T R A N S P L A N T A C J A

1. T R A N S P L A N T A C J A Jestem na TAK Justyna Fijałka Kl. 1b 1 Liceum Ogólnokształcące w Brzozowie

2. TRANSPLANTARE Transplantacja (z łac. transplantare, czyli szczepić i plantare - sadzić) - przeszczepianie narządów lub tkanek. Przeszczepianiem narządów zajmuje się medyczna dziedzina naukowa nazywana transplantologią. Przeszczep - tkanka lub narząd pobrane od dawcy, podlegające chirurgicznemu przeszczepieniu do organizmu biorcy. Niektóre tkanki i narządy mogą być konserwowane i przechowywane w tzw. bankach. Zabiegi tego typu są bardzo skomplikowane i pracochłonne, ponadto występuje ryzyko, że wszczepiony narząd nie podejmie funkcji - to znaczy, że organizm będzie traktował go jako ciało obce i próbował zwalczyć. W rzadkich przypadkach mamy do czynienia z sytuacją odwrotną czyli przeszczep zwraca się przeciw gospodarzowi i stara się go zniszczyć.

3. TYPY PRZESZCZEPÓW alogeniczne- polegają na przeniesieniu tkanki lub narządu między osobnikami różnych genetycznie, ale obrębie tego samego gatunku (np. człowiek --> człowiek) ksenogeniczne- przeszczepy międzygatunkowe (np. świnia --> człowiek) autogeniczne- polegają na przeniesieniu własnej tkanki lub narządu biorcy z jednego miejsca na drugie np. przeszczep skóry izogeniczne- polegają na przeniesieniu tkanki między osobnikami identycznymi genetycznie np. pomiędzy bliźniętami jednojajowymi

4. Jakie narządy unaczynione można przeszczepiać? • wątroba • nerka • trzustka • serce • płuca • jelito

5. Od kogo można pobrać narządy do przeszczepienia? W większości przypadków narządy do przeszczepienia pobiera się od osób zmarłych,u których stwierdzono śmierć mózgową i które za życia nie wyraziły sprzeciwu na ich oddanie po śmierci. Dopuszcza się także pobranie narządu od żywej osoby w celu przeszczepienia innej osobie (krewny w linii prostej, rodzeństwo, małżonek).

6. Jak przebiega pobranie narządów w Polsce? Po stwierdzeniu śmierci mózgowej przez komisję lekarską, lekarz prowadzący informuje o tym rodzinę zmarłego. Po upewnieniu się, że zmarły nie wyraził za życia sprzeciwu na pobranie narządów, można podjąć czynności związane z pobraniem.Pobranie narządu do przeszczepienia jest operacją chirurgiczną, w czasie której ciało dawcy jest traktowane z należytym szacunkiem.Przeszczepia się tylko narządy pochodzące od ludzi nie dotkniętych chorobami. Przed przeszczepieniem wykonuje się badania wykluczające choroby, które mogłyby zostać przekazane biorcy.Dawstwo narządów jest anonimowe, tzn. chorzy, którym dokonano przeszczepienia narządu pobranego od osoby zmarłej nie poznają nazwiska dawcy, który uratował im życie.

7. Czym jest przeszczep rodzinny? W Polsce prawo umożliwia oddanie nerki albo fragmentu wątroby osobie spokrewnionej. W przypadku wątroby pobiera się fragment narządu od zdrowej osoby i przeszczepia krewnemu. Takie przeszczepy wykonuje się najczęściej w przypadku małych dzieci. Nerkę od żywego dawcy można przeszczepić osobie spokrewnionej genetycznie (tj. rodzeństwo, rodzice, kuzyni) lub emocjonalnie (tj. małżonkowie, rodzice przybrani, przyjaciele). Należy podkreślić, że czynność i czas funkcjonowania nerki pozyskanej od żywego dawcy są wielokrotnie lepsze od przeszczepu od dawcy zmarłego. W przypadku przeszczepów rodzinnych zdecydowanie mniejsze jest ryzyko powikłań pooperacyjnych i odrzucenia.

8. Kto może być rodzinnym dawcą nerki? Rodzinnym dawcą nerki może być rodzeństwo, rodzice, dziadkowie i dalsi krewni. Nerkę można pobrać także od niespokrewnionych osób z rodziny (współmałżonek, przyrodni rodzice). Dawcę nerki może zostać zdrowa dorosła osoba ze zgodną lub identyczną grupą krwi w układzie ABO, przy ujemnym wyniku badań wykluczających szybkie odrzucenie przeszczepu.

9. Kiedy można pobrać nerkę od żywego dawcy? Nerkę można pobrać od żywego dawcy, jeżeli badania kliniczne, laboratoryjnei radiologiczne potwierdzają, że jest on osobą zdrową, ma dwie prawidłowe nerki i usunięcie jednej z nich nie spowoduje uszczerbku zdrowia.

10. Kto nie może być żywym dawcą nerki? • osoba chora; • powyżej 65 roku życia; • osoby niezdolne do samodzielnego podejmowania decyzji: dzieci, osoby z zaburzeniami psychicznymi; • osoby przebywające w więzieniu;

11. Kto może być dawcą szpiku? Przeszczep szpiku kostnego jest dla wielu chorych jedynym zabiegiem ratującym życie. Często poszukuje się potencjalnych dawców wśród rodziny chorego , ale szansa znalezienia zgodnego z chorym dawcy rodzinnego jest mała, stąd tworzy się rejestry dawców niespokrewnionych. Na znalezienie odpowiedniego dawcy niespokrewnionego wpływa częstość występowania podobnych antygenów HLA w określonej populacji. Dlatego najłatwiej jest znaleźć dawcę w tym samym obszarze etnicznym – dla Polaka w Polsce. Dawcę szpiku może być zdrowa pełnoletnia osoba, która nie przekroczyła 55 roku życia.

12. Jak zostać dawcą szpiku? • Należy wypełnić formularz „Oświadczenie woli o wpisanie do Ogólnopolskiego Centralnego Rejestru Dawców i Krwi Pępowinowej”, który można uzyskać w stacjach krwiodawstwa i zakładach opieki zdrowotnej lub znaleźć w Internecie • Po zarejestrowaniu danych osobowych w Rejestrze potencjalny dawca zostanie skierowany do określonego zakładu opieki zdrowotnej w pobliżu miejsca zamieszkania. • Po zbadaniu i wykluczeniu współistnienia chorób dyskwalifikujących go jako dawcę, zostanie pobrana próbka krwi w celu oznaczenia antygenów HLA.

13. Czy istnieje granica wieku, której nie można przekroczyć, by zostać dawcą narządów? Liczy się wiek biologiczny, a nie metryka.

14. W jaki sposób przeszczep pomaga choremu? Chory z czynnym przeszczepem wraca do normalnego życia: • może kontynuować naukę, podjąć pracę i uprawiać sport • kobiety po przeszczepie mogą rodzić dzieci

15. POLTRANSPLANT Zarządzeniem Ministra Zdrowia  z dn. 14.VI.96r. utworzono Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego do Spraw Transplantacji POLTRANSPLANT o zasięgu ogólnopolskim z siedzibą w Warszawie. ZADANIA POLTRANSPLANTU: 1) organizacja i koordynacja pobierania i przeszczepiania komórek, tkanek i narządów,2) organizacja i prowadzenie Centralnego Rejestru Sprzeciwów, w tym udzielanie informacji o istnieniu bądź nieistnieniu sprzeciwu na pobranie po śmierci tkanek,3) organizacja sieci koordynatorów przeszczepiania oraz organizacja ich szkolenia, 4) prowadzenie działalności edukacyjnej upowszechniającej program przeszczepiania  narządów; współpraca w tym zakresie ze środkami masowego przekazu.

16. Jak wyrazić swoją zgodę na pośmiertne pobranie narządów? W naszym kraju istnieje tzw. koncepcja zgody domniemanej, czyli przypuszcza się, że każda osoba, u której stwierdzona śmierć mózgu, może zostać dawcą narządów, jeżeli za życia nie wyraziła pisemnego sprzeciwu  i nie zgłosiła go do Centralnego Rejestru Sprzeciwów, nie podpisała sprzeciwu, nie wyrażała sprzeciwu ustnie wobec 2 świadków, którzy potwierdzą to pisemnie.

17. Normą obyczajową jest to, że lekarze pytają najbliższą rodziną zmarłego, czy nie wyraża sprzeciwu wobec pobrania narządów osoby zmarłej. Dlatego dobrze jest, jeśli rodzina zna nasze zdanie na temat Transplantacji. Formą wyrażenia zgody na pośmiertne pobranie narządów jest oświadczenie woli.Należy je wypełnić, podpisać i nosić przy sobie, np. w portfelu.

18. Co to jest oświadczenie woli i gdzie można je uzyskać? Oświadczenie woli jest to karta, którą może wypełnić każdy z Nas. Wypełnienie i posiadanie takiej karty przy sobie oznacza świadomy wybór i świadomą decyzję polegającą na wyrażeniu zgody na potencjalne oddanie narządów w przypadku nagłej śmierci.

19. S T A T Y S T Y K I Od 1987 r. potencjalni, niespokrewnieni dawcy ze Światowych Rejestrów uratowali życie ponad 8000 chorych. W 2000 r. w Polsce wykonano 44 przeszczepy allogeniczne szpiku pozyskanego tylko w jednym  przypadku od dawcy  krajowego. Co roku sześć do dziewięciu osób na każde 100 000 ludzi w Polsce, zapada na białaczkę. Dzięki postępowi w transplantologii większość tych chorych  może być wyleczona, jeżeli znajdziemy dla nich ofiarnych ochotników  – niespokrewnionych dawców szpiku.

20. TRANSPLANTACJE KOMÓREK HEMATOPOETYCZNYCH OD DAWCÓW NIESPOKREWNIONYCH (2005 r.)

21. ORGANIZACJE DZIAŁAJĄCE NA RZECZ TRANSPLANTACJI • Fundacja Urszuli Jaworskiej • Centralny Rejestr Niespokrewnionych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej • Organizacje regionalne, np.: Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Brzozowie

22. ,,W życiu bowiem istnieją rzeczy, o które warto walczyć do samego końca.” Paulo Coelho