Burgemeester als superman of supervrouw

1. Burgemeester als superman of supervrouw Prof. mr. dr. E.R. Muller NGB Congres September 2009

2. Inhoud • Veiligheidsproblemen steeds diverser • Verwachtingen burgemeester steeds hoger • Mogelijkheden steeds meer en steeds minder • Burgemeesters in constante spagaat • Superman of supervrouw nodig om burgemeester te kunnen zijn

3. Thema’s • Veiligheid • Bevoegdheden • Gezag en beheer • Crisismanagement • Organisatie

4. Overlast Verloedering Criminaliteit Terrorisme Radicalisering Infectieziekten Rampen Fysieke veiligheid Huiselijk geweld Rellen Integratieproblemen Bouwveiligheid Nationale veiligheid Overstromingen Zedenincidenten Criminelen terug Geweld op straat Jeugd A. Veiligheid

6. Veiligheidsproblemen • Veiligheid is hot • Brede en ruime definitie van veiligheid • Veiligheid is container concept • Burgemeester verantwoordelijk voor alles • Komt alleen maar bij, gaat eigenlijk nooit iets af • Verwachtingen steeds hoger en steeds breder

7. Verbeteringen veiligheidszorg • Realistische verwachtingen en normen • Iedereen zijn verantwoordelijkheid: burgers en bedrijven • Privatisering • Informatie en intelligence • Bevoegdheden • Bestel en organisatie • Controle meer eenduidig

8. B. Bevoegdheden • 172 Gmw (lichte bevelsbevoegdheid) • Verblijfsontzeggingen • Aanwijzingen ernstige overlast • WOM • Toezicht inrichtingen • Sluiten woningen • Bestuurlijke ophouding • Noodbevelen en verordeningen • Last onder dwangsom • APV

9. Nog meer bevoegdheden • Politiewet • Bestuursdwang • Bestuurlijke boete • Intrekken en weigeren vergunningen • Cameratoezicht • Tijdelijk huisverbod • Sluiten drugsinrichtingen (en woningen) • Preventief fouilleren • Bibob • Verstoren

10. Voldoende • Voldoende voor handhaving openbare orde en hulpverlening • Constante vraag of meer en nieuw • Te incidentgericht • Kennis en overzicht noodzakelijk • Concrete casus

11. Bestuursrecht en strafrecht • Bestuursrecht te veel, strafrecht te weinig • Burgemeester versus officier van justitie • Bestuursrecht = herstel • Strafrecht = sanctie • Loopt nu sterk door elkaar • Misschien nu beetje verandering (voorstel Justitie wijkverbod; geen nieuwe bevoegdheden na Gouda)

12. Rol burgemeester • Sheriff • Burgervader • Boven de partijen • Combinatie • Kennis • Ondersteuning

13. C. Gezag en beheer • Veel institutionele veranderingen • Veiligheidsregio’s • Herziening politiebestel • Regionalisering brandweer • Regiefunctie gemeente • Doorzettingsmacht burgemeester

14. Veranderingen voor burgemeester • Nationale sturing en controle intensiever • Korpsbeheerders meer centraal • Andere burgemeesters meer op afstand • Rol regionale college minder • Rol OM steviger en harder • Ruimte voor taak burgemeester harder bevechten

15. Effecten • Afhankelijkheden groter • Directe sturings- en beinvloedingsmogelijkheden minder • Schaalvoordelen • Noodzaak meer • preventie en • minder repressie

16. D. Crisismanagement • Operatie • Media en voorlichting • Politieke positie • Verantwoording • Onderzoek • Nafase • Aansprakelijkheid • Financien

17. Media en voorlichting • Inhoud statement • Beelden van wat en wie • Toegankelijkheid • Woordvoering • Openbaarheid en vertrouwelijkheid • Voorlichting burgers • Voorlichting bedrijven • Wie doet wat bij grensoverschrijdend

18. Politieke positie • Haalbaarheid • Inschatting • Eerder incidenten • Bescherming • Informatie • Bemoeienis politiek • Verschillen en overeenkomsten Nederland en Belgie

19. Verantwoording • Aan wie • Door wie • Vastleggen • Openbaarheid • Vervelende beslissingen • Politiek en ambtelijk • Parallelle of gescheiden verantwoording

20. Onderzoek • Wie • Wanneer • Waarnaar • Wat weet je al • Vastleggen • Openbaarheid/verantwoordelijkheid • Bescherming • Gezamenlijk of apart onderzoek

21. Aansprakelijkheid • Aansprakelijkheid neemt toe • Strafrechtelijke aansprakelijkheid komt • Wie • Waarvoor • Juridische kennis • Juridische ondersteuning • Rechtszaken

22. Financien • Wat kost het? • Wie betaalt • Bijhouden uitgaven • Vergoeding

23. Nafase • Acute fase versus langere termijn • Projectorganisatie • Coordinerende rol • Plan • Oefenen

24. Kerndilemma’s • Operatie en beleid • Strategie en tactiek • Openbaarheid en vertrouwelijkheid • Politiek en ambtenaren • Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid • Eigen positie en andermans positie • Burgers en beleid

25. Politie Gemeente OM Brandweer Jeugdzorg Reclassering DJI Kinderbescherming Provincie Gemeenteraad Departementen BOA’s Veiligheidsregio’s Wethouders WGR verbanden GHOR Rechters Krijgsmacht Inspecties Onderzoeksraad Veiligheid E. Organisaties

27. Organisatie • Vele organisaties betrokken bij veiligheid • Afhankelijkheid van andere organisaties steeds groter • Mogelijkheden tot beinvloeding niet altijd aanwezig • Organisatorische doorzettingsmacht • Burgemeester als regisseur

28. Eindbeeld • Om dit alles te kunnen burgemeester waarlijk superman of supervrouw noodzakelijk • Verwachtingen te hoog, meer realistisch maken • Durven nee te zeggen • Ja zeggen op realistische taken

29. Enkele suggesties • Prioriteiten en posterioriteiten cruciaal • Niet meer bevoegdheden • Bestel ruimte voor burgemeester • Crisismanagement meer politiek bestuurlijk • Organisatorische doorzettingsmacht • Zelfs voor superman en supervrouw zijn er grenzen