MERSİN SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ

1. MERSİN SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜEĞİTİM ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ DİABET VE BESLENME

2. Diyabet, ülkemizde görülme sıklığı giderek artan, ciddi organ kayıplarına yol açan ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilen kronik bir hastalıktır.

3. Diyabetli bireylerin yaşam kalitelerinin arttırılması, beslenme, egzersiz, tıbbı tedavi ve eğitimden oluşan dört temel faktörle mümkün olmaktadır.

4. Yeterli ve dengeli beslenme ile birlikte fiziksel aktivitenin diyabetin ortaya çıkmasının engellenmesinde, geciktirilmesinde ve komplikasyonların oluşmasında ve önlenmesinde önemli rolü olduğu bilinmektedir.

5. ŞEKER HASTALIĞINI ÖĞRENMEK, ONU KONTROL ALTINA ALMANIN İLK ADIMIDIR.

6. DİABET KONTROLÜ • Eğitim • Fiziksel aktivite • Beslenme tedavisi • İnsülin ve/veya ilaç

7. DİABET KONTROLÜ • Hekim • Diyetisyen • Psikolog • Hemşire

8. BESLENME TEDAVİSİ Diyabetin kontrolünde temel yapı taşlarından biri beslenme tedavisidir. Amacı; Arzu edilen metabolik kontrolü sağlamak; • Açlık kan Ģekeri (AKŞ) :70-120 mg/dl • Tokluk kan Ģekeri (TKŞ) :<140 mg/dl • HbA1c :<%6.5 • Total kolesterol :< 200 mg/dl • LDL kolesterol :< 100 mg/dl • Trigliserit :< 150 mg/dl

9. BESLENME TEDAVİSİ • Diyabetin ileri dönemde ortaya çıkabilecek kronik komplikasyonlarını önlemek ve tedavi etmek, • Yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığını kazandırmak; • Yaşam süresini ve kalitesini yükseltmektir.

10. Diyabetli bireylerin beslenme tedavileri; yaşına, boyuna, vücut ağırlığına, fiziksel aktivite durumuna, sosyo-ekonomik durumuna ve beslenme alışkanlıklarına göre diyetisyen tarafından hazırlanır.

11. BESLENME PROGRAMI KİŞİYE ÖZELDİR.

12. Diyabetli bireyler yeterli ve dengeli beslenebilmeleri için enerji ve tüm besin ögelerinden önerilen miktarlarda almaları gerekir.

13. ENERJİ Uygun vücut ağırlığının sağlanması ve sürdürülmesi diyabetin kontrolünde büyük önem taşımaktadır. Enerji dengesi, vücut ağırlığının korunmasını sağlar.

14. KARBONHİDRAT • En önemli enerji kaynağıdır. • Günlük diyetle mutlaka alınmalıdır. • Besinlerde bulunan karbonhidrat türleri şekerler, nişasta ve posa’dır. • Diyabetli bireye karbonhidrat kaynağı olarak önerilen besinler; tam taneli tahıllar, ekmek, kuru baklagiller, sebzeler, meyveler, süt ve süt ürünleridir.

15. POSA Yiyeceklerin sindirilemeyen kısmıdır. Diyet posasının vücuttaki etkileri; • Kan şekerini yavaş yükseltir, • İnsülin ihtiyacını azaltır, • Tokluk hissinin oluşmasını sağlayarak ağırlık kontrolüne yardımcı olur. • Bağırsak çalışmasını düzenler, kabızlığı önler. • Kanda yağların yükselmesini önler.

16. POSA Diyetteki posa miktarını arttırmak için; • Beyaz ekmek yerine kepekli ekmek tercih edilmeli, • Pirinç yerine bulgur tercih edilmeli, • Meyve suyu yerine meyve yenilmeli, kabuklu yenebilen meyveler iyice yıkandıktan sonra kabukları soyulmadan yenmeli, • Günde en az 5 porsiyon sebze/meyve yenmeli, • Öğünlerde salata yenmeli, • Kurubaklagiller sıklıkla tüketilmelidir (haftada 2-3 kez).

17. PROTEİNLER Vücudun büyümesi, gelişmesi ve yıpranan dokuların onarılmasında önemli görevleri vardır. Diyabet vücudun protein gereksinimini etkilemez.

18. YAĞLAR Yüksek enerji veren besin öğeleridir. Besinlerle alınan yağ ve kolesterol miktarının fazlalığı şişmanlığa ve kalp-damar hastalıklarına yol açabilir.

19. YAĞLAR Sağlığın korunmasında diyetle alınan yağ türlerinin belirli bir dengede olması önerilmektedir. Bunun için; • Kırmızı et yerine, tavuk, balık, hindi eti tercih edilmeli, • Haftada 1-2 porsiyon balık tüketilmeli, • Etli yemeklere ayrıca yağ eklenmemeli, • Yemeklerde katı yağ yerine sıvı yağ ( zeytinyağı/fındık yağı ve ayçiçek/ mısırözü/soya yağı) kullanılmalı ve mümkün olduğunca yağ miktarı azaltılmalı,

20. YAĞLAR • Haftada 2 kez yumurta yenilmeli, • Sakatatlar( karaciğer, beyin, böbrek vb.), doymuş yağ ve kolesterol içerikleri yüksek olduğu için tüketilmemeli, • Sosis, salam, pastırma, sucuk gibi et ürünleri tü ketilmemeli, • Kuyruk yağı, iç yağı, tereyağ ve katı yağlar kullanılmamalı, • Yemekler pişirilirken kızartma ve kavurma yerine ızgara, haşlama veya fırında pişirme yöntemleri tercih edilmelidir.

21. VİTAMİNLER VE MİNERALLER Yeterli ve dengeli beslenen diyabetikler günlük vitamin ve mineral gereksinmelerini diyetle karşılayabilirler.

22. DİYET TEDAVİSİ 1. Günde 6 öğün beslenmek •3 ana öğün (SABAH-ÖĞLE-AKŞAM) •3 ara öğün (KUŞLUK-İKİNDİ-GECE) 2.Öğün atlanmamalı 3.Her 2.5-3 saatte bir yemek yenmeli 4.Önerilen miktarlarda yemek yenilmeli

23. ÖĞÜN SAYISI VE ZAMANI Yemeklerin miktarı ve cinsi kadar, tüketim zamanları da büyük önem taşır. Önerilen besinlerin zamanında ve önerilen miktarlarda yenilmesi hipo ve hiperglisemiyi önler.

24. ÖĞÜN SAYISI VE ZAMANI Uzun aralıklarla düzensiz yemek yenmesi hipo ve hiperglisemiye yol açar.

25. ŞEKER HASTASI İÇİN TEHLİKELİ DURUMLAR 1-HİPOGLİSEMİ  ÖĞÜN ATLAMALARINDA  YETERLİ KARBONHİDRAT ALINMAMASINDA  ÇOK FAZLA AKTİVİTEDE BULUNMADA  FAZLA İNSÜLİN ALIMINDA  FAZLA ANTİDİYABET İLAÇLARIN ALIMINDA OLUŞUR

26. ŞEKERİNİZ DÜŞTÜĞÜNDE • HALSİZLİK • BİRDEN BİRE TER BOŞANMASI • ŞİDDETLİ ACIKMA HİSSİ • TİTREME, SİNİRLİLİK • BAŞ AĞRISI • KALP ATIŞLARINDA HIZLANMA, ARTMA GÖRÜLÜR.

27. BU BELİRTİLERİ HİSSETTTİĞİNİZDE ; İLK ÖNLEM OLARAK ŞEKER ALMALISINIZ MUTLAKA YANINIZDA AKİDE VEYA KESME ŞEKER BULUNDURUN

28. 2. HİPERGLİSEMİ • İHTİYAÇTAN FAZLA YİYECEK TÜKETİMİNDE, • İNSÜLİNİN YETERSİZ ALIMINDA • ANTİDİABETİK İLAÇLARIN YETERSİZ ALIMINDA • ŞEKER, BAL, REÇEL GİBİ BESİNLERİN YENİLMESİNDE OLUŞUR.

29. ŞEKERİNİZ YÜKSELDİĞİNDE • SUSUZLUK • HALSİZLİK • UYKU HALİ • SIK İDRARA ÇIKMA • BAŞ DÖNMESİ • BİLİNÇ KAYBI

30. HİÇBİR YİYECEK VE/VEYA İÇECEK KAN ŞEKERİNİ DÜŞÜRMEZ!!!!!

31. Diyet tedavisinde yeterli ve dengeli beslenme önemlidir. Bunun için besin gruplarından önerilen miktarlarda ve zamanlarda tüketilmesi gerekir.

32. 1.GRUP: SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ Süt,yoğurt,peynir,çökelek, Besleyici değerleri • Protein,kalsiyum ve fosfordan zengindir.Çok iyi riboflavin kaynağıdır.Folik asit ve diğer B vitaminlerini içerir.

33. 2.GRUP: ET GRUBU Sığır,koyun,kümes hayvanları,av hayvanları,balıklar, kurubaklagiller,fındık,fıs tık ve ceviz. Besleyici değerleri Protein kaynağıdır,demir,çinko ve B vitaminlerinden (Riboflavin, niasin, B6, B12) zengindirler.

34. 3.GRUP: TAZE MEYVE VE SEBZELER Her türlü sebze ve meyveler Besleyici değerleri A vitamini,E,C,B vitaminleri, kalsiyum ve demirden zengindirler.

35. 4.GRUP: EKMEK VE TAHILLAR Ekmek ve buğday, mısır,pirinç,makarna, bulgur vb.tahıllar Besleyici Değeri Karbonhidrattan zengindirler.Az miktarda protein içerirler.B12 dışındaki tüm B vitaminlerinden zengindirler.

36. İLAÇ DİABETLİNİN TABAĞINDADIR!!!

37. ÖZETLE • Şeker ve şeker içeren yiyecek ve içeceklerden uzak durmalıyız. • Diyetimizde mutlaka posa içeren yiyecekleri tercih etmeliyiz. • Öğün atlamamalıyız.( 3 ana + 3 ara) • Yiyecek miktarlarımızı iyi belirlemeliyiz. • Sporu yaşam tarzımız haline getirmeliyiz.

38. Beslenmesi ve ilaçlarına önem gösteren diyabetli. Beslenmesi ve ilaçlarına önem göstermeyen diyabetli.

39. DİYABETİ ÖNLEMEK İÇİN GÜCE SAHİBİZ