwstelsel vs Hormoonstelsel Zenuwstelsel • Vervoer via zenuwen • Werkt snel, maar kortdurig • Hormoonstelsel • Hormonen via bloed • Werkt langzaam, maar langdurig effect
Zenuwstelsel Indeling op basis van ligging: Centrale zenuwstelsel (CZ): • Grote hersenen • Kleine hersenen • Hersenstam • Ruggenmerg Perifere zenuwstelsel: • Zenuwen (motorische en sensorische)
Werking CZ Prikkel Receptor (zintuig) impuls via conductor (zenuw) Centraal zenuwstelsel impuls via conductor (zenuw) reactie door effector (spier of klier) Prikkel = invloed uit de omgeving van een organisme Impuls = elektrisch signaal
Bouw van een zenuw Axon (Neuriet) = uitloper die impuls van het cellichaam af geleidt Dendriet = uitloper die impuls naar cellichaam toe geleidt
3 soorten zenuwcellen • Sensorische zenuwcel - Van receptor naar CZ - 1 lange dendriet / 1 korte axon - Cellichaam ligt vlakbij CZ • Motorische zenuwcel - Van CZ naar effector - Meerdere korte dendrieten / 1 lange axon - Cellichamen in CZ • Schakelcellen - Geleiden binnen het CZ schakelcel Sensorische zenuwcel Motorische zenuwcel Bron: Biologie voor Jou
3 soorten zenuwen Zenuwcellen liggen bij elkaar in zenuwen. Hier omheen ligt bindweefsel 1. Gevoelszenuw: alleen uitlopers van sensorische zenuwcellen 2. Bewegingszenuw: alleen uitlopers van motorische zenuwcellen 3. Gemengde zenuwen: bevat beide
Impulsgeleiding • Impuls = elektrisch stroompje • ontstaat als prikkel sterk genoeg is – boven deprikkeldrempel • impulssterkte is altijd gelijk • bij sterkere prikkel worden meer impulsen pertijdeenheid doorgegeven - de impulsfrequentieneemt toe • zenuwcel heeft na ieder impuls een korte herstelperiode nodig; kan dan niet geprikkeld worden= absoluut refractaire periode • Impulsfrequentie neemt af als bepaalde prikkel lang aanhoudt (gewenning)
Zenuwcel in rust - lading aan binnenkant celmembraan Actiefase binnenkant krijgt gedurende korte tijd + lading Herstelfase celmembraan kan gedurende korte tijd geen impulsen geleiden Door myelineschede sprongsgewijze impulsgeleiding
Cel van Schwann Depolarisatie Cellichaam Myeline schede Axon Insnoering (van Ranvier)
Inzoomen op synapsen Impulsgeleiding Bron: Biologie voor Jou
Synaps = contactplaats van zenuwcellen, waar impulsen chemisch worden doorgegeven INZOOMEN
Synaps • Rust: • Neurotransmitters in blaasjes opgeslagen • Ca2+-poort dicht
Synaps • Actiepotentiaal komt aan: • Door depolarisatie membraan (impuls) • Ca2+-poort open • Ca2+ stroomt naar binnen • Hierdoor smelten neurotransmitter- • blaasjes samen met presynaptische • membraan
Synaps • Neurotransmitter komt in synapsspleet • en bindt aan receptormoleculen • = exocytose
Synaps • Membraanpotentiaal hersteld in axon • Bij voldoende stimulatie receptoren • genoeg natriumpoorten open • impuls doorgegeven
Neurotransmitters • Stimulerend (exciterend) en remmend (inhiberend) • Drugs en veel pijnstillers werken op dit systeem! Remmend: morfine, alcohol, cannabis Stimulerend: nicotine, cocaine, XTC Leidt soms tot gewenning of verslaving