KIMYA IV ORGANIK KIMYA

1. KIMYA IV – ORGANIK KIMYA Erol Asker

2. ALKANLAR ALKANLARIN ADLANDIRILMASI YAPI IZOMERLERI SIKLOALKANLAR ALKAN VE SIKLOALKANLARIN TEPKIMELERI ALKIL HALOJENÜRLER

3. Organik Kimya Organik kimya yapisinda karbon, hidrojen ve bazi birkaç farkli atom içeren (azot, oksijen, kükürt vs.) bilesiklerin yapi ve özelliklerini inceleyen kimya dalidir. Ilk organik sentez Friedrich Wöhler (1828) tarafindan gerçeklestirilmistir.

4. Karbon Atomu Hayatin kaynagidir. Karbon atomu diger karbon atomlariyla kovalent bag olusturabilir. Tekli, ikili ve üçlü bag yapabilir. Uzun zincirli moleküller olusturabilir. Bir çok farkli türde elementle bilesik olusturabilir. Milyonlarca farkli bilesik yapmak mümkündür.

5. Karbonun Allotroplari Allotrop bir elementin atomlarinin farkli sekillerde bir birlerine baglanarak olusturduklari farkli yapisal modifikasyonlardir. Karbonun dört allotropu vardir: Amorf (düzenli bir yapi yok) Grafit (altili halkalarin tabakali katmanlari) Elmas (düzgün dörtyüzlü örgü) Küresel (halkalardan olusmus küre)

9. Organik Kimyanin Önemi Organik kimyanin bir çok kullanim alani vardir: Tip Petrol Biyoloji ve Biyokimya Genetik Mühendislik Tarim Tüketim Mallari Plastikler …

10. Organik Bilesiklerin Formüllerle Gösterimi Diger kimyasal bilesikler gibi organik bilesiklerin de formüllerle sembolize edilmesi gerekmektedir. Bunun birkaç farkli yolu vardir. Dogrusal gösterim: Tüm atomlari pes pese bir satira yazilir. Atomlarin sayisini, sirasini ve baglanma düzenini göstermek için alt sayi, simge, ve parantez kullanilir.

11. Dogrusal Gösterim Örnek: Kapali formülü C5H12 olan bilesik için olasi dogrusal gösterimler: CH3CH2CH2CH2CH3 n-pentan CH3CH(CH3)CH2CH3 2-metilbutan (CH3)4C 2,2-dimetilpropan Bu formüllerin hepsi de C5H12 ‘in yapi izomerleridir.

12. Yapi Izomerleri Ayni sayida atom ve baglara sahip, ancak bu atom ve baglarin düzeninde farklilasan moleküller bir birlerinin yapi izomerleridir.

13. Yapi Formülü Tüm atomlarin ve baglarin gösterildigi formüldür. Baglar çizgilerle gösterilir. Örnek:

14. Organik Moleküllerin Sekilleri(Molekül Geometrisi) Organik bilesiklerin kimyasal ve fiziksel özellikleri molekül geometrileriyle yakindan ilgilidir. Molekül geometrilerini belirlemede bag derecelerinden yararlaniriz. Karbon-karbon bagi tekli bag => bag derecesi 1 çift bag => bag derecesi 2 üçlü bag => bag derecesi 3 Molekülleri üç boyutlu olarak algilamada molekül modelleri kullanmak yararli olacaktir.

15. Molekül Modelleri Molekül modelleri molekül formüllerinin üç boyutlu gösterimleridir.

17. Melez Obitaller Eger karbon atomunun elektron dagilimi su sekildeyse: 6C: 1s2 2s2 2px1 2py1 Degerlik elektronlarindan 2 tanesi s, 2 tanesi de p orbitallerindedir. Bu durumdan metanin molekül geometrisi nasil düzgündörtyüzlü olabilir. Bunun açiklamasi melez orbitaller teorisiyle yapilmistir: s ve p orbitalleri karisarak 4 tane özdes yeni orbital olustururlar. Olusan bu yeni orbitallerin sekil ve enerjileri kendilerini olusturan s ve p orbitallerinkine yakindir.

18. Melezlesme

19. Metan

20. Eten

21. Etin (asetilen)

22. Bag Uzunlugu ve Kuvveti Bag uzunlugu Bag yapan iki atom arasindaki mesafe. Tekli bag > çift bag > üçlü bag Bag kuvveti Bir bagi koparmak için gerekli enerji. üçlü bag > çift bag > tekli bag

23. Organik Bilesiklerin Siniflandirilmasi

24. Hidrokarbonlar Yapisinda sadece H ve C barindiran bilesiklerdir. Üç gruba ayrilirlar: Alkanlar Alkenler Alkinler

25. Alkanlar Hidrokarbon ailesinin en basit yapili bilesikleridir. Sadece C ve H atomu barindirirlar. Atomlar bir birine sadece tekli bag ile baglanmislardir. Genel bilesik formülleri: CnH2n+2

26. Alkan ailesinin ilk bes üyesi: Kapali Formül Adi C sayisi CH4 metan 1 C2H6 etan 2 C3H8 propan 3 C4H10 bütan 4 C5H12 pentan 5 Alkanlar

27. Fiziksel Özellikleri Apolar bilesiklerdir Suda çözünmezler Düsük yogunluk Düsük erime noktasi Düsük kaynama noktasi Alkanlar

28. Alkanlar

29. Organik Bilesiklerin Adlandirilmasi Organik bilesiklerin adlandirilmasi molekül boyutuna ve ihtiva ettigi islevsel gruplara bagli olarak zorlasir. Organik bilesikleri adlandirmada genel olarak: En uzun karbon zinciri belirlenir Yan (varsa) zincirlerin yerleri belirlenir Islevsel gruplarin (varsa) yerleri belirlenir IUPAC adlandirma sistemi adlandirmada karmasayi ortadan kaldiracak bir dizi kurallar seti ortaya koymustur.

30. Organik Bilesiklerin Adlandirilmasinda Temel Alinan Isim Kökleri: Isim Kökü C-Sayisi met- 1 et- 2 prop- 3 büt- 4 pent- 5 hekz- 6 hept- 7 okt- 8 non- 9 dek- 10

31. Alkanlarin Adlandirilmasi En uzun C-zincirini bulun, C-sayisina karsilik gelen isim kökünün sonuna –an soneki getirin. Ana zincir üzerindeki yan zincirleri (takilari) belirleyin, yan zincirin C-sayisina uygun isim kökünün sonuna –il soneki getirin. Ayni yan zincirden birden fazla varsa bunlarin adedini di-, tri-, tetra-, penta-, vs. uygun son ekle belirtin. Her bir yan zincirin yerini rakamla belirtin. Birde fazla yan zincir varsa bunlarin isimlerini alfabetik siraya göre siralayin (di-, tri-,.. Hariç).

32. Adlandirma Örnekleri Karbona bagli hidrojenleri simdilik disarida birakalim. C-C-C-C-C Bu 5-karbonlu bir alkan. Uygun isim kökü pent-. Tüm karbonlar tekli bag yaptigi için bu bir alkan. Dolayisiyla –an soneki eklenir. Bilesigimizin adi: pentan

33. Örnek:

34. Örnek: