12 ŞUBAT 2009

1. 12 ŞUBAT 2009 KÜRESEL KRİZİN TÜRK VE DÜNYA EKONOMİSİNE ETKİLERİ VE 2009 BEKLENTİLERİ PROF. DR.KEREM ALKİN BU SUNUM, İGİAD İÇİN HAZIRLANMIŞTIR

2. KÜRESEL REKABETİN TEMEL KOŞULLARI KAPİTALİZM: Sermaye Aktifleri Dahil, Mülkiyete Büyük Ölçüde Özel Kişilerin Sahip Olduğu, ya da Kontrol Ettiği ve Sermaye Sınıfının Ekonomik Kararlarda Etkin Olduğu bir Politik, Sosyal ve Ekonomik Sistem. EKONOMİK GÜÇ ASKERİ GÜÇ SİYASİ GÜÇ TEKNOLOJİK ÇEVRE BEŞERİ KAYNAK GÜCÜ BİLGİ GÜCÜ İHTİYAÇLAR HİYERARŞİSİ TOPLUMSAL ÇEVRE FİZİKİ ÇEVRE HAMMADDE VE ENERJİ GÜCÜ FİNANSAL GÜÇ FİYAT ÜRETİM

3. B K BOP NORTHERN D G

5. AVRASYA BÖLGESİNDE “GÜVENLİĞİN” KALICI OLMASI İÇİN BÖLGEDE EKONOMİK REFAHIN SAĞLANMASI GEREKİYOR. EKONOMİK REFAH İSE, BÖLGESEL EKONOMİK VE TİCARİ İŞBİRLİĞİ İLE SAĞLANACAK. TÜRKİYE, SÖZ KONUSU TİCARİ İŞBİRLİĞİNİN LİDERİ KONUMUNDADIR. TÜRKİYE’NİN EKONOMİ VE TİCARET DİPLOMASİSİ TÜRKİYE’NİN AVANTAJLARI EKONOMİK REFORMLAR SONRASI • İSTİKRARLI BİR EKONOMİK YAPI; SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME VE KABUL EDİLEBİLİR ENFLASYON • HIZLI EKONOMİK BÜYÜME • TL BÖLGENİN EN GÜÇLÜ PARA BİRİMİ • PERAKENDE VE TURİZM ALANINDA CAZİBE MERKEZİ • KOPENHAG VE MAASTRICHT KRİTERLERİ • BÖLGESEL TİCARET VE FİNANS MERKEZİ OLARAK TÜRKİYE VE İSTANBUL • SERMAYE HAREKETLERİ; YABANCI SERMAYE İÇİN GÜVEN MERKEZİ • IMF İLE BAŞARILI STAND-BY SÜREÇLERİ VE EKONOMİK REFORMLAR • PİYASA EKONOMİSİ TECRÜBESİ • DIŞ DÜNYA İLE BÜTÜNLEŞME • ULUSLARARASI EKONOMİK, TİCARİ VE MALİ KURUMLARA ÜYELİK • AB İLE TAM ÜYELİK MÜZAKERE SÜRECİ VE GÜMRÜK BİRLİĞİ SÜRECİ • GÜÇLÜ BİR İLETİŞİM, ULAŞTIRMA, ENERJİ ALTYAPISI • TİCARET VE GİRİŞİMCİLİK BECERİSİ • KENDİSİ ÖNEMLİ PAZAR

6. KÜRESEL FİNANS KRİZİNİN NEDENLERİ • SOVYETLER BİRLİĞİ’NİN ERKEN DAĞILMASI. • HABERLEŞME (ENFORMASYON) TEKNOLOJİSİNDEKİ GELİŞMELER • 1990’LI YILLARDA HIZLI BÜYÜME PERFORMANSI GÖSTEREN ABD EKONOMİSİ VE GÜÇLENEN DOLAR • 1990’LI YILLARIN SONUNDA ŞİŞEN VE ARDINDAN PATLAYAN İNTERNET BALONU (BUBBLE) • 1998-2007 ARASI ABD’DE AŞIRI ŞİŞEN KONUT VE GAYRİMENKUL FİYATLARI VE BU DURUMUN AVRUPA’YA (İNGİLTERE, İSPANYA) SİRAYET ETMESİ; 8 TRİLYON DOLARDAN 20 TRİLYON DOLARA • 1980-2000 ARASI KAMU AÇIĞI FİNANSMANI İÇİN BORÇLANMAK ZORUNDA OLAN GELİŞMEKTE OLAN EKONOMİLERİN NEDEN OLDUĞU PARASAL GENİŞLEME (KÜRESEL LİKİDİTE GENİŞLEMESİ) • BORSA BALONU • EMTİA BALONU, EMTİA İHRACATÇISI GELİŞMEKTE OLAN EKONOMİLERİN BÜYÜK KAZANÇLARININ NEDEN OLDUĞU LİKİDİTE GENİŞLEMESİ (RUSYA, KÖRFEZ ÜLKELERİ, BREZİLYA, ARJANTİN) • ÇİN VE HİNDİSTAN’IN DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ ROLÜ

7. KÜRESEL KRİZİN ANATOMİSİ • Gelişmekte olan ülkeler, söz konusu küresel türbülansı hiç akla gelmeyecek bir noktada tetiklediler. 2000'li yılların başına kadar, dünya bankacılık endüstrisi için en önemli müşteriler, ciddi boyutlarda kamu açığı veren gelişmekte olan ekonomilerdi. Söz konusu ekonomiler, verdikleri kamu açıkları ve yaşadıkları ağır enflasyonla krize düştüler ve 2000'li yılların başından itibaren, gelişmekte olan ekonomiler kamu açıklarını azaltmak ve enflasyonla mücadele konusunda önemli reformlara imza attılar. Bu nedenle, Türkiye, Arjantin, Brezilya, Güney Afrika ve Rusya gibi önde gelen gelişmekte olan ekonomiler için uluslararası piyasalardan borçlanma eğilimi zayıfladı. 1980'lerden, 90'ların sonuna kadar, gelişmekte olan ekonomilere büyük miktarda para satmaya ve yüksek faiz geliri elde etmeye alışmış olan uluslararası finans kurumları, kendilerine en fazla para kazandıran müşteri grubunu kaybettiler. Subprime Mortgage’ların Toplam Mortgage İçindeki Payı (yüzde) Tüm konut kredilerinin (10 trilyon $) 2007 itibariyle, 2.5 trilyon $’lık kısmını riskli konut kredileri oluşturmaktadır Kaynak: Danske Bank

9. BÜYÜME RAKAMLARI (%)

12. Türkiye’den AB’ye İhracat

13. Türkiye’den Ortadoğu’ya İhracat

14. Türkiye’den Afrika’ya İhracat

15. Türkiye’den Asya-Avustralya’ya İhracat

16. Türkiye’den Amerika’ya İhracat

17. PARİTE, DOLAR KURU, PETROL VE ALTIN

18. PROF. ROUBİNİ’NİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ • Merkez Bankalarının Politika Faizlerini Düşürmesi, • Mevduata Tam Güvence Verilmesi; • Reel Sektöre Yönelik Hacizlerin Askıya Alınması; • Sadece Bankacılık Sektörü Değil, Tüm Finans Kurumlarına Nakit Desteği Verilmesi; • Reel Sektöre Yönelik Kredilerin Arttırılması • Bankaların Sermayelerinin Takviye Edilmesi • Devletin Altyapı Yatırımlarını Arttırması

19. KRİZDE NE YAPILMALI, NE YAPILMAMALI • Ekonomik krizler depreme benzer; önceden bilinemez. • Şu anda karşılaştığınız olaylar problem çözmek değildir. 6 ay önce atılması gereken adımların, alınması gereken önlemlerin geç kalması nedeniyle, ödenecek bedelin hesaplandığı dönemdir. • Krizle mücadele beklentilerin iyi yönetilmesi ile mümkündür; Krizle yüzleşin, paydaşlarınızla konuşun. • Para kaybetmeyi göze alın; ama itibarınızı kaybetmeyi göze almayın. Soğukkanlılığınızı asla kaybetmeyin. • Çalışanlarınızla sık sık toplantı yapın, süreci istişare edin. • Çalışanlarınızla zor günleri paylaşın; ama, iyi günleri de paylaşın. • Bankacılık, itibara, güvene ve beceriye kredi verir.

20. FİNANS KURUMLARININ ÖNGÖRÜLERİ MERKEZ BANKASI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU (1995=100)

21. 2007-2012 ORTA VADELİ MALİ PROGRAM

22. TÜRKİYE’NİN EKONOMİK BÜYÜME PERFORMANSI

24. KRİZ SÜRECİNDE GENEL GÖRÜNÜM

25. DIŞ TİCARET 2001-2008(MİLYAR $) *2008 İthalat rakamı tahmini rakamdır.

26. DIŞ TİCARETİN SEYRİ 1999-2008 (MİLYAR $) İTHALATIN İVMESİ İHRACATTAN DAHA FAZLA…. *2008 İthalat rakamı tahmini rakamdır.

27. Genel İhracat 2003-2008 (bin$, bin€, bin YTL)

28. Sektörel İhracat 2001-2008 (Bin $)

29. ÜLKELER BAZINDA İHRACAT 2001-2008 (BİN $)

30. İLLER BAZINDA İHRACAT 2001-2008 (BİN $)

31. 1990’dan 2008’e… • Türkiye’nin 1990 yılı ihracatı 12,9 milyar dolardır, 2008 yılında en fazla ihracat yapan ilk 10 firmanın yaptığı ihracat tutarı olan 25,7 milyar dolar Türkiye’nin 1990 yılında yaptığı ihracatın neredeyse 2 katıdır. • Türkiye 2000 yılında 27,7 milyar dolar ihracat gerçekleştirmiştir, 2008 yılında en fazla ihracat yapan ilk 10 firma 25,7 milyar dolar ile Türkiye’nin 2000 yılında yaptığı ihracata yakın bir rakamda ihracat yapmıştır.

32. 2001’dan 2008’e… • 2001 yılında sadece 8 sektörümüzün ihracatı yıllık 1 milyar doların üzerindeyken şimdi tam 19 sektörümüz 1 milyar doların üzerinde ihracat yapmaktadır. • 2001 yılında Türkiye’nin 1 milyar doların üzerinde ihracat yaptığı ülke sayısı sadece 5’ti. 2008 yılında bu rakam 28’e çıkmıştır. • 2001 yılında 1 milyar doların üzerinde ihracat yapan il sayımız sadece 4’tür. 2008 yılında ise bu sayı tam 12 ile çıkmıştır.

33. TÜRKİYE’NİN EN FAZLA İHRACAT YAPTIĞI 20 ÜLKE(bin $)

34. MAL GRUBU BAZINDA İHRACAT 2008

35. GTİP BAZINDA İHRACAT 2008

36. İHRACATÇI FİRMALARIN İHRACATTAN ALDIĞI PAY (2008)

37. 2008 Yılında Türk İhracatçıları: • 46048 FİRMA • 220 ÜLKEYE • 12885 FARKLI KALEM MAL İHRAÇ ETMİŞTİR.

38. 100 MİLYON DOLARIN ÜZERİNDE İHRACAT YAPILAN ÜLKELER ARASINDA EN FAZLA İHRACATI ARTIŞI YAŞANAN ÜLKELER (bin$)

39. 1 MİLYAR DOLARIN ÜZERİNDE İHRACAT YAPILAN ÜLKELER ARASINDA EN FAZLA İHRACATI ARTIŞI YAŞANAN ÜLKELER (bin$)

40. 500 MİLYON DOLARIN ÜZERİNDE İHRACAT YAPTIĞIMIZ VE 2008 YILINDA EN FAZLA İHRACAT ARTIŞI YAŞANAN ÜLKELERE EN FAZLA İHRACAT YAPAN 3 SEKTÖR (2008-$)