1 / 14

Etxean sartzean, lurrera erori zen.

Etxean sartzean, lurrera erori zen. Non erori zen: kanpoan, atean ala barruan?. Etxean sar tzean , lurrera erori zen. -TZEAN moldeko perpaus jokatugabeak modu zabal batean markatzen du aldiberekotasuna , eta horregatik zalantza esaldi batzuetan.

venus
Download Presentation

Etxean sartzean, lurrera erori zen.

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Etxean sartzean, lurrera erori zen. -TZEAN, -TZERAKOAN, -TUTAKOAN

  2. Non erori zen: kanpoan, atean ala barruan? -TZEAN, -TZERAKOAN, -TUTAKOAN

  3. Etxean sartzean, lurrera erori zen. -TZEAN moldeko perpaus jokatugabeak modu zabal batean markatzen du aldiberekotasuna, eta horregatik zalantza esaldi batzuetan. -TZEAN forma hautatu da nominalizazio horren aldaera guztiak adierazteko: eraTZEAN, esaTEAN. -TZEAN, -TZERAKOAN, -TUTAKOAN

  4. Denborazko perpaus jokatuek, aldiz, zehazkiago bereizten dituzte hiru aldaera: Etxean sartzera zihoanean, lurrera erori zen. Etxean sartzen (ari)zenean, lurrera erori zen. Etxean sartuzenean, lurrera erori zen. -TZEAN, -TZERAKOAN, -TUTAKOAN

  5. -TZERA zihoanean • -TZEN (ari) zenean • -TU zenean } -TZEAN Baina bada jokatugabeetan ere, hizkera batzuetan, hiru adierak bereizteko molderik. Hona: -TZEAN, -TZERAKOAN, -TUTAKOAN

  6. -TZERA zihoanean>-TZERAKOAN • -TZEN (ari) zenean > -TZEAN • -TU zenean > -TUTAKOAN -TUTAKOAN forma hautatu da ‘partizipioa + -TAKOAN’ egituraren aldaera guztiak adierazteko: harTUTAKOAN, beteTAKOAN, edanDAKOAN. -TZEAN, -TZERAKOAN, -TUTAKOAN

  7. sartzerakoan:sartzera zihoanean Etxean sartzerakoan, lurrera erori zen. sartzean: sartzen (ari) zenean Etxean sartzean, lurrera erori zen. sartutakoan: sartu zenean Etxean sartutakoan, lurrera erori zen. -TZEAN, -TZERAKOAN, -TUTAKOAN

  8. Beraz: -TZEAN jokatugabeak modu zabalean adierazten du aldiberekotasuna. Euskalki guztietan erabiltzen da. Horixe da molde orokorra. Halere, hizkera batzuetan, honako aldaera markatu hauek ere erabiltzen dira: -TZERAKOAN eta-TUTAKOAN. Banan-banan ikus ditzagun adibideak: -TZEAN, -TZERAKOAN, -TUTAKOAN

  9. –TZEAN Mendeko perpauseko gertakaria eta perpaus nagusikoa denbora berean gertatzen dira adibideotan: …mahaian iartzean etzarela lehenik iarriko, etxean sartzean etzarela aitzinean sarthuko, edatean eztuzula lehenik edanen. Axular, Gero, 1643 Entropioian, hau da, betazalak barrurantz tolestean, betileek lesioak eragin ditzakete kornean. JIMÉNEZ, Antonio: Miaketa-gida.Bilbo: EHU, 2008 (euskaratzailea: Nahikari Gabilondo) -TZEAN, -TZERAKOAN, -TUTAKOAN

  10. –TZERAKOAN Perpaus nagusiko gertakariaren aurretxoko unea markatzeko erabili ohi da -TZERAKOAN moldea: Ardiak, ilhuntzerakoan, fitetzago iaten du. Zisneak,hiltzerakoan, bere kantua erredoblatzen du. Axular, Gero, 1643 Bolonian sartzerakoan, erori zan orobat ustekabean likistegi edo istingai zikin batera. Jose Ignazio Arana, San Ignazio Loiolakoaren bizitza laburtua, 1872 Hiltzerakoan bakarrik aithortu zion hori bere semeari. Jean Barbier, Supazter xokoan, 1924 -TZEAN, -TZERAKOAN, -TUTAKOAN

  11. –TUTAKOAN Perpaus nagusiko gertakariaren ondorengo unea markatzeko erabiltzen da: Atertutakoan, ziztuan abiatuko gara etxera. Zer atsegiña izaten gendun zakura sartutakuan[garia]. «Uztapide», Sasoia joan da gero, 1976 Kaleru aiek Somorrostrotik burni-meatzaz beterik etorrita, ustutakoan, ondarra artzen zuten. Agustin Anabitarte, Donostia, 1932 -TZEAN, -TZERAKOAN, -TUTAKOAN

  12. Ez da egokia -TZERAKOAN erabiltzea forma orokortzat, hots, bere esanahi zehatz horretatik kanpo. Ama etortzean hasiko gara bazkaltzen. *Ama etortzerakoan hasiko gara bazkaltzen. Txiletik itzultzean, albiste onak ekarri zituen. *Txiletik itzultzerakoan, albiste onak ekarri zituen. Jendaurrean hitz egitean, ozen eta garbi ahoskatu behar dira hitzak. *Jendaurrean hitz egiterakoan, ozen eta garbi ahoskatu behar dira hitzak. -TZEAN, -TZERAKOAN, -TUTAKOAN

  13. Hasieratik esan dugun moduan, -TZEAN da forma orokorra. Beraz, -TZEAN erabil daiteke -TZERAKOANerabiltzen den guztietan: Zisneak,hiltzerakoan, bere kantua erredoblatzen du. Zisneak, hiltzean… Baina, adi!:-TZEAN guztiak ezin dira -TZERAKOAN moldean eman: • Hiltzean, akabo niretzat mundua! • *Hiltzerakoan, akabo niretzat mundua! • Hildakoan, akabo niretzat mundua! -TZEAN, -TZERAKOAN, -TUTAKOAN

  14. Gehiago jakiteko: Euskaltzaindiaren Gramatika batzordea: Euskal Gramatika Lehen Urratsak-VII, Euskaltzaindia (prestatze-lanetan). MUJIKA, Jose Antonio: “-tzean/-tzerakoan (egitean/egiterakoan, jaikitzean/jaikitzerakoan)”, Jagonet (Galde-erantzunen datu-basea). PETRIRENA, Patxi: Hamaika zalantza eta hamalau argibide morfosintaxiaren inguruan. EIMA (argitaratzear). -TZEAN, -TZERAKOAN, -TUTAKOAN

More Related