Marian Szałda Sekcja Ekologii i Ochrony Środowiska

1. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Marian Szałda Sekcja Ekologii i Ochrony Środowiska Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

2. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Plan prezentacji: 1. Ogólna charakterystyka województwa świętokrzyskiego. 2. Obszary Natura 2000 w województwie świętokrzyskim. 3. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim. 4. Główne zagrożenia realizacji programów ochronnych na obszarze Natura 2000 a programy rolnośrodowiskowe. 5. Edukacja ekologiczna. Kszyk Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

3. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 • Ogólna charakterystyka województwa świętokrzyskiego. • 3,7% obszaru Polski, • 67 % powierzchni województwa świętokrzyskiego to obszary objęte różnego rodzaju , • wyraźne co najmniej dwa obszary o zróżnicowanym poziomie rolnictwa, • niski poziom zurbanizowania, • duże bezrobocie, • brak uciążliwego przemysłu, • wzrastające zanieczyszczenie powietrza w terenach zurbanizowanych, • nieskażone gleby Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

4. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 • W województwie świętokrzyskim powierzchnia obszarów Natura 2000 wynosi 159078.60 ha, co stanowi 13,6% powierzchni województwa. • Na terenie województwa świętokrzyskiego jest 40 obszarów Natura 2000, w tym: • 2 obszary specjalnej ochrony ptaków, wyznaczone rozporządzeniem Ministra Środowiska (w 2004 r., następnie 2011 r.) • 38 obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty - projektowane specjalne obszary  ochrony siedlisk, zatwierdzone przez Komisję Europejską decyzją Nr 2011/64/UE  z 10.01.2011 r. (Dz. U. UE Nr L 33 z 08.02.2011 r.) Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

5. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

6. 9 pakietów rolnośrodowiskowych Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 1.Rolnictwo Zrównoważone . 1.Rolnictwo Zrównoważone . 1.Rolnictwo Zrównoważone . 1.Rolnictwo Zrównoważone . 3.Ekstensywne trwałe użytki zielone 2. Rolnictwo ekologiczne . 6. Zachowanie lokalnych odmian roślin uprawnych 7.Ochrona lokalnych ras zwierząt gospodarskich . 4.Ochrona cennych siedlisk Przyrodniczych 7.Ochrona lokalnych ras zwierząt gospodarskich . Poza / na obszarach Natura 2000 5.Ochrona cennych siedlisk przyrodniczych 8.Ochrona gleb i wód . 9.Strefy buforowe . 9.Strefy buforowe .

7. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 3. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim. Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

8. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Łączna liczba złożonych wniosków o przyznanie płatności rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w latach 2010-2011 Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

9. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Łączna liczba złożonych wniosków o przyznanie płatności rolnośrodowiskowych pakiet rolnictwo ekologiczne i zrównoważone w województwie świętokrzyskim w latach 2010-2011 Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

10. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Liczba złożonych wniosków o przyznanie płatności rolnośrodowiskowych pakiet rolnictwo ekologiczne i zrównoważone w województwie świętokrzyskim w latach 2010-2011 wg powiatów. Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

11. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

12. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Łączna liczba złożonych wniosków o przyznanie płatności rolnośrodowiskowych ochrona gleb i wód w województwie świętokrzyskim w latach 2010-2011 wg powiatów Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

13. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Łączna liczba złożonych wniosków o przyznanie płatności rolnośrodowiskowych w pakiecie: łąki ekstensywne w województwie świętokrzyskim w latach 2010-2011 wg powiatów Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

14. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

15. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

16. Łączna liczba złożonych wniosków o przyznanie płatności rolnośrodowiskowych pakiet ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na i poza obszarami NATURA 2000 w województwie świętokrzyskim w latach 2010-2011 Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

17. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

18. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Główne zagrożenia realizacji programów ochronnych na obszarze Natura 2000 a programy rolnośrodowiskowe. - Brak działalności rolniczej Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

19. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Główne zagrożenia realizacji programów ochronnych na obszarze Natura 2000 a programy rolnośrodowiskowe. Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

20. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 4. Główne zagrożenia realizacji programów ochronnych na obszarze Natura 2000 a programy rolnośrodowiskowe. Dewastowanie i niszczenie prac już wykonywanych Rola mieszkańców w realizacji przedsięwzięć ochronnych Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

21. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Główne zagrożenia realizacji programów ochronnych na obszarze Natura 2000 a programy rolnośrodowiskowe. - Źle wykonywane zabiegi ochronne Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

22. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Główne zagrożenia realizacji programów ochronnych na obszarze Natura 2000 a programy rolnośrodowiskowe. Brak środków finansowych - Obecność obszarów. Natura 2000 na terenie gminy uważana jest przez samorządy i mieszkańców za czynnik problemowy i barierę dla rozwoju – co w wielu wypadkach jest wynikiem braku odpowiedniej konsultacji przy wyznaczaniu obszarów Natury 2000 Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

23. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Obszary Natura 2000 to problemy zagospodarowania biomasy z łąk i terenów zakrzaczonych i lesnych Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

24. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Samorządy obawiają się, że Natura 2000 będzie hamulcem rozwoju gmin. Najczęstszymi barierami, które wskazują, to: · wydłużenie czasu realizacji inwestycji i ich dodatkowe koszty związane z oceną oddziaływania na środowisko; · niepewność uzyskania pozwolenia na budowę; · brak wytycznych precyzujących dopuszczalny rodzaj i skalę działalności gospodarczej; · utrudnienia w prowadzeniu i rozwijaniu produkcji rolniczej; · ogólna dezinformacja i niepewność co do obowiązujących przepisów i konkretnych ograniczeń związanych z siecią Natura 2000; ( Brak spojrzenia lokalnych animatorów na problemy rozwoju gminy z punktu gospodarowania przestrzenią); - Potrzeba rozwoju edukacji ekologicznej. Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

25. DOKUMENTY EE DOKUMENTY EDU dla ZR • poziom globalny: – lata 80. • Międzynarodowy Program EE (IEEP) • Międzynarodowa Strategia Edukacji Środowiskowej (International Strategy for Action inthe Field of EnvironmentalEducation and Training for the 1990s) • poziom europejski: od 1971 roku • EAP: ProgramyDziałańŚrodowiskowychUE (VI wygasa2012 roku); • poziom globalny: styczeń 2005 ogłoszenie przez ONZ „Dekady Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju na lata 2005-2014” • poziom europejski: przyjęcie w marcu2005 - „Strategii Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju Europejskiej Komisji Gospodarczej” Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

26. : DOKUMENTY EE DOKUMENTY EDU dla ZR • Poziom krajowy: • brak odpowiednika/ pustka programowa !!!  tylko konferencje (deklaracja jeleniogórska); komisja Polskiego Komitetu UNESCO • Poziom regionalny: • brak odpowiednika/pustka programowa !!! • Poziom lokalny: • brak odpowiednika/pustka programowa !!! • Przykład niemiecki • Poziom krajowy: • „Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej - przez Edukację do Zrównoważonego Rozwoju” (1996) i Narodowy Program EE • Poziom regionalny/wojewódzki: • wojewódzkieprogramy EE • ( ????), •  Poziom lokalny: • powiatowe i gminne programy EE • (????) Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

27. Ważniejsze SKUTKI PUSTKI PROGRAMOWEJ W ZAKRESIE Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju  PRZYSTOSOWANIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DO WIZJI I CELÓW EDU DLA ZR • (1) DEZINTEGRACJA/ AUTONOMIZACJA/ IZOLOWANIE poszczególnych rodzajów EDUKACJI (ekologicznej, społecznej, ekonomicznej (homo oeconomicus), technicznej itp.)  syndrom „Zosi samosi”w edukacji ekologicznej– jest samowystarczalna • (2) ZAWĘŻAJACE i mylące PODEJŚCIE DO NOWEGO PARADYGMATU ROZWOJU; negatywne SKUTKI dla samego paradygmatu (np. w samorządach – „nie będziemy budować strategii zrównoważonego rozwoju, bo to strategia eksponująca tylko ochronę środowiska !!!”) Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

28. Wąskie rozumienie ZR Zrównoważony rozwój = ochrona środowiska = ekorozwój w opozycji do szerokiego rozumienia ZR: Zrównoważony rozwój = zrównoważone uwzględnianie w rozwoju aspektów ekonomicznych, społecznych i środowiskowych Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

29. Ważniejsze SKUTKI PUSTKI PROGRAMOWEJ • (3) znaczny jeszcze udział walczących, najczęściej w słusznej sprawie form EDUKACJI Ekologicznej (jako środka budzenia sumienia zbiorowego) – do lat 90. jako walka z systemem politycznym (Nowa Hutayitp.); współ. przykłady: – przypadek Rospudy; patologie rozcinania ekosystemów przy budowie autostrad; kompania przeciwko GMO; przeciwko toksycznym dodatkom do żywności oraz kontrowersje dotyczące budowy elektrowni jądrowych • (4) pokaźny dorobek dobrych, ale także ZŁYCH PRAKTYK w prowadzeniu EE: dużo rywalizacji i mało współpracy, często brutalna i nieuczciwa walka (gra) o wpływy w różnych funduszach celowych i towarzyszące temu dyskryminowanie niektórych organizacji i czasopism o tematyce ekologicznej, Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

30. Ważniejsze SKUTKI PUSTKI PROGRAMOWEJ • (5) istnienie obok siebie realnej EDUKACJI EKOLOGICZNEJ (rzeczywiste podnoszenie świadomości ekologicznej) i iluzyjnej EDUKACJI EKOLOGICZNEJ jak formy przerabiania otrzymanych pieniędzy (dotacji) bez rzeczywistych zmian w świadomości ekologicznej (SYNDROM technicznie „sprawnych” raportów z realizacji często „jałowych” projektów); • (6) nadmierne ZAWĘŻENIE ZAINTERESOWAŃ organizatorów EE; dominacja lokalizacji EE na obszarach cennych przyrodniczo i pewne zaniedbania w edukacji, której przedmiotem jest: ekologia miasta, miejsca zamieszkania, ekologia kultury czy tzw. EKOLOGIA CODZIENNOŚCI !!!! Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

31. Ważniejsze SKUTKI PUSTKI PROGRAMOWEJ • (7) PRZEWAGA AKCJI nad systematycznym działaniem  słynne dni „bez” lub „z” (bez większych efektów edukacyjnych) • (8) główny nacisk w EE na stronę „ROZUMOWĄ” (mental, intelekt, racjonalizm intelektualny, zgromadzoną wiedzę i umiejętności wynikające z tej wiedzy) i częste też wykorzystywanie NEGATYWNYCH EMOCJI (strachu, poczucia zagrożenia); • wykorzystywanie w wysoce niewystarczającym stopniu innych intelektów czy inteligencji, które powinny być rozwijane w systemie edukacji ekologicznej, a mianowicie inteligencji emocjonalnej (+ emocji), intuicyjnej czy inteligencji uczuciowej (wrażliwości, empatii, odpowiedzialności czy troski o siebie i innych itp.)  cel: poczucie współodpowiedzialności za stan środowiska !!! Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

32. Proces integrowania różnych rodzajów edukacji w rozwoju człowieka … Edukacja ekologiczna Edukacja ekonomiczna Edukacja dla ZR Edukacja Przestrzenna (naszym bogactwem jest przestrzeń- brak przestrzeni uniemożliwia jakikolwiek rozwój) Edukacja społeczna (biedny segreguje śmieci, a bogaty ale …….. nie) Edukacja techniczna Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

33. KONKRETYZACJE DZIEDZINOWE/sektorowe Zrównoważona produkcja Zrównoważona konsumpcja Zrównoważona logistyka Zrównoważona turystyka Zrównoważony rozwój Zrównoważona gosp. leśna Zrównoważony transport Zrównoważone budownictwo Zrównoważone rolnictwo Zrównoważona gospodarka energetyczna REPERTUAR dla zintegrowanej edukacji ekologicznej (aspekty ekologiczne + ekonomiczne + społeczne) Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

34. Kilka wniosków końcowych:  uprawianie edukacji ekologicznej w ujęciu autonomicznym/ zdezintegrowanym, w oderwaniu od edukacji społecznej i edukacji ekonomicznej oraz w oderwaniu od systemu wartości NIE MA ŻADNEJ PRZYSZŁOSCI !!!  uprawianie takiej edukacji uwidacznia bardzo często tzw. błędne/iluzyjne koło edukacyjne, tzn. ciągłe powtarzanie i sprawne finansowo rozliczanie różnych projektów edukacyjnych bez TRWAŁYCH I POZYTYWNYCH EFEKTÓW w świadomości człowieka !!! Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

35. Kilka wniosków końcowych: • konieczne jest powszechne zrozumienie podstawowej zależności, że skuteczna i efektywna ochrona środowiska i współkształtowana przez edukację ekologiczną wysoka świadomość człowieka jest warunkiem jego • przetrwania na Ziemi, •  a problemy z ochroną środowiska to głównie problemy człowieka ze swoim człowieczeństwem !!!. Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

36. 1. konieczna jest zatem odbudowa pełni człowieczeństwa w stosunku do nie tylko do przyrody, ale także do siebie i innego człowieka poprzez edukację i tworzenia społeczeństwamądrości (nie tylko wiedzy !!)- społeczeństwa empatycznego i realnie obywatelskiego, opartego na kulturze bez przemocy, na kulturze wrażliwości i wzajemnego szacunku Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

37. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000  Utrzymanie obszarów 2000 wymaga: szeroko rozumianej edukacji, kompleksowego podejścia do rozwoju ekonomicznego obszaru, działania na rzecz ochrony środowiska muszą mieć zapewnione stałe, stabilne i długookresowe programowanie , koszty utrudnień w rozwoju obszaru z tytułu ochrony przyrody, środowiska czy siedlisk przyrodniczych musi być w pełni rekompensowane, Programy rolnośrodowiskowe musza być kierowane do samorządów gminnych i firm usługowych Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

38. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Państwo Dorota i Józef Kokot prowadzą gospodarstwo ekologiczne płożone w powiecie pińczowski w pobliżu rzeki Nidy o powierzchni 8,29 ha. Gospodarstwo w części gruntów jest położone na obszarze na terenie OSO Dolina Nidy i SOO Ostoja Nidziańska. W gospodarstwie uprawia się: ziemniaki, zboża w tym pszenicę orkisz, warzywa gruntowe: cebulę, ogórki, czosnek, marchew, buraczki czerwone i maliny. Hoduje się również kury zielononóżki. W celu poprawy bilansu azotu w glebie stosowany jest odpowiedni płodozmian i wysiewane poplony: wyka, gorczyca, wsiewki z motylkowych. W gospodarstwie wykorzystuje się do odchwaszczania wypalacz płomieniowy oraz opielacz wielorak. Hoduje się również kury zielononóżki. Swoją produkcję warzyw gruntowych gospodarze sprzedają jako ekologiczną do firm: Liovit, Biovital, Polan, Symbio, Biofuturo.. W 2011 roku gospodarstwo zdobyło II miejsce w krajowym konkursie na najlepsze gospodarstwo rolne W gospodarstwie jest realizowany realizuje program rolnośrodowiskowy pakiet 2 Rolnictwo ekologiczne, pakiet 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone oraz pakiet 6 Zachowanie zasobów genetycznych w rolnictwie, wariant 6.3c Produkcja nasienna na zlecenie banku genów: rośliny segetalne. Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?

39. Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie świętokrzyskim w roku 2011 ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Moje gospodarstwo; Dorota Kokot Warsztaty: Jak żyć z Naturą 2000 ?