610 likes | 1.11k Views
Yunus KILIÇOĞLU Veteriner Hekim. SIĞIR TÜBERKÜLOZU VE TEŞHİS YÖNTEMLERİ. GİRİŞ. - 6000 yıldır bilinmekte.. - 19. yy. a kadar sebebi bilinmiyor.. - 1865 yılında Willemin bulaşıcılığını.. - Robert Koch 1882’de tüberküloz basilini.. - 1884 yine Koch ilk izolasyon ve deneysel enfeks..
E N D
Yunus KILIÇOĞLUVeteriner Hekim SIĞIR TÜBERKÜLOZU VE TEŞHİS YÖNTEMLERİ
GİRİŞ - 6000 yıldır bilinmekte.. - 19. yy. a kadar sebebi bilinmiyor.. - 1865 yılında Willemin bulaşıcılığını.. - Robert Koch 1882’de tüberküloz basilini.. - 1884 yine Koch ilk izolasyon ve deneysel enfeks.. - 1896 Lehmann ve Neumann Mycobacterium tuberculosis ismini..
- 1922 yılında Albert Callmette ve Camille Guerin Fransa’da BCG aşısını.. • 1943 yılından itibaren değişik araştırmacılar farklı antibiyotikler tedavide başarı.. • Türkiye’de 1900’lerde ilk araştırmalar.. • 1929 yılında H.S.Z.K. nun kabulü ile sistematik bir araştırma.. GİRİŞ - 2
ETİYOLOJİ - Etken Mycobecterium bovis.. • Gram pozitif, asidorezistans, aerobik .. • Sporsuz, kapsülsüz .. • 0.2–0.6 X 1.5–4.0 µm. boyutta .. • % 10 CO2’li ortam, 37 °C’de .. • Hareketsiz, uzun hafif kıvrık çomak .. • 3-6 hafta içinde küçük (1 mm den az) şeffaf, beyaz, piramidal koloniler ..
Mycobacterium_bovis_ Ziehl-Neelsen_stain ETİYOLOJİ
ETİYOLOJİ - 2 - Hücre duvarı lipoidal maddeler, normal boyalarla boyanamaz .. - Dekolorasyona direnç: ARB (asido-rezistans bakteri) .. • Fenol (% 2), kreozol (% 1), formalin (% 3) NaOH (% 5) içinde 4 saatte .. • 70-95 derecelik alkol 10 dk. içerisinde .. • Pastörizasyon genelde ölür..
ETİYOLOJİ - 4 • Top. lipid, hücre duvarı kuru ağırlığının % 60’ı .. • % 50’si protein = geç aşırı duyarlılık, deri testi pozitifliği .. • Selektif ve selektif olmayan besiyerleri .. - En çok Lowenstein Jensen (LJ), Middlebrook 7H11 veya 7H11 .. • Sauton, Proskauer, Long, Beck, Dubos, Kirschner ..
EPİDEMİYOLOJİ • Bulaşma: kongenital, sindirim, solunum, deri ve genital .. • Kalabalık ve havasız ahırlar .. - Enfekte hayvanlar öksürük .. • İnsanlar hasta hayvan karkasları ile temas .. • Et ve süt ürünleri .. • Tüberkülozik mastit halk sağlığı, buzağılar ..
EPİDEMİYOLOJİ - 2 • Vahşi hayattaki rezervuarlar .. • Vahşi domuz ve geyikler yaylacılık .. - İnfeksiyöz materyalle kirlenmiş otlaklar .. • Nadiren insandan sığıra M. tuberculosis ..
EPİDEMİYOLOJİ - 3 • Almanya: 1950 eradikasyon prog .. • 1952 % 40, 1961 % 1.7, 1971 % 0.32 .. • 1981 % 0.044, 1988 % 0.025 .. • Son veriler: • 2 yıldan fazla deri testi uygulanmayan yerler reaktör sayısında artış ..
EPİDEMİYOLOJİ - 4 • ABD: 1901 tüberkülin test sonucu % 50 (+) .. • 1917 eradikasyon prog .. - 1951 verisi: kesimde % 0.15 lezyon .. • 1917-1945 : 279.235.490 sığıra test .. • 3.891.950 sığır reaktör .. • Proje maliyeti 250.000.000 dolar .. • 1969 % 0.03, • Son veriler: % 0.02 ..
EPİDEMİYOLOJİ - 5 • Ülkemiz: 2003 Trakya bölgesi eradikasyon prog. devam .. • 1996-1997 Etlik VKAE Ulusal proje .. • 12.904 serum, prevalans % 10 .. • BÖLGESEL VERİLER: • Edirne geneli tüberkülin uygulaması .. • 1991 % 0.1, 1992 % 1.8, 1993 % 9.5 .. • 1993 Türk-Alman ortak proje: • Ankara % 3.3, Çankırı % 1 ..
PATOGENEZ • M. bovis solunum yollarından .. • Savunma, mukus-epiteliyal harekt. .. • Alveoler boşluklarda, hücr. dej.+nekroz (Primer efekt) .. • Makrofaj fagositoz, yakın lenf yumrularına .. • Tüberkeller, (Primer kompleks).. • İyileşebilir, lokalize ola.. (yaşa, dirence bağlı) .. • Direnç düşüşü, primer komplekste üreme ..
PATOGENEZ Kezeifikasyon nekroz alanları (akciğer)
PATOGENEZ - 2 • Tekrar yayılma (kan yoluyla) .. • Sonuç; organ-dokularda çok sayıda küçük tüberkel (Miliar tüberküloz) .. • Primer kompleks taşıyan birey, tekrar patojen girişi .. • Sonuç; Kronik organ tüberkülozu (geç generalizasyon) .. • Vücüt direnci düşerse; ölüm ..
PATOGENEZ - 3 • İlk fagositoz PNL’ler, ancak kalın hüc.duv.etken parçalanamaz .. • PNL’ ler parçalanır, etken serbest, makrofaj fagositozu .. • Makrofaj göçü, makrofaj ölümü, etken serbest .. • T-hücre aktivasyonu; Lenfokinler (IL-4, IL-5, IFN-g, GM-CSF) .. • IFN-g; Makrofaj’da mikobakteri ölümü ..
KLİNİK BULGULAR • Hastalık kronik, çok ilerlemiş vakada bulgu .. • Yaygın lezyon var, klinik bulgu yok .. • Kondüsyon kaybı, öksürük, inip-çıkan ateş .. • İnkübasyon 3-5 hafta .. • Suşa, doza, inokülas. yoluna, virülansa bağlı .. • Pneumoniaya, arthritise, mastitise, derialtı abselere, keratokonjuktivitise, meningitise, infertilite bozukluklarına ..
KLİNİK BULGULAR - 2 • Kısa kuru öksürük, iştahsızlık, zayıflama, tüylerde bozulma, mediastinal lenf yumrularında şişmeler .. • Ancak hiçbiri patognomik değil .. • Lezyonlar yerleştiği organa göre .. • Alimenter yolla, barsakta primer odak .. • Solunum yolu, akciğer ve torasik lenf yumr.da lezyon ..
KLİNİK BULGULAR - 2 chest cavity classical nodular lessions
KLİNİK BULGULAR - 2 chest cavity classical nodular lessions
OTOPSİ • Burun ve mukozasında nodüller, ülserler .. • Akciğerde ve akc. lenf yumrularında kazeöz, kazeö- kalseröz nitelikte lezyonlar .. • Pleurada nodüller, “incili tüberküloz” .. • Sind. sist. enf. da; sind. kanalında lezyon .. • İnce barsakta tüberkel, ülser .. • Mezenteriyal lenf yumr. şişkin .. • Karaciğer, dalak, uterus, böbrek, testis, ovaryum ve memede de lezyonlar ..
OTOPSİ Deneysel olarak enfekte edilmiş bir fareye ait akciğer görüntüsü
OTOPSİ Enfekte bir hayvana ait lenf yumrusu kesiti
TEŞHİS • Canlı hayv.da gecikmiş tip aşırı duyarlılık reaksiyonu ile .. • Ölü hayv.da post-mortem muayene, histopatolojik, bakteriyolojik, PCR .. • Laboratuvara; • Lezyonlu doku ve organlar .. • Soğuk zincir, mümkün olan en kısa süre .. • Sıcak havalarda kont. önlemek için %0.5 borik asit sol. ..
TEŞHİS - 2 • Aseptik kaplar (çevresel mikobakteriler!) .. • Laboratuvarda; .. • 1- Boyama .. • Ziehl-Neelsen (sıcak boyama) .. • Kinyon (soğuk boyama), floresans antikor .. • 2- Kültür .. • Lezyonlu organlar, dokular, lenf yumr. .. • Kontaminantları engellemek için, % 5 okzalik asit, % 2-4 NaOH
TEŞHİS - 3 • 10 dk. karıştır, santrifüj, sıvıyı at, sedimentten ekim .. • Katı-yumurtalı (Lowenstein-Jensen, Coletsos base, Stonebrink) .. • Agar içeren (Middlebrook 7H10, 7H11) .. • 37 °C’de, CO2’li etüvde 3-6 hafta (8 hafta) .. • Koloni morfolojisi, üreme özellikleri, biyokimyasal özellikleri, DNA probları; identifikasyon ..
Lowenstein-Jensen besi yerine ekim ve birkaç haftalık kolonilerin görünümü TEŞHİS - 3
Mycobacterium bovis_ young colony on a brain heart infusion_ typical virulent strain TEŞHİS - 3
TEŞHİS - 4 • 3- BACTEC .. • Kültürün duyarlılığı artmış, üreme süresi kısalmış (5-10 gün) .. • C14 ile işaretli palmitik asit içeren besiyeri .. • 14CO2 miktarı radyometrik-flourometrik ölçülmesi .. • Dezavantajları; okuma için cihaz ihtiyacı, pahalı olması, radyoizotoplarla çalışma ..
TEŞHİS Çeşitli Bactec sistemleri : BACTEC 460, 960, 9050 Mycobacterial Detection System
TEŞHİS - 5 • 4- Moleküler Yöntemler .. • Üreme çok yavaş, örnekte az sayıda bakteri varsa kültürde üremez .. • Kültürden daha hızlı, spesifik, duyarlı .. • IS6110 ve IS1081, MPB70 ve 38 kDa antijen b gibi spesifik proteinleri şifreleyen genleri çoğaltan primerler .. • Genetik fingerprinting (parmak izi) M. bovis’in farklı suşlarını ayırt edebilir ..
PCR testi sonucu Mycobacterilere ait bandların görünümü TEŞHİS - 5
TEŞHİS - 6 • 5- Kanı baz alan testler .. • Lenfosit profilerasyon testi, gamma interferon (IFN-γ)testi, ELISA .. • IFN-γ testi; .. • Tam kan sığır ve kanatlı tüberkülinleri ile kültür edilip, sitokinin salınımı saptanır ve ölçülür .. • Tüberkülin testinden daha erken (deneysel çalışma; 14 gün) infeksiyonu saptayabilir ..
TEŞHİS - 7 • Tanımlanan mikobakteriyel antijenler ile daha spesifik .. • Avustralya’da ilk saha çalışması (15.000 sığır) intradermal tüberkülin testinden (%65,6) daha duyarlı (IFN-γ, %93.6) .. • Sahada uygulama kolaylığı .. • Ölçümler gerekmediğinden sonuçlar daha az kişisel .. • Lab.a Lityum-Heparin’li tüplerde 5 ml. tam kan..