Download
1 / 42
430 likes | 582 Views
جايگاه مراكز رشد( Incubator ) در اقتصاد دانايي محور. خسرو سلجوقي عضو هيات علمي سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور و معاون فني دبيرخانه شوراي عالي اطلاع رساني www.saljooghi.com ksaljoghi@yahoo.com. دانايي چيست؟.
E N D
جايگاه مراكز رشد(Incubator) در اقتصاد دانايي محور خسرو سلجوقي عضو هيات علمي سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور و معاون فني دبيرخانه شوراي عالي اطلاع رساني www.saljooghi.com ksaljoghi@yahoo.com
دانايي چيست؟ • دانايي تركيبي از« تجربيات، ارزش ها»، اطلاعات موجود و نگرش كارشناسي نظام يافته است. • دانايي خاص افراد نيست و سازمان ها هم داراي ذخائري از دانايي هستند. • اطلاعات و دانايي، منابع توليد دانايي هستند و برخلاف بسياري از منابع ( مواد اوليه، منابع مالي، منابع انساني،...... ) هنگام مصرف مستهلك نمي شوند، بلكه با مصرف، بيشتر رشد مي كنند.
اقتصاد دانايي محور چه نوع اقتصادي است؟(قسمت اول) • در اين اقتصاد، ارزش افزوده صرفاً ناشي از توليد كالاهاي مصرفي نيست بلكه ابزارهاي توليد نيز اهميت خود را از دست داده و ارزش ثانويه پيدا كرده است. • در اين اقتصاد، مهمترين عامل، توليد نيروي كار و سرمايه نمي باشد، بلكه" دانايي" و " فنّاوري" است. • نمونه آن تعداد شركتهاي چند ميليارد دلاري جهان نظير Nike و سيليكون گرافيك مي باشد كه نه كارگاهي دارند و نه كارگري و تمام ثروت آنها در جوازهاي امتياز علمي ( پتنت ها)يشان ذخيره شده است و روز به روز رو به افزايش است.
اقتصاد دانايي محور چه نوع اقتصادي است؟(قسمت دوم) • اقتصاد دانايي، اقتصاد كميابي منابع نيست بلكه اقتصاد فراواني منابع است. • در اقتصاد دانايي، دانايي به كالا تبديل شده و به فروش مي رسد. لذا بازارهاي مجازي براي مبادله دانايي در جهان شكل گرفته است. • اين اقتصاد مبتني بر توليد، توزيع، و مصرف « دانايي» يا همان «اطلاعات» است . • توليد ثروت در اين بازار مبتني بر مبادله« اطلاعات و دانايي» است. • در اقتصاد دانائي، دانايي به مصرف مي رسد و به صورت فنّاوري به فروش مي رسد.
اقتصاد دانايي محور چه نوع اقتصادي است؟(قسمت سوم) • كشورهايي كه با عنوان « رهبران فنّاوري» دنيا معرفي مي شوند، بيشترين بهره برداري را از دانايي به عمل آورده و نه تنها آنرا توليد كرده و در اقتصاد به مصرف رسانده اند بلكه نقش عمده اي هم در صادرات آن ايفا مي كنند. • اقتصاد دانايي، اقتصاد بدون وزن است. در اين اقتصاد بجاي كارخانه هاي بزرگ و مراكز اداري عظيم، مدارهاي پيچيده و كوچك، فكرها ( ايده ها) قرار گرفته اند و آنچه ارزش آفرين است از نوع فكري و غير قابل لمس و بي وزن است. • در اقتصاد دانائي سهم قابل توجهي از توليد ناخالص ملي و داخلي(GDP,GNP) از رشته فعاليتهاي مبتني بر دانايي نظير صنايع داراي فنّاوري عالي و متوسط، خدمات مالي و تجاري مبتني بر اطلاعات و دانايي، و فعاليت هاي آموزشي و پژوهشي حاصل مي شود.
نشانگرهاي اقتصاد دانايي (1) • جواز امتياز علمي( پنتت) داده شده به ساكنان(ميليون نفر) • درآمد حاصل از حق امتيازات و مجوزهاي علمي به ازاي دلار براي هر يك هزار نفر • تعداد بهره گيران از اينترنت در هر هزار نفر
نشانگرهاي اقتصاد دانايي (2) • سهم صادرات فنّاوري عالي از كل صادرات صنعتي • صنايع فنّاوري عالي: به صنايعي گفته مي شود كه بيش از 4 درصد از گردش مالي خود را صرف تحقيق و توسعه مي‌كند. ( فنّاوري ارتباطات و اطلاعات، داروسازي) • صنايع فنّاوري متوسط: به صنايعي گفته مي شود كه بين 1 الي 4 درصد از گردش مالي خود را صرف تحقيق و توسعه مي‌كند. ( خودرو، شيميايي)
چه عواملي دانايي را افزايش مي دهد؟ • سرمايه انساني • فنّاوري ارتباطات واطلاعات • شكل گيري فرايند نوآوري • سرعت عمل در نوآوري • تبديل هر چه سريعتر ايده به محصول و خدمات • عرضه آن نه در سطح محل يا منطقه اي، بلكه در سطح جهاني
ديدگاه دانايي محور چه نوع ديد گاهي است؟ • ديدگاه نفتي: • جذب اعتبارات از دولت • استقرار صنايع • اجراي پروژه هاي ملي • ديدگاه آينده: • جذب منابع انساني • جذب دانايي • جذب فنّاوري • ديدگاه جديد: • جذب سرمايه گذاران • جذب گردشكر
فنّاوري ارتباطات و اطلاعات سرمايه انساني نقش مراكز رشد و پارک هاي علم و فنّاوري در اقتصاد دانايي نوآوري و ايجاد جريان دانائي اقتصاد دانايي توانايي ثبت و فروش دانائي و فنّاوري توانائي توليد و انتشار دانايي توانايي تبديل ايده به محصول دانشگاه ها ومراکز تحقيقاتي پارک هاي علم و فنّاوري پژوهش و تربيت نيروي روز آمد پژوهش و توسعه محصولات افزايش دانائي شرکتهاي موجود پژوهش و توسعه روش ها پژوهش و توسعه مرزهاي دانش افزايش دانائي و کمک به ايجاد شرکتهاي جديد افزايش دانائي و جذب سرمايه خارجي پژوهش و توسعه کاربردهاي علوم پژوهش و توسعه فنّاوري
مشخصات نيروي انساني مورد نيازIT فكر كردن چيزهاي جديد خلاقيت مخترع توليد چيزهاي جديد نوآوري كارآفرين
مشخصات نيروي انساني مورد نيازIT ايجاد هماهنگي در فرايند توليد مديريت مدير ايجاد تغيير در توليد نوآوري كارآفرين
كارآفريني موتور توسعه فنّاوري اطّلاعات و ارتباطات دانايي جديد دانايي قديمي افزايش كارآفريني افزايش اطّلاعات
طبق آمارهاي به دست آمده، از بررسيهاي انجام گرفته، %75 افراد يك جمعيت، نظاره‌گر بدون ايده و بدون عمل مي‌باشند. %12 عملگرا بدون ايده و فاقد خلاقيت مي‌باشند. %12 خلاق و مستعد ايده‌دهي ولي عملگرا نيستند و فقط حرف مي‌زنند و %1 جمعيت خلاق و ايده پرداز مي‌باشند كه در اصل پارك‌ها و مراكز رشد بايد سعي كنند تا اين %1 از جمعيت را جذب نمايند. اهميت مراكز رشد و پاركهاي علم و فنّاوري در توسعه دانايي محور
انكوباتور( Incubator) چيست؟ • محفظه اي شيشه اي كه بچه هاي نارس به هنگام تولد براي مدت كوتاهي براي كسب تطابق با محيط طبيعي در آن نگهداري مي شوند • خصوصيات انكوباتور هاي پزشكي: • صفر و يك بودن • زمان كوتاه • استقلال بچه • حمايتهاي نوري • حمايتهاي دمائي • حمايتهاي داروئي
نهاد مركز رشد يا ( Incubator) چيست؟ • مركز رشد ترجمه فارسي انكوباتور مي باشد و خارجي ها از واژه انكوباتور استفاده مي كنند كه اين واژه برگرفته از انكوباتورهاي پزشكي مي باشد و اين واژه با توجه به خصوصيات انكوباتورهاي پزشكي، مفاهيم مورد نياز را تامين و تداعي مي كند.
ورودي و خروجي مراكز رشدچيست؟ • ورودي: اشخاص حقيقي يا حقوقي داراي ايده • خروجي: اشخاص حقوقي داراي ايده به محصول يا خدمات رسيده قابل عرضه در بازار (تاجر) فارغ التحصيلان و کارآفرينان بدون سرمايه بدون شناخت بازارهاي بالا دست و پايين دست تاجر با سرمايه مناسب آشنا با روش انجام کار مسلط به بازارهاي بالادست و پايين دست مراكز رشد
در مركز رشد چه خدماتي ارائه مي شود؟ (قسمت اول) خدمات پشتيبانی (خدمات اسكان ، دسترسي به تلفن و دورنگار، مبلمان اوليه فضاها، كارپردازي و خدمات دبيرخانه‌اي، امكان استفاده از اتاق‌هاي كنفرانس، تجهيزات سمعي و بصري و دستگاه‌هاي فتوكپي و تكثير ) خدمات اطلاع‌رساني (دسترسي به اينترنت، دسترسي به كتابخانه و مراكز اطلاع رساني و نرم‌افزارهاي رايانه‌اي) خدمات مشاوره‌اي و آموزشي (مشاوره‌هاي مديريتي، مالي و بازرگاني، خدمات حسابداري و حقوقي، برگزاري سمينار و يا كارگاههاي آموزشي مورد نياز براي شركتهاي تازه تاسيس)
در مركز رشد چه خدماتي ارائه مي شود؟ (قسمت دوم) خدمات پشتيباني فني (ارائة خدمات فني و مهندسي، استفاده از امكانات آزمايشگاهي و كارگاهي) خدمات مالي و اعتباري (امكان استفاده از اعتبارات خدماتي و تحقيقاتي، كمك به دسترسي به منابع مالي و جذب سرمايه‌گذاران، تسهيل در جذب طرحها و پروژه‌هاي تحقيقاتي)
اهم دستاوردهاي مورد انتظار از فعاليتهاي پارک ها و مراکز رشد علم و فنّاوري - گسترش واحدهاي تحقيقاتي و شرکت هاي خدمات مهندسي و تکميل چرخه تحقيقات - توسعه فرهنگ کارآفريني و ايجاد اشتغال مولد براي فارغ التحصيلان جوان - کاربردي کردن و تجاري سازي نتايج تحقيقات - نوسازي صنايع موجود از رهگذر جذب و انتقال فنّاوري - جذب و حفظ نخبگان علمي کشور در طرح هاي تحقيقاتي و توليدي با کيفيت بالا (فنّاوري برتر)
تاريخچه شهر كهاي علمي و تحقيقاتي-پاركهاي علم و فنّاوري- مراكز رشد در دنيا • با توجه به توسعه اقتصاد از كشاورزي به صنعتي و از صنعتي به دانايي محوري ،تمركز بر ايجاد مراكز فوق نيز در كشورهاي توسعه يافته اين سير تطور را طي نموده است. • مدتي بر شهرك سازي تمركز شده بود .شهرك مجموعه اي از چندين مركز رشد، پارك، واحد R&D ، دانشگاه، پژوهشگاه، سينما، خانه مسكوني، و كليه مايحتاج يك زندگي در شهر هاي معمولي لكن براي گروهي خاص بود.
شهرك علمي و تحقيقاتي مركز رشد A پارك A سينما N مركز رشد B پارك N شركت َA
چرا شهرك سازي از رونق افتاده است ؟ پس از هزينه 15 ميليارد دلاري شهرك تسوكوبا ژاپن و عدم بهره وري اقتصادي، كشورها از تمركز بر شهرك سازي كاسته و به ساخت پاركهاي علم و فنّاوري متمركز شدند.
پارك علم و فنّاوري • پارک هاي علم و فنّاوري به عنوان مجموعه هايي که با ارايه قوانين حمايتي و خدمات پشتيباني متمرکز امکان رشد و گسترش سريع واحدهاي تحقيقاتي و تکميل چرخه تحقيقات از دانشگاه ها تا صنايع را فراهم مي نمايند، در برگيرنده موسسه ها و شرکت هايي مي باشند که در حال حاضر به صورت پراکنده شکل مي گيرند و معمولاٌ نيز به دليل هزينه هاي بالا براي ادامه حيات دچار مشکل هستند. پارک هاي علم و فنّاوري که در جهان امروز با عناوين مختلف از جمله پارک فنّاوري، تکنوپوليس، مناطق ويژه تحقيقاتي، شهرک تحقيقاتي و .... شناخته مي شوند معمولاً در سه هدف عمده زير مشترک هستند: الف - تکميل چرخه تحقيقات از دانشگاه تا صنايع و تسريع روند انتقال فنّاوري ب- حمايت از موسسه ها و شرکت هاي تحقيقاتي نوپا و کمک به رشد و موفقيت آنها ج- تجاري سازي نتايج تحقيقات
چرا توسعه مراكز رشد رونق يافته است ؟ در سالهاي اخير با توجه به بازدهي و تغيير فنّاوري هاي متوسط به فنّاوري هاي عالي بر ساخت مراكز رشد بيشتر تمركز شده است.
تاريخچه شهركهاي علمي و تحقيقاتي – پارك هاي علم و فنّاوري- مراكز رشد در ايران • در ايران شهرك علمي و تحقيقاتي اصفهان بر اساس مصوبه شماره مورخ شوراي گسترش آموزش عالي مجوز تاسيس گرفت . لكن بدليل عدم مطالعه و تامين منابع مناسب در حد يك مصوبه باقي ماند و مديران باهوش و علاقه مند در شهرك با تغيير و انتخاب راهبرد ايجاد مركز رشد بجاي ايجاد شهرك در فضاي استيجاري موجب شد كه طرح ايجاد شهرك در برنامه هاي بلند مدت باقي بماند. • علاوه بر اين شهرك، شهرك كاوش در اتوبان كرج – قزوين و امثالهم نيز در حد تابلو موجود هستند.
در خصوص صدور مجوز پارك علم و فنّاوري نيز تعداي با تغيير نام ايجاد شده اند • پارك علم و فنّاوري خراسان از تغيير نام سازمان پژوهش هاي علمي و صنعتي خراسان • پارك علم و فنّاوري سمنان از تغيير نام سازمان پژوهش هاي علمي و صنعتي سمنان • پارك علم و فنّاوري فارس از تغيير نام سازمان پژوهش هاي علمي و صنعتي فارس • پارك علم و فنّاوري اراك (مركزي) از تغيير نام سازمان پژوهش هاي علمي و صنعتي اراك • پارك علم و فنّاوري يزد از تغيير نام سازمان پژوهش هاي علمي و صنعتي يزد • پارك علم و فنّاوري آذربايجان شرقي از تغيير نام سازمان پژوهش هاي علمي و صنعتي آذربايجان شرقي • پارك علم و فنّاوري گيلان از تغيير نام سازمان پژوهش هاي علمي و صنعتي گيلان • پارك علم و فنّاوري كرمان از تغيير نام سازمان پژوهش هاي علمي و صنعتي كرمان • پارك علم و فنّاوري دماوند غير دولتي طي مجوز شماره مورخ • پارك علم و فنّاوري پرديس نيمه دولتي طي مجوز شماره مورخ
از سال 1380 تاكنون 10 پارك علم وفنّاوري و 34 مركز رشد واحدهاي فنّاور تاسيس شده است.13 مركز رشد داراي مجوز در پارك‌ها مستقر، 14 مركز رشد واحدهاي فنّاور، مركز رشد دانشگاهي بوده و 9 مركز رشد در ساير وزارتخانه ها و سازمانها تاسيس گرديده اند.
كارگروه تدوين آيين نامه مراكز رشد و پارك هاي علم و فنّاوري تدوين آئين نامه مراكز رشد و پارك هاي علم و فنّاوري از مهر ماه 1381 به گروه كارشناسي سه نفره زير سپرده شد: 1- دكتر علي كشميري- عضو هيات علمي دانشگاه صنعتي اصفهان و رئيس فعلي شهرك علمي وتحقيقاتي اصفهان 2- دكتر علي دوائي – عضو هيات علمي دانشگاه علم و صنعت و مشاور معاون فنّاوري وزارت علوم، تحقيقات و فنّاوري 3- مهندس خسرو سلجوقي – عضو هيات علمي سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور و معاون فنّي دبير خانه شوراي عالي اطّلاع رساني • آئين نامه مراكز رشد طي شماره 159/22 مورخ 17/1/82 به تصويب شوراي گسترس آموزش عالي رسيد و ابلاغ شد. • آئين نامه پاركهاي علم و فنّاوري طي شماره 160/22 مورخ 17/1/82 به تصويب شوراي گسترس آموزش عالي رسيد و ابلاغ شد.
به موازات تدوين آئين نامه ، بر اساس ضوابط و كاربرگ مقدماتي نسبت به اطلاع رساني براي داوطلبين اخذ مجوز مركز رشد فنّاوري ارتباطات و اطلاعات از طريق سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور طي شماره 137703/03 ش مورخ 29/7/1381 به مراكز ذيربط ارسال شد. • تعداد 32 درخواست دريافت و 13مركز در 3/10/1381 مجوز اخذ كردند.
خواص مراكز رشد چيست؟ • فارغ التحصيلاني كه بدون ورود به مراكز رشد مبادرت به ايجاد شركت كرده اند: • درصد نتيجه • 80 درصد شكست • 20 درصد موفقيت • فارغ التحصيلاني كه با ورود به مراكز رشد مبادرت به ايجاد شركت كرده اند: • درصد نتيجه • 30 درصد شكست • 70 درصد موفقيت
چه گروههايي مي توانند مؤسسين مراكز رشد باشند؟ در كشورهاي خارجي بترتيب : 1- شركت هاي خصوصي 2-حكومتهاي محلي 3-مراكز دولتي در ايران بترتيب : 1- مراكز دولتي ( دانشگاه‌ها ، پاركهاي علم و فنّاوري ) 2- حكومتهاي محلي( استانداريها) 3- شركت هاي خصوصي
لزوم ايجاد مركز رشد در صنايع خودروسازي شركت ايران خودرو با حمايت از قطعه سازها نوعي حركت راه اندازي مراكز رشد را طي كرد و ليكن بدون توجه به فرايند علمي مراكز رشد موجب شد هم خود شكست بخورد و هم قطعه سازها!
مراكز رشد شركت هاي موفقي را ايجاد كرده و خطر سرمايه گذاري را كاهش مي دهند • مراكز رشد عضو NBIA گزارش داده اند كه %87 تمام شركت هايي كه از يك مركز رشد فارغ التحصيل شده اند، هنوز به فعاليت خود ادامه مي دهند. • فروش سالانه شركت هاي تازه تاسيس بوسيله مراكز رشد عضو NBIA ، در هر سال 240000 دلار افزايش يافته و افزايش شغل تمام و نيمه وقت هر شركت 7/3 بوده است.
مراكز رشد شركت هاي موفقي را ايجاد كرده و خطر سرمايه گذاري را كاهش مي دهند • در آمريكا بيش از چهار پنجم مشاغل جديد به وسيله شركتهاي كوچك و خدماتي بوجود مي آيد. • سي درصد رشد اقتصادي آمريكا مربوط به شركت هايي است كه بيش از 5 سال از عمرشان نمي گذرد. • از هر ده سرمايه گذاري، سرمايه گذارهاي مخاطره پذير نه مورد به شكست و يك مورد به ثمر مي نشيند .
صنعت مركز رشد رو به ترقي مي رود • امروزه در حدود 950 مركز رشد تجاري در آمريكاي شمالي وجود دارد . كه از 12 عدد درسال 1980 به 587 در سال 1998 افزايش پيدا كرده است. • %60 مراكز رشد تجاري خود كفا هستند و يا اگر يارانه آنها قطع شود قادر به خودكفايي هستند. در سال 1997 فقط %13 بر اين باور بودند كه بدون يارانه مي توانند به روش عادي ادامه دهند.
مركز رشد تجاري يكي از با ارزش ترين توسعه)نمو( اقتصادي است • طبق بررسيهاي به عمل آمده، در ازاي هر يك دلار كمك شده توسط نهاد هاي عمومي به مركز رشد، واحدهاي فنّاور خارج شده از مراكز رشد عضو NBIA، 45 دلار درآمد ماليات محلي توليد شده است. • مراكز رشد حمايت شده توسط نهادهاي عمومي براي ايجاد يك شغل 1100 دلار هزينه مي كنند ، در حاليكه ساير نهادهاي حمايت شده براي ايجاد يك شغل 10000 دلار هزينه مي كنند. • براساس ارزيابي NBIA ، واحدهاي فنّاور خارج شده از مراكز رشد آمريكاي شمالي در حدود نيم ميليون شغل از سال 1980 ايجاد كرده اند، كه اين مقدار فرصت شغلي براي تمامي افرادي كه در دنور و كولو زندگي مي كنند كافيست. • طبق آمار به دست آمده ،هر 50 شغل ايجاد شده توسط واحدهاي فنّاور مستقر در مركز رشد، در حدود 25 شغل ديگر در اجتماع توليد مي‌كنند.
الگوي مركز رشد موفق پشتيبانان مراكز رشد (بخش خصوصي، دانشگاه، دولت، موسسه هاي غير انتفاعي) توسعه اقتصادي تنوع بخشي فنّاوري ايجاد اشتغال سود شركت هاي ماندگار كارآفرينان مركز رشد كسب و كار نتيجه كار مزيت هاي مركز رشد اجاره بهاي كم تامين مالي شبكه كسب و كار تسهيلات كالبدي (فيزيكي) مشاوره فضاي دفتر / آزمايشگاهي آموزش كاركنان خدمات مشترك اجاره انعطاف پذير
مراكز رشد فقط مسئوليت حمايت مالي را عهده دار نيستند همانند حمايت ايران خودرو از قطعه سازها • تعداد نيروي انساني مراكز رشد حداكثر 3 يا 4 نفر مي‌باشد و همين موجب حذف بوروكراسي زائد خواهد شد. • خدمات مراكز رشد از طريق خريد خدمت ارائه مي‌شود. • شركت هاي خارج شده از مركز رشد، مي بايد هزينه‌هاي انجام شده را با سود وكارمزد زياد عودت دهند تا مراكز رشد خود گردان شوند. • مراكز رشد براي يك دوره 3 يا 4 ساله، ساليانه بنابر نوع مركز رشد از حمايت مالي بلا عوض دولت در حدود 200 الي 300 ميليون تومان برخوردار مي شوند.
