Download
1 / 83
840 likes | 1.1k Views
ROMOWIE. W drodze…. Pierwszy dokument, poświadczający obecność Romów w Polsce datowany jest na rok 1401 i pochodzi z Krakowa.
E N D
Pierwszy dokument, poświadczający obecność Romów w Polsce datowany jest na rok 1401 i pochodzi z Krakowa
Z języka cygańskiego roma "człowiek„ Od XVI wieku, do Polski zaczęli przybywać z Niemiec Romowie nazwani później Polska Roma. Etnonim "Romowie" pochodzi od romskiej nazwy własnej Roma, oznaczającej zarówno ludzi w ogóle, jak i członków romskiego narodu w szczególności
Do początku XX wieku można było w Europie spotkać wędrownych treserów niedźwiedzi, których zwierzęta były uczone wykonywania rozmaitych sztuczek. Profesja ta, dziś zupełnie zapomniana, ma swoje dalekie echo w sztuce bliskowschodnich i indyjskich zaklinaczy węży
Romowie Karpaccy to potomkowie grup wędrujących wzdłuż łuku Karpat lub przybywających do Polski od strony Niziny Węgierskiej.
W II połowie XIX w., z terenów Siedmiogrodu i Wołoszczyzny rozpoczęła się migracja Kełderaszy (Kelderari - kotlarze) i Lowarów (Lovari - handlarze końmi)
Romowie posługują się językiem cygańskim (romani), posiadają bogaty folklor Wielokulturowa społeczność Romów nie odpowiada tradycyjnej definicji i wizerunkowi mniejszości narodowej.Stanowią przykład typowej „społeczności nieterytorialnej”
Nie posiadali nigdy własnego terytorium etnicznego, ani też nie zgłaszają żądań terytorialnych wobec innych państw
Nie stanowią też zwartej grupy etnicznej, tak pod względem kultury, jak i świadomości etnicznej lub narodowej. Dopiero w naszych czasach zaczyna się ona krystalizować
Romowie w Polsce należą do cztery głównych grup etnicznych: Polska Roma, Romowie Karpaccy (Romowie Górscy, Bergitka Roma), Kełderasze i Lowarzy
Romowie w Polsce to w większości wyznawcy Kościoła Rzymskokatolickiego, są jednak także wśród nich wyznawcy prawosławia, członkowie Kościoła Zielonoświątkowców i Związku Świadków Jehowy
Urodzeni koczownicy, choć w wielu krajach nakazano im osiedlenie, uprawiali wędrówki sezonowe, przemieszczali się wozami, w których mieszkali. Tradycyjnie zajmowali się rzemiosłem, hodowlą koni, handlem, wróżbiarstwem i magią
Do kategorii tradycyjnych romskich profesji, ogólnie nazwanej rozrywką, zaliczyć należy przede wszystkim wykonywanie muzyki.
Współczesną populację Romów szacuje się na około 8-15 mln. Dokładna liczba jest trudna do ustalenia z powodu niepewnych źródeł, a także faktu, iż w wielu krajach Romowie są zmuszeni ukrywać swą narodową tożsamość z powodu prześladowań lub panujących w społeczeństwie antycygańskich stereotypów.
Do tradycyjnych zajęć Cyganów należy handel, wróżbiarstwo, muzykanctwo, a także kowalstwo i kotlarstwo
Bogata tradycja muzyczna Romów sprawia, iż ze społeczności tej pochodziło wiele powszechnie uznanych osobistości tej dziedziny (np. J. Bihari, G. Cziffra, D. Reinhardt), zaś niemało współczesnych artystów i zespołów jest także dziś obecnych zarówno w nurcie muzyki klasycznej, jak również popularnej, folku, jazzie, gatunku rock itd.
W wielu wiejskich społecznościach wysoko ceni się romskie orkiestry grywające na weselach, chrzcinach itp., zaś w miastach często zdarza się spotkać romskiego muzykanta, zarabiającego na ulicy czy w tramwaju.
Romowie mieszkający w Polsce pochodzą głównie z grup Lowarów i Kełderaszów. Najbardziej znana poetka cygańska z Polski Papusza, wybitny znawca kultury Romów Jerzy Ficowski.
Kultura romska nie wywarła znaczącego wpływu na główny nurt kultury społeczeństw autochtonicznych. Do wyjątków od tej reguły należy bogata tradycja muzyczna Romów, która zasiliła folklor wielu narodów – m.in. Węgrów (orkiestry smyczkowe), Rosjan (chóry, solowy romans z towarzyszeniem gitary) czy Hiszpanów (flamenco). Wielu autorów oper i operetek również czerpało wątki z kultury romskiej, czego najlepszym przykładem jest opera Carmen G. Bizeta
W 1791 roku - w oparciu o uchwały sejmu i Konstytucję wydano Uniwersał dotyczący Cyganów w Polsce. Znamienne słowa Uniwersału mówią o uchwaleniu praw, „które broniły przejmować na osadę lud pod nazwiskiem Cyganów w krajach naszych będący”
Innym powszechnie kojarzonym z Romami zajęciem jest wróżbiarstwo, głównie z ręki, kart czy szklanej kuli, uprawiane wyłącznie przez kobiety, dawniej z wykorzystaniem rozmaitych akcesoriów np. "diabełków" (rom. bengoro) czy woskowych "trupków" (rom. muloro). Poza tym w wielu grupach powszechne jest także uprawianie innych form ulicznej rozrywki (żonglerki, sztuki iluzji, akrobacji na linie, koniu itd.), utrzymywanie wędrownego cyrku czy lunaparku.
Współczesna kinematografia coraz częściej sięga po tematykę związaną z kulturą romską. Odwołuja się do niej filmy w reżyserii Emira Kusturicy (np. Czas Cyganów, Czarny kot, biały kot), Tony'ego Gatlifa (Latcho Drom, Gadjo Dilo, Vengo, Transylvania), Doroty Kędzierzawskiej (Diabły, diabły), Vincenta Escrivy (Montoyas y Tarantos), trylogia Carlosa Saury, na którą składają się Krwawe gody, Carmen i Czarodziejska miłość, czy też meksykańska telenowela Wieczny płomień miłości.
Podczas II wojny światowej Romów skazano na zagładę - zginęło ich wówczas około 500 tysięcy. Holokaust polskich romów poprzedził Holokaust Żydów
Stanowią społeczność wysoce zróżnicowaną pod względem językowym oraz kulturowym, zajmującą rozmaite nisze w ekonomiczno-społecznej strukturze krajów zamieszkania
Istniejące w wielu europejskich społeczeństwach antycygańskie uprzedzenia sprawiły, iż Romowie stawali się ofiarami represji i krwawych prześladowań. W samym tylko Oświęcimiu zginęło ponad 20 tys. Cyganów ze wszystkich krajów Europy
Przeważająca część uczniów pochodzenia romskiego uczęszcza do szkół publicznych ucząc się w systemie zintegrowanym, razem z uczniami polskimi
Funkcjonują także tzw. klasy romskie (kilkanaście). Szczególnym przypadkiem jest Parafialna Podstawowa Szkoła Romska w Suwałkach - jedyna szkoła niepubliczna, która organizuje bezpłatne nauczanie dziecipochodzenia romskiego
Do takich należy niewątpliwie szczególna cześć, jaką tradycyjni Romowie żywią dla swoich przodków, lub liczne zwyczaje związane z zawieraniem małżeństw, jak ich aranżowanie, porwanie panny młodej, okup za nią
