BİLGİSAYAR I

1. BİLGİSAYAR I YARD. DOÇ.DR. ZEYNEP ÇİÇEK ÖNEM

2. Sistem Birimi

3. Bilgisayar Donanım Elemanları:Ana Kart (Main Board ya da Mother Board) Ana Kart; bilgisayar donanımlarının birbirlerine bağlanabilmesini sağlar.Tüm sistemin temelini oluşturur. CPU, ses kartı, TV kartı, radyo kartı, RAM, ekran kartı, Ethernet Kartı, Faks/Modem kartı vb. kartlar ile fare, Klavye, yazıcı, tarıyıcı vb. aygıtlar Ana karta bağlıdır.

4. Bilgisayar Donanım Elemanları:CPU (Central Processing Unit - İşlemci) CPU; bilgisayar sisteminin beynidir.Bilgisayardaki diğer birimleri kontrol eder, bilgi toplar, işlemler yapar ve yeni bilgiler üretir. Temel olarak aritmetik ve mantıksal işlemler yapar.Çalışma Hızı MHz olarak bilinen frekans birimi ile ölçülür. Pentium IV 2GHz : Model + Hız • Dünyada genelde 3 farklı üreticinin ürettiği işlemciler rağbet görmektedir: • Intel • AMD • Cyrix

5. CPU, Bilgisayarın çalışmasını düzenleyen ve programlardaki komutları tek tek işleyen birimdir. Ana kart üzerinde bulunur. Merkezi İşlem Birimi, Aritmetik ve Mantık Birimi ile Kontrol Ünitesinden oluşur. • Aritmetik ve Mantik Birimi (Arithmetic & Logic Unit -ALU) : Dört işlem, verilerin karşılaştırılması,karşılaştırmanın sonucuna göre yeni işlemlerin seçilmesi ve kararların verilmesi bu birimin görevidir. • Kontrol Birimi ( Control Unit-CU): Işlem akışını düzenlemek, komutları yorumlamak ve bu komutların yerine getirilmesini sağlamak bu birimin görevidir.

6. Bilgisayar Donanım Elemanları:RAM (Random Access Memory - Bellek) Bellek: Bilgilerin geçiçi olarak depolandığı birimdir.Bilgisayarda en küçük bilgi birimine bit adı verilir. Bit: Bilgisayar sayısal sinyalle çalışır yani 1 ya da 0 değerleriyle. Bu değerlerden biri Bit olarak adlandırılır ve “b” ile gösterilir. Bayt: 8 bit = 1 Bayt. “B” ile gösterilir. 1024 bayt = 1KB RAM; bilgisayarın ana belleğidir. RAM’i bilgisayarın aklı olarak düşünebiliriz. Günümüzde RAM kapasitesi 1GB’ya kadar çıkmıştır. Bir RAM’in 512MB belleği varsa; 512 Milyon bayt kontrol kapasitesine sahiptir. RAM; geçici bellektir. Bilgisayar kapatıldığı an ya da elektrik kesildiğinde kaydedilmeden bütün bilgiler silinir. Kaydedilmeyen ve işlem yapılan tüm bilgiler RAM üzerindedir.

7. Bilgisayar Donanım Elemanları:ROM (Read Only Memory – Salt Okunur Bellek) ROM: Salt okunabilen bellektir. Bilgisayarın temel sistem bilgilerini içerir. Bilgiler kalıcı olarak ROM çipi içindedir. RAM’in aksine kalıcı bellektir. ROM’DA SAKLANAN BİLGİLER DEĞİŞTİRİLEMEZ

8. PROM: Bu bellek ROM belleğin programlanabilen şeklidir. (Programmable ROM ). Bu belleğe bilgiler programcılar tarafından bir defa yazılır ve sonra değiştirilemezler. Bir anlamda PROM, boş bir ROM devreci (chip) dir. Bu tip ROM larda satır ve sütunlar arasında sigortalar (fuse) bulunmaktadır. ROM un programlanma işlemi bazı sigortaların yakılması ile bazı satır ve sütunlar arasındaki bağlantıların kesilmesi şeklinde olmaktadır. Bağlantı olan kesişimlerde değer 1, olmayanlarda ise 0 olarak algılanmaktadır.

9. EPROM: PROM belleğin silinebilir şeklidir (Erasable PROM). Bu belleğe yazılan bilgiler daha sonra silinerek, bellek yeniden programlanabilir.PROM ve EPROM devreçlerinin özellikleri değişik olsa bile, temelde ROM belleğinin yaptığı işi yaparlar. EEPROM : EPROM lar tekrar kullanılabilirlikleri nedeni ile PROM lardan oldukça üstündürler. Fakat yinede EPROM lar ile işlem yapmak özel araçlar ve hassas laboratuvar işlemleri gerektirmektedir. EPROM lar tekrar yazılırken monte edildikleri yerden sökülüp özel cihazlarda tekrar programlanmaktadırlar ve mevcut program içerisinde bir kısım değişiklik yapılacak ise, tüm programın silinip tekrar programlanması gerekmektedir. Bu gibi zorlukları ortadan kaldırmak için Electrically erasable programmable read-only memory (EEPROM) lar geliştirilmiştir. EEPROM lar; • Tekrar yazılmaları için yerlerinden sökülmeleri gerekmemektedir. • Programın kısmen değişmesi gerektiğinde, mevcut programın tamamaının silinmesi gerekmemektedir. • EEPROM ların yazılması için özel ekipmanlara ihtiyaç duyulmamaktadır.

10. Bilgisayar Donanım Elemanları:BIOS (Basic Input/Output System) BIOS: Temel giriş/çıkış sistemi anlamına gelmektedir. ROM türündeki bellek üzerinde kaydedilmiş bir programdır. Bilgisayardaki entemel düzey yazılımdır. Donanim ile (özellikle de işlemci ve yonga setiyle) isletim sistemi arasinda bir arayüzgörevi görür. BIOS sistem donanima erisimi ve üzerinde uygulamalarinizi çalistirdiginiz ileri düzey isletimsistemlerinin (Windows, Linux vs.) yaratılmasını sağlar. BIOS aynı zamanda bilgisayarın donanım ayarlarını kontrol eder. Bilgisayarin düğmesine bastığınızda boot etmesinden ve diğer sistem işlevlerinden sorumludur. Bilgisayar kapandığında içindeki bilgiler silinmez. BIOS, bilgisayara bağlı bulunan aygıtları belirlemek ve ilk kullanıma hazırlamak için denetler. BIOS Setup ekranından bilgisayarın çeşitli bilgileri değiştirilebilir.

11. Bilgisayar Donanım Elemanları:DEPOLAMA ELEMANLARI I: SABİT DİSK SABİT DİSK (HARD DISK):Veri yada bilgilerin sürekli kaydedildiği ortamdır. Kaydedilen bilgiler silinebilir, değiştirilebilir, kopyalanabilir ya da düzenlenebilir. Sabit Disk kapasitesi ne kadar çok ise o kadar çok bilgi saklar. Diskin dönüş hızı (5400 ya da 7200 RPM) yüksekse sürücüdeki herşey daha hızlı çalışır. Sisteme bağlı birinci disk sürücüsü daima C adını alır, disk ikiye bölünmüşse ya da başka bir disk daha varsa D adını alır.

12. Bilgisayar Donanım Elemanları:DEPOLAMA ELEMANLARI II: FLASH DİSK Flash Disk: Taşınabilir disktir. 16, 32 ,64, 128, 256MB veya daha büyük kapasitede olabilir. USB portu olan her bilgisayara kolayca bağlanıp kullanılabilir. Tanıtma problemi olmaz.

13. Bilgisayar Donanım Elemanları:DEPOLAMA ELEMANLARI III: DİSKET SÜRÜCÜ Disket sürücü; diskete dosya kopyalama, disketi başka diskete kopyalama, dosyayı silme vb. işlemlerin yapıldığı donanımdır. Disket sürücü A olarak adlandırılır. Floppy Disk: Bilgi kaydedilebilen, silinebilen, değiştirilebilen donanım araçlarıdır. Ucuz ve taşınabilirdirler, ama kapasiteleri düşüktür. 3 ½ Floppy Disk Kapasitesi 1.44MB’tır. 5 ¼ Floppy Disk Kapasitesi 1.2MB’tır. Floppy Disk üzerinde protect (koruma) düğmesi vardır. Koruma düğmesi kapalıysa diskete bilgi kaydedilebilir, açıksa kaydedilemez.

14. Bilgisayar Donanım Elemanları:DEPOLAMA ELEMANLARI IV: CD-ROM SÜRÜCÜ CD-ROM Sürücü(Optik sürücü); CD’nin koyulduğu kısımdır. Değişik okuma hızlarına sahiptir: 8X, 16X, 48X vb. CD-ROM yalnızca CD’yi okur ve CD’den diğer disklere dosyaların kopyalanmasını sağlar. CD’ye kayıt yapamaz. Optik türdedir. Şimdiye kadar söz edilenler ise manyetiktir. • CD-ROM (Compact Disc Read Only Memory): CD yaklaşık 650MB kapasiteye sahiptir. 3 türü vardır: • Sadece okunabilir CD: CD-ROM • Bir kez yazılabilir CD: CD-W • Birden fazla yazılıp, silinebilir CD: CD-RW

15. Bilgisayar Donanım Elemanları:DEPOLAMA ELEMANLARI V: CD-WRITER CD- YAZICI (CD WRITER): CD’ye istediğiniz bilgiyi kolayca kaydedemezsiniz. Kayıt için mutlaka CD Yazıcı olmalıdır. CD Writer ile hem CD okunur hem de CD’ye kayıt yapılabilir. 32 x 32 x 52 : 32 hızlı CD-W yazma, 32 hızlı CD-RW yazma, 52 Hızlı okuma

16. Bilgisayar Donanım Elemanları:DEPOLAMA ELEMANLARI VI: DVD DRIVE DVD DRIVE (Sürücü): CD ya da DVD okuyan donanımdır. Hızları 4X, 8X, 12X, 16X ve 36X vb. olabilir. CD Sürücü DVD’yi okuyamaz. 12X: 12 x 1.352kbps. DVD (Digital Versatile Dics): CD’ye benzer ama kapasitesi tek taraflıysa yaklaşık 4GB çift taraflıysa 8GB’tır. İkinci yüzü kullanmak için çıkarıp, ters çevrilmelidir.

17. Bilgisayar Donanım Elemanları:DEPOLAMA ELEMANLARI VI: DVD DRIVE DVD WRITER (DVD YAZICI): DVD Yazıcılar, CD-ROM, DVD-ROM ve CD-RW özelliklerini de destekleyen çok işlevli bir aygıttır. CD ya da DVD Sürücü eğer bilgisayarda ikinci disk yoksa D, varsa E olarak adlandırılır.

18. Bilgisayar Donanım Elemanları:EKRAN KARTI – SES KARTI Ekran Kartı: Sayısal görüntü bilgilerini elektrik sinyallerine çevirerek monitöre gönderir. Üzerinde bir görüntü işlemci ve kendine ait bir görüntü belleği vardır. Oyun, Film vb. uygulamalar için 3 boyutlu ekran kartları tercih edilmelidir. Ekran kartının monitörle uyumlu olması gerekir. Ses Kartı: Bilgisayarda film izlemek, müzik dinlemek ya da telefon görüşmesi yapmak gibi uygulamalar için ses kartına gereksinim duyurulur. Ses çıkışı için karta Hoparlör takılmalıdır.

19. Bilgisayar Donanım Elemanları:TV/RADYO KARTI – ETHERNET KARTI TV/Radyo Kartı: Bilgisayarınız TV ya da radyo olarak da kullanmanıza olanak verir. Uzaktan kumandalı olanları da vardır. İyi görüntü için antene gereksinim vardır, kartın arkasında anten girişi bulunmaktadır. Ethernet Kartı: Ağ bağlantısı için kullanılır. Çok sayıda bilgisayarın birbirine bağlanıp, bilgi alışverişi yapmalarını sağlar. Tek bir internet hesabıyla aynı anda pekçok kullanıcı internete bağlanabilir.

20. Bilgisayar Donanım Elemanları:Faks / Modem MODEM (MOdulator/DEModulator): Bir ucu telefon hattına diğer ucu bilgisayar bağlı olan bilgisayar ile telefon hattı arasındaki sinyalleri düzenleyen araçtır. İki tip modem vardır; Bilgisayar içinde yer alan Dahili, bilgisayara dışarıdan kabloyla bağlanan Harici modemdir. Telefon sinyali ANALOG’tur. Modem bu analog sinyali sayısal sinyale dönüştürerek bilgisayara verir ve bilgisayardan gelen sayısal bilgiyi de analoga çevirerek telefon hattına verir. Faks alınıp/gönderilmesi için de Modem gereklidir.

21. Bilgisayar Donanım Elemanları:POWER SUPPLY (GÜÇ KAYNAĞI)- Kesintisiz Güç Kaynağı (UPS) Power Supply (Güç Kaynağı): Bilgisayarın çalışması için gereken elektrik enerjisini sağlarElektrik prizlerinden aldığı alternatif akımı (AC), bilgisayar tarafından kullanılan doğru akıma (DC) çevirir. Kesintisiz Güç Kaynağı (UPS): Sürekli elektrik kesilmeleri hem sisteminizin hem de donanımınızın zamanla bozulmasına neden olabilir. Ayrıca elektrik kesildiğinde kaydetmediğiniz tüm bilgiler silinir. Bu durumu önlemek için Kesintisiz Güç Kaynağı (Uninterruptible Power Supply) kullanılmalıdır. UPS’in kapasitesi UPS’e bağlanacak makina sayısına göre belirlenmelidir.

22. Bilgisayar Donanım Elemanları:Hoparlör, Mikrofon, Kamera Hoparlör : Bilgisayarda sesli işlemleri yapmak için kullanılır. Hoparlörler bilgisayar kasasının arka kısmındaki ses kartı çıkışındaki Spk Out, Out ya da Speaker yazan yere bağlanır. Ayrıca CD ya da DVD sürücülerinin ön kısmındaki kulaklık yerine takıldığında da ses çıkışı elde edilir. Mikrofon: Ses kaydetmek ya da sesli iletişim için kullanılır. Ses kartındaki Mic girişine bağlanır. Kamera: Kamera ile görüntü kaydedebilir ya da görüntülü görüşmeler yapabilirsiniz. USB portu ile kamera bilgisayara bağlanır.

23. Bilgisayar Donanım Elemanları:TARAYICI (SCANNER) Tarayıcı; görüntüyü aynen bilgisayara aktarır. Fotokopi makinelerine benzer şekilde bir resim veya yazıyı kaydetmek için kullanılır. Tarayıcıda kalite ölçüsü olarak dpi (dot per inch) kullanılır. 1 inch karedeki nokta sayısıdır. 300dpi, 600dpi, 1200dpi, 2400dpi vb. kalite ölçüleri vardır. DPI NE KADAR YÜKSEKSE GÖRÜNTÜ O KADAR NET OLUR Tarayıcılar LPT1 ya da USB portuna bağlanır.

24. Bilgisayar Donanım Elemanları:YAZICI (PRINTER) Yazıcı; bilgisayardaki her türlü veriyi yazdırmak için kullanılır. Yazıcılar paralel porta bağlanır. • Yazıcı Türleri • Nokta Vuruşlu (Dot Matrix): Bir baskı şeridi üzerine ayrı ayrı kontrol edilebilen iğnelerin vurmasıyla çalışırlar. Gürültülüdürler, teknolojileri eskidir, baskı kalitesi çok iyi değildir. • Mürekkep Püskürtmeli (Ink Jet): Kağıt üzerine mürekkep püskürtme tekniğiyle çalışırlar. Baskı kalitesi dpi ile ifade edilir. Renkli ya da siyah/beyaz baskı yapabilirler. Ucuz, yüksek kaliteli ve hızlıdırlar. • Lazer yazıcı: Toner teknolojisi kullanarak baskı yapar. Baskı kalitesi dpi ile ölçülür. Renkli ya da siyah/beyaz baskı yaparlar. Yüksek kaliteli baskı yaparlar. • Termal Yazıcı: Özel kağıtlara ısı etkisiyle baskı yaparlar. Özellikle barkod uygulamalarında kullanılırlar. • Hepsi Bir arada: Yazıcı, faks ve tarayıcının bir arada olduğu yazıcıdır.

25. Bilgisayar Donanım Elemanları:USB (Universal Serial Bus) Evrensel Seri Veri Yolu USB; pek çok donanımın bilgisayarlara bağlanmasını sağlar. Eskiden kullanılan portlar sadece tek tip donanım desteklemek için tasarlanmıştı. Örneğin klavye portuna yalnızca klavye bağlanabilirdi. Oysa şimdi USB portuna dijital kamera, yazıcı, fare, klavye vb. bağlanabilmektedir. USB ile bilgisayar kapatılmadan cihaz ekleme/kaldırma yapmak mümkündür. Seri port (COM1 ve COM2); 25 iğneliydi, şimdi 9 iğneli. Seri bağlantılar yavaş ve paralel bağlantılar büyüktür. Bu nedenle USB geliştirildi.

26. KAMERA, YANSITICI, ÇİZİCİ Kamera: Bilgisayara görüntü aktarmak için kullanılır. Yansıtıcı: Ekran görüntüsünü büyük bir perdeye yansıtmak için kullanılır. Çizici : Ekrandaki görüntyü büyük ölçekli kağıtlara çizmek için kullanılır.

27. KABLOSUZ BAĞLANTI (WIRELESS) - BLUETOOTH Kablosuz Bağlantı; Internet bağlantısında, ağda kablolar kullanmadan haberleşen klavyeler, fareler, yazıcılar vb. bilgisayar donanımlarını tanımlamak için kullanılır. Ağ, kablosuz aygıtlar arasında iletişim kurmak için kablo yerine yüksek frekanslı radyo dalgalar kullanır. Bluetooth; Buluetooth kablo bağlantısını ortadan kaldıran kısa mesafe radyo frekansı teknolojisinin adıdır. 2.4GHz’deki radyo dalgalarıyla çalışır. Bluetooth, çevre birimleri ve diğer cihazların birbirine kablo olmadan görüş dışında olsalar da haberleşmelerine olanak tanır. Etkili olduğu mesafe 10m kadardır. GSM telefonları kullanarak intrenet ağına bağlanılmasını, dosya transferi yapılmasını sağlayabilir.