Międzynarodowa Ochrona Własności Intelektualnej

2. Międzynarodowa Ochrona Własności Intelektualnej Wydział Prawa i Administracji Katedra Prawa Cywilnego Dr Piotr Kostański

3. Zagadnienia Blok I – Zagadnienia systemowe i ogólne Blok II – Międzynarodowe Prawo Autorskie (i baz danych) Blok III – Międzynarodowe Prawo Własności Przemysłowej WYKŁAD 5-7 Blok IV – Międzynarodowe Prawo Patentowe WYKŁAD 7-9 Blok V – Międzynarodowa Ochrona Design’u Blok VI – Międzynarodowe Prawo Znaków Towarowych Blok VII – Międzynarodowe Prawo Oznaczeń Geograficznych Blok VIII – Międzynarodowa Ochrona Topografii Układów Scalonych Blok IX – Międzynarodowa Ochrona Odmian Roślin

4. Zagadnienia Blok I – Zagadnienia systemowe i ogólne Sposoby regulacji poszczególnych umów międzynarodowych i ich moc wiążąca. Problematyka automatycznego stosowania przepisów konwencyjnych. Specyfika regulacji w prawie Unii Europejskiej, dyrektywy i rozporządzenia. Umowy międzynarodowe UE. Rola traktatu akcesyjnego w przystosowaniu polskiego prawa własności intelektualnej do standardów ochrony w Unii Europejskiej. Problematyka prawa właściwego dla praw własności intelektualnej oraz jurysdykcji krajowej w sprawach ochrony praw własności intelektualnej. Międzynarodowe gwarancje ochrony praw na dobrach niematerialnych. Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, 1950, Protokół 1. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka odnośnie do standardów ochrony praw własności intelektualnej.

5. 10.Polska w systemie Paryskim. 10.11.1919r. + Akt Haski + Akt Londyński - Akt Lizboński - Akt Sztokholmski od 5.12.1974r. (początkowo z zastrzeżeniami)

6. 11. Problematyka automatycznego stosowania przepisów konwencyjnych. • Przesłanki bezpośredniej skuteczności • Stosowanie umowy nie wymaga wydania ustawy • Normy samowykonalne (self-executing) • konkretne • bezwarunkowe • precyzyjne • Por. SN w wyr. z 21.11.2003r., I CK 323/02 • Por. NSA w wyr. Z 8.2.2006r., II GSK 54/05 • ale odmiennie: • ETS w wyr. z 11.9.2007r., C-431/05, „Merck”

7. STAN FAKTYCZNY • 16.12.1986 r. spółka złożyła wniosek do UPRP o udzielenie patentu na wynalazek. • 27.6.1989 r. UPRP udzielił patentu na ten wynalazek. • 17.12.2001 r. spółka wystąpiła z wnioskiem o wydanie decyzji w sprawie przedłużenia ważności patentu do 20 lat, podnosząc, że zgodnie z TRIPS okres ochrony trwa 20 lat.

8. UPRP odmówił, stwierdzając, że TRIPS nie może być bezpośrednio stosowane w sprawach indywidualnych, ponieważ stanowi jedynie międzynarodowe zobowiązanie, którego wykonanie przez państwo członkowskie powinno wyrażać się w wydaniu ustawy krajowej. Ustawa zmieniająca ustawę o wynalazczości (wydłużająca okres ochrony do 20 lat) przewidywała, że do praw udzielonych przed jej wejściem w życie stosuje się przepisy dotychczasowe (15 letni okres ochrony).

9. WSA stwierdził, że TRIPS jest w tym zakresie samowykonalny. • UPRP wniósł skargę kasacyjną i wniosek o zawieszenie postępowania kasacyjnego w tej sprawie i skierowania pytania prejudycjalnego do ETS.

10. ZAGADNIENIE PRAWNE BUDZĄCE POWAŻNE WĄTPLIWOŚCI: (skierowane przez zwykły skład NSA do składu 7 Sędziów) • Czy w świetle obowiązującego w Polsce prawa, a w szczególności art. 9, art. 87 ust. 1, art. 91 ust. 1 i 2 i art. 241 ust. 1 Konstytucji przepisy art. 33 w zw. z art. 70 ust. 2 TRIPS są normami samowykonalnymi i jako takie mają bezpośrednie zastosowanie w sprawach patentów udzielonych przed wejściem w życie art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 30.10.1992 r. o zmianie ustawy o wynalazczości, tj. przed 16.4.1993 r.? • W razie pozytywnej odpowiedzi na pierwsze pytanie: Czy i w jakim trybie UPRP winien załatwić sprawę określenia nowego okresu trwania patentu na podstawie powołanych wyżej przepisów art. 33 w zw. z art. 70 ust. 2 TRIPS?

11. PYTANIE PREJUDYCJALNE • NSA nie uwzględnił wniosku o zadanie pytania prejudycjalnego, gdyż w rozpatrywanej sprawie chodzi o zastosowanie art. 33 TRIPS do stanu faktycznego zaistniałego przed dniem przystąpienia Polski do UE. NSA bada sprawę według stanu prawnego na dzień wydania kontrolowanego aktu. Tym stanem faktycznym był upływ, 16.12.2001 r., 15 lat ochrony patentu, przewidzianej w u. o wynalazczości. Miarodajne dla sądu w tej sprawie jest prawo obowiązujące w Polsce przed 1.5.2004r.Porozumienie TRIPS miało wówczas w Polsce status umowy międzynarodowej, a nie aktu prawa wspólnotowego.

12. BEZPOŚREDNIE STOSOWANIE TRIPS O bezpośrednim stosowaniu normy prawa międzynarodowego rozumianym jako traktowanie tej normy jako podstawę określenia sytuacji prawnej indywidualnych podmiotów (określanym niekiedy jako bezpośrednia skuteczność normy prawa międzynarodowego) przesądzają elementy dwojakiego rodzaju: 1) intencje stron - sygnatariuszy aktu prawa międzynarodowego i sposób wyrażenia jego treści, decydujący o tym, czy zawarte w nim normy nadają się do bezpośredniego stosowania w znaczeniu wyżej przedstawionym, 2) krajowe regulacje konstytucyjne, określające mechanizm włączania prawa międzynarodowego do wewnętrznego porządku prawnego.

13. ad.1. • Z treści TRIPS nie wynika, iżby sygnatariusze warunkowali jego stosowanie koniecznością transformowania zawartych w nim norm na przepisy prawa krajowego. • art. 1 TRIPS pozostawia państwom swobodę określenia właściwego sposobu wprowadzenia w życie jego postanowień. Przewiduje wydanie w tym zakresie przepisów wewnętrznych jedynie dla wprowadzenia szerszej ochrony niż ochrona wynikająca z Porozumienia.

14. art. 33 TRIPS jest kierowany bezpośrednio do podmiotów praw objętych zakresem TRIPS, stanowi, że okres ochrony (patentu) nie będzie kończył się przed upływem 20lat od zgłoszenia. • Ma więc bezpośrednio na względzie sytuację prawną uprawnionego z patentu. • spełnia wymagania precyzyjności, jasności i zupełności.

15. art. 70 ust. 2 TRIPS stanowi, że jeżeli w TRIPS nie postanowiono inaczej, stwarza ono zobowiązania w stosunku do wszystkich przedmiotów istniejących w dniu wprowadzenia Porozumienia przez członka, którego dotyczą i na terytorium którego są chronione w tej dacie lub które spełniają bądź spełnią w najbliższym czasie kryteria ochrony zgodnie z warunkami tego Porozumienia. • odnosi się bezpośrednio do wszystkich przedmiotów, czyli wynalazków, • ustanawia zasadę natychmiastowej ochrony praw do wynalazku na podstawie TRIPS. • jej zastosowanie nie wymaga wydania aktu prawa krajowego.

16. ALE zarzut UPRP: • w prawie krajowym brak jest regulacji procedury wykonania uprawnień wynikających z art. 33 TRIPS, a więc przedłużania ochrony.

17. wymaganie dotyczące zupełności normy prawa międzynarodowego trzeba odnosić do samej normy, ściślej - do zakresu jej regulacji. Art. 33 TRIPS reguluje wyłącznie czasokres trwania ochrony patentowej i w tym zakresie regulacja ta jest zupełna. • Nie wymaga dopełnienia ze strony prawa krajowego, ponieważ już na podstawie tego przepisu można ustalić, jak długo trwa patent, jeżeli w prawie krajowym nie wprowadzono dłuższej ochrony tego uprawnienia.

18. To, że norma prawa międzynarodowego ma być zupełna, nie oznacza, iż cała materia, której norma dotyczy, ma być uregulowana w sposób zupełny w prawie międzynarodowym i w prawie krajowym. Trudno zresztą wymagać, aby TRIPS zawierało regulacje procesowe, ustalające zasady stosowania norm w nim zawartych w porządku krajowym. Nie jest więc dopuszczalna ocena zupełności normy prawa międzynarodowego poprzez ocenę zupełności stanu prawa krajowego.

19. ad.2. art. 91 ust. 1 Konstytucji • ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dz.u., stanowi cześć krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

20. Umowa ma moc prawną ustawy, a zatem jej bezpośrednie stosowanie oznacza bezpośredni skutek, czyli umowa może być źródłem praw i obowiązków podmiotów prywatnych. TRIPS zostało ratyfikowane w Polsce 31.7.1995 r. i z tego względu ma do niego zastosowanie art. 241 Konstytucji RP.

21. umowy ratyfikowane dotychczas na podstawie obowiązujących w czasie ich ratyfikacji przepisów konstytucyjnych i ogłoszone w DU uznaje się za umowy ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie i stosuje się do nich przepisy art. 91 KRP, jeżeli z treści umowy międzynarodowej wynika, że dotyczą one kategorii spraw wymienionych w art. 89 ust. 1 KRP. • Postanowienia TRIPS niewątpliwie ten warunek spełniają, albowiem dotyczą praw własności (intelektualnej), a więc praw obywatelskich określonych w KRP (art. 89 ust. 1 pkt 2), dotyczą też praw uregulowanych w ustawie lub w których KRP wymaga ustawy (art. 89 ust. 1 pkt 5).

22. Wobec sprzeczności art. 16 ust. 2 ustawy o wynalazczości w zw. z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 30.10.1992 r. zmieniającej tę ustawę, z art. 33 Porozumienia TRIPS pierwszeństwo należy przyznać przepisowi art. 33 Porozumienia TRIPS, co oznacza, że ten ostatni przepis ma zastosowanie do patentów udzielonych przed 16.4.1993 r.

23. KWESTIE PROCEDURALNE • czy przedłużenie następuje z mocy TRIPS czy UPRP ma wydać decyzję ? • czy wystarczy tylko wpisanie przedłużenia do rejestru (czynność techniczna)?

24. Decyzja o udzieleniu patentu jest decyzją związaną. • Przepisy PWP określają w sposób sztywny okres ochrony patentowej. • Nie przewidziano regulacji prawnych, pozwalających na przedłużenie czasu trwania patentu. Zamierzeniem ustawodawcy nie było jednak objęcie tym aktem prawnym całej materii procesowej, związanej z ochroną praw własności przemysłowej. Daje temu wyraz przepis art. 252 PWP stanowiąc, że w sprawach nieuregulowanych w postępowaniu przed UPRP stosuje się odpowiednio przepisy KPA.

25. UPRP winien rozpoznać wniosek o "przedłużenie ważności patentu" do 20 lat na podstawie art. 33 TRIPS, w trybie art. 155 KPA. • decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji państwowej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony.

26. Czynności techniczne (wpis do rejestru) nie mogą mieć znaczenia kształtującego - nie mogą kreować nowej sytuacji prawnej podmiotu, ani nie mogą stanowić deklaratywnego, autorytatywnego i władczego potwierdzenia, że uprawnienia czy obowiązki określone normą generalną są uprawnieniami lub obowiązkami podmiotu w tej czynności wskazanego. Mają charakter wtórny i mogą zawierać wypowiedzi na temat sytuacji prawnej określonego podmiotu tylko w takim zakresie, w jakim ta sytuacja została konkretnie i wyczerpująco określona w innym, odpowiednim trybie.

27. WNIOSKI: 1. Przepisy art. 33 w związku z art. 70 ust. 2 TRIPSsą normami prawa międzynarodowego nadającymi się do bezpośredniego stosowania w sprawach patentów udzielonych przed wejściem w życie art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 30.10.1992 r. o zmianie ustawy o wynalazczości, t.j. przed 16.4.1993 r.

28. 2. Przedłużenie okresu trwania ochrony patentowej do lat 20 nie następuje z mocy samego prawa. Konieczna jest decyzja UPRP, zmieniająca decyzję o przyznaniu prawa z patentu w zakresie długości przysługującej ochrony, wydana na podstawie art. 155 KPA. Wyrok Składu Siedmiu Sędziów NSA z 2006-02-08, II GSK 54/05

29. Specyfika regulacji prawnych w UE • Rozumienie prawa europejskiego • Zasada bezpośredniego stosowania • Zasada bezpośredniego obowiązywania • Zasada bezpośredniego skutku (horyzontalnie/wertykalnie) • Zasada nadrzędności • Źródła prawa wspólnotowego (pierwotnego/pochodnego)

30. Specyfika regulacji prawnych w UE • Umowy międzynarodowe w systemie prawa UE • wyr. WSA w Lublinie z 21.10.2009r., I SA/Lu 340/09 • Wyr. WSA w Białymstoku z 21.3.2007r., I SA/Bk 89/07

31. Specyfika regulacji prawnych w UE • Umowy międzynarodowe w systemie prawa UE • Wspólnotowe prawo własności intelektualnej • Źródła prawa • Systemy ochrony

32. Traktat akcesyjny (…) • Obowiązek udzielania SPC • Mechanizm uznawania skuteczności wspólnotowych znaków towarowych i wzorów przemysłowych • Regulacja dotycząca zakazu importu równoległego leków

33. Problematyka prawa właściwego. Zasada terytorialności ochrony. - zasada terytorialności ochrony - Prawo prywatne międzynarodowe z dnia 4 lutego 2011 r. (Dz.U. Nr 80, poz. 432) od 18.06.2011r. - art. 8 Rozporządzenia RZYM –II

34. . Rozdział 10. Własność intelektualna  Art. 46. 1. Powstanie, treść i ustanie prawa własności intelektualnej podlegają prawu państwa, w którym ma miejsce korzystanie z tego prawa.  2. Przepis ust. 1 stosuje się także do rozporządzeń prawem własności intelektualnej oraz do ustalenia pierwszeństwa tych praw.  3. Do ochrony praw własności intelektualnej stosuje się prawo państwa, na podstawie którego dochodzi się ochrony.   Art. 47. Uprawnienia pracownika wobec pracodawcy z tytułu praw własności intelektualnej związanych z jego działalnością w ramach stosunku pracy podlegają prawu właściwemu dla tego stosunku.

35. Jurysdykcja krajowa • Zasada terytorialności – ochrona tylko w państwie, które ochrony udzieliło, przed jego organami sądowymi • Sprawa Fokker • Przełamanie zasady terytorialności, ogólne zasady jurysdykcji • Bruksela I • Konwencja z Lugano • Rozporządzenie Bruksela II • Wyłączenie orzekania o skuteczności danego prawa

36. 16.17.18. Międzynarodowe i konstytucyjne gwarancje ochrony praw własności intelektualnej. • Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności – I Protokół dodatkowy, art. 1. • Prawa własności intelektualnej jako własność w rozumieniu EKPCZ.

37. ETPCZ w wyroku z 11.1.2007r., nr 73049/01, Anheuser-Busch Inc. v. Portugal zajmował się kwalifikacją prawa ochronnego na znak towarowy jako „własności“ schronionej przez art. 1 Protokołu 1 do EKPCZ. • The Court thus considers that, while it is clear that a trade mark constitutes a “possession” within the meaning of Article 1 of Protocol No. 1, this is only so after final registration of the mark, in accordance with the rules in force in the State concerned.

38. Prawa własności intelektualnej w rozumieniu Konstytucji są prawami majątkowymi, podlegającymi ochronie. • Taka sama ochrona gwarantowana jest na gruncie Konwencji Rzymskiej z 4.11.1950r. o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Protokół 1, art. 1).

39. Art. 64 KRP 1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia. 2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. 3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.

40. Problem ograniczeń praw własności intelektualnej – kwestia czy ograniczeniem można pozbawić ochrony – art. 69 PWP a przywilej badawczy w odniesieniu do chronionej aparatury badawczej.

41. Art. 69 ust. 1 pkt. 3 PWP Nie narusza się patentu przez: stosowanie wynalazku do celów badawczych i doświadczalnych, dla dokonania jego oceny, analizy albo nauczania.

42. Wykładania literalna: • stosowanie do celów badawczych (wynalazku lub przy pomocy wynalazku), • stosowanie do celów doświadczalnych (wynalazku lub przy pomocy wynalazku), • stosowanie dla oceny (wynalazku), • stosowanie dla (wynalazku lub przy pomocy wynalazku), • stosowanie dla nauczania (o wynalazku lub przy pomocy wynalazku). sprzeczność z TRIPS (?) EKPCZ, Konstytucją.