B l m 1 Neden, Nasil Veri Toplariz

1. Bölüm 1Neden, Nasil Veri Toplariz Istatistik nedir? Arastirma ile iliskisi Betimsel istatistik, çikarsamali istatistik Temel Kavramlar Ölçüm ve ölçüm skalalari Arastirma Teknikleri ve bilgi elde etme Örnekleme Yöntemleri

2. Istatistik nedir? Arastirma ile iliskisi Istatistik sözcügünün kullanildigi yerler Durum gösteren nicel bilgiler toplulugu olarak Örnegin: Bir ülkenin durumunu yansitan sayisal bilgiler. Nüfus, ihracat, ithalat, madenleri ile ilgili sayisal bilgiler ya da dünya saglik örgütünün yayinladigi nicel bilgiler vb.

3. Nicel arastirmalarda bilgi toplama, bilgiyi sunma yollarini bilimsel çerçevede inceleyen bilimin adidir. Bilgi elde etmek için tamamina ulasamadigimiz topluluktan onu temsil edecek bilimsel yöntemlerle seçilmis küçük gruptan elde edilmis bilgilerdir.

4. Arastirma ile iliskisi nedir? Bir toplumun ekonomik durumu, sosyolojik özelliklerini bilmek, o toplum ile ilgili kararlarin alinmasinda ilgililer için yönlendirici olur. Bu bilgilerin elde edilmesi arastirma yapmamiz için bir gerekçedir. Yapilacak nicel arastirmanin bilgiler toplama asamasinda istatistik bilimi kullanilmak zorundadir.

5. Betimsel istatistik, çikarsamali istatistik Betimsel istatistik(Descriptiv statistics) Arastirmada nicel olarak ifade edilecek bilgilerin toplanmasi, anlamli bir biçimde sunulmasinin yollarini inceler.

6. Betimsel istatistik Bilgilerin toplanmasi Ör. Saha arastirmasi,gözlem, deney Bilgilerin sunulmasi Ör.tablolar, grafikler Bilgilerin özelliklerini sunma ör. Örneklem ortalamasi=

7. Çikarsamali istatistik(Inferential statistics) Bilgi alinacak toplumun tümünü temsil edecek küçük bir gruptan elde edilen bilgilerin toplumun tümüne yansitilmasi, arastirmada belirlenen hipotezlerin sinanmasi gibi konulari inceler.

8. Örneklem Kitle

9. Tahmin Örnek: “Örneklem bilgileri kullanilarak kitleye ait cinsiyet oranlarini vermek” “Örneklem bilgileri kullanilarak kitleye ait ürün tercih oranini vermek” “Örneklem bilgileri kullanilarak kitleye ait boy uzunlugu ortalamasini vermek” Hipotez Testi Örnek: “Örneklem bilgilerinden yararlanarak o kitlede bayanlarin oranlari için bir öngörüyü sinamak” vb.

10. Kitle(Population ): Arastirma yapilan toplumun tümü Örnekler: “Ülkemizde yapilacak bir seçimde, seçmenlerin tümü” “Bir sirketin müsterileri ile ilgili bir arastirmada bu müsterilerin tümü” “Ihracat yapan firmalar ile ilgili bir çalismada belirtilen sinirliliklar göz önüne alinarak tanimlanan bu firmalarin tümü”

11. Çerçeve:Kitleyi tanimlayan adres kütügü Örnekler: “Yukarida verilen birinci örnekte çerçeve ülke çapinda seçmen kütükleri olabilir.” “Ikinci örnekte çerçeveyi tanimlamak ve bu çerçeveye ulasmak mümkün olmaya bilir. Bu durumda bazi sinirlamalar getirmek gerekir.Ya da keyfi bir örnekleme yapilir ki buradan alinan sonuçlar asla genellenemez“ “Burada ticaret odasi kayit kütügünde belirtilen sinirlamlar dikkate alinarak olusturulan kütük çerçevemizi olusturabilir.

12. Örneklem(Sample):Kitleyi tam anlami ile temsil edebilecek, kitleden uygun yöntemlerle çekilmis ulasilabilecek büyüklükte topluluk. Örnek: “Ülkemizde yapilacak bir seçimde, seçmenlerin tümü içinden örnekleme yöntemleri kullanilarak seçilen küçük grup bu grubun kitlenin tüm özelliklerini yansitmasi beklenir” Örnekleme(Sampling):Örneklem olusturma için kullanilan istatistik biliminin bir alt konusu, bu bilimin kurallari kullanilarak örneklem seçmek.Ileride daha ayrintili incelenecektir. Tam sayim küçük kitlelerde kitlenin tümünü incelemek

13. Örneklem birimi: Yapilan bir saha arastirmasinda bilginin alindigi en küçük birim. - Örnekler: “Seçim ile ilgili örnekte bireyler” “Ailelerin sosyal durumlarini arastirilmasinda aileler” “Okullar ile ilgili arastirmada okullar” Denek : Deneysel arastirmalarda deneyin uygulandigi en küçük birim.

14. Degisken(variable):Arastirilan konuyu açiklayan nitel ya da nicel özellikler. - Örnekler: Cinsiyet, ekonomik durum, basari, belli bir görüse katilma vb.

15. Veri(Data):Degiskenlerden elde edilen sayisal bilgilerdir. - Örnekler: “Yapilan bir arastirmada bireylerin erkek, kiz olmasi” “Yapilan bir arastirmada bireylerin yaslari 15, 45 gibi” “Yapilan bir arastirmada bireylere yöneltilen bir soru cümlesine katilmalarina ait siralama” “Yapilan bir arastirmada bireylerin günlük içtikleri sigara miktari” “Yapilan bir arastirmada bireylerin boy uzunlugu, kilosu”

16. Veri Yapilari

17. Alindigi yere göre veri yapisi Zaman serisi verileri Zaman süreci içinde takip edilen degiskenlerden alinan veriler Kesit Verileri Belli bir zaman içinde gözlenen veriler

19. Ölçme Siniflanabilir ölçüm türü (Nominala) Siralanabilir ölçüm türü (Ordinal) Aralikli ölçüm türü (Interval) Orantili ölçüm türü (Ratio)

20.

21. Arastirma Teknikleri ve Bilgi Elde Etme

22. : Saha Arastirmalarinda Adimlar

23. Adimlarin Açiklanmasi Arastirma konusu açik olarak belirlenir. Bilginin alinacagi kitle tam olarak belirlenmeli, çerçeve olusturulmali Kitle küçük ise tam sayim degil ise kitle yapisina uygun örneklemeyi gerçeklestirmek

24. Neden Örnekleme Yapilmali Bilgilere daha kisa zamanda ulasilir Bilgiye ulasma maliyeti çok düser Dogru yapilmis bir örnekleme ile elde edilen örneklemdem çikarilan bilgiler yeterli güvenirlige sahiptir.

25. Örnekleme Yöntemleri

26. Basit Rasgele Örnekleme Kitle homojen olmali Örnekleme yerine koyularak ya da yerine koymadan gerçeklestirilir. Örneklem birimlerinin seçiminde rasgele sayilar tablosu ya da rasgele sayi türetme programlari kullanilir.

27. EXCEL KULLANARAK RASGELE SAYI TÜRETMEK Ekle modülünden fx seçilir =S_SAYI_ÜRET()*(1-siralamadaki en son rakam yazilir) Enter Belirlenen yere ilk sayi çikar Kaç tane sayi isteniyor ise kutunun kösesinden asagiya dogru ok çekilir.

29. EXCEL KULLANARAK RASGELE SAYI TÜRETMEK (Ingilizce olan tazilimda) =RAND()*(siralamadaki en son rakam yazilir-1)

30. Tabakali Örnekleme

31. Sistematik Örnekleme

32. Küme Örneklemesi Kitle kümelerden olusmustur. Kümelerin mümkün oldugunca esit büyüklükte olmasi uygun olur Bu örneklemede kümeler basit rasgele örnekleme ile seçilir.